Papieren sporen,
de weerslag
van een mensenleven
De werkgroep 'Familiearchieven Beheer' onderzoekt of de realisatie van een centraal depot voor
familiearchieven op particuliere basis mogelijk is. In 'Hoe geliefd zijn familiearchieven' (Archievenblad
nummer 1, 2014) is het ontstaan van de werkgroep beschreven. Inmiddels zijn we een jaar verder en
hebben we na vele gesprekken, consultaties, peilingen en e-mailreacties enkele ontwikkelingen in
kaart kunnen brengen. Deze worden in dit artikel besproken: ze laten een gevarieerd beeld zien, met
verschillende scenario's.
Carla van Beers, Hugo Doeleman en Wim van Oudheusden
a) Als rechtsvorm van waaruit gewerkt kan gaan worden heeft
de werkgroep gekozen voor een stichting. Deze is voorlopig
aangeduid als Stichting Familiearchieven Beheer (SFB).
b) Er zijn tientallen mensen die het initiatief van een eigen
depot voor familiearchieven toejuichen, waarvan een deel
bereid is een bepaald bedrag per meter per jaar te betalen.
c) Het initiatief kan voor bestaande archiefdiensten heel
interessant zijn, omdat door de activiteiten van SFB er tal van
archieven opgespoord kunnen worden. Samenwerking kan
taken van archiefdiensten ondersteunen. Lees ook 'Een gedeelde
betrokkenheid voor het beheer van familie-archieven?!' door
Theo Vermeer (Archievenblad, nummer 4, 2014) waarin hij
aangeeft dat de 'contextgerichte' manier van selecteren met
een speciale aanpak ('een overtreffende trap') voor alle betrokkenen
uitkomst biedt.
d) De ideeën van SFB sluiten aan bij de aanbevelingen van de
Raad van Cultuur. Zo zou een stimuleringsfonds de particuliere
collecties die van evident nationaal belang zijn, in goede,
geordende en toegankelijke staat kunnen brengen. 'De maat
schappij wordt steeds meer gekenmerkt door het nemen van
initiatieven door niet-overheidsinstanties en -groeperingen.
Overheden kunnen steeds minder zelfstandig en eigenhandig
taken uitvoeren en initiatieven ontwikkelen. Voor onze toe
komstige geschiedschrijving worden de particuliere archieven
van steeds groter belang. Bovendien kan geconstateerd worden
dat een compleet beeld van historische gebeurtenissen steeds
minder kan worden gereconstrueerd vanuit de archieven van
één zorgdrager', aldus de Raad (2011).
e) In het Archiefconvenant 2012-2016 zijn afspraken gemaakt
over de gemeenschappelijke doelen die de overheid nastreeft.
Daarbij richt het onderdeel 'het Documenteren van de samen
leving' (Programmalijn 4) zich specifiek op particuliere archieven.
f) In de diverse gesprekken en ontmoetingen van de werkgroep
met professionals in het werkveld komt steeds weer het gemis
van het voormalige Centraal Register voor Particuliere Archieven
ter sprake.
g) Er blijft onduidelijkheid over het begrip 'familiearchief'. Moet
het breder opgevat worden tot particuliere of burgerarchieven?
Dit omdat het aantal families met een familiearchief geringer is
dan het aantal burgers met interessante te bewaren collecties.
h) Realisatie van een gezamenlijk depot in eigen beheer is op
korte termijn niet haalbaar, maar starten met een voorlopige
(gratis) bewaarplaats bij derden kan wel.
i) De werkgroep ziet vier scenario's om haar doelen te verwezen
lijken. Er zijn uiteindelijk meerdere wegen die tot realisatie
kunnen leiden. Het gaat immers om het veiligstellen, inventariseren
en ontsluiten van familiearchieven, zodat ze voor opeenvolgende
generaties bewaard en toegankelijk kunnen blijven.
j) SFB wil periodiek een 'Dag van het Familiearchief' met bij
behorend symposium in het leven roepen om de bewustwording
rondom de vaak kleine archieven, archivalia en collecties in
particulier bezit te vergroten.
k) Het einde van het papieren tijdperk is aangebroken, daarom
is het juist nu van zeer groot belang voor de toekomst om de
resten van vandaag niet te snel weg te gooien.
32 2015 nummer 4
Illustratie Nisha Alberti.
