V
Mensen organiseren zichzelf,
maar documenteren ze
zichzelf ook?
Voor de komende onderzoeksagenda
Illustratie in het
archiefschooischrift A telier
Documenteren van de
Samenleving (getekend door
Lauren Romijn, Reinwardt
Academie, student
onderzoeker bij Streekarchief
Midden-Holland).
veranderend begrip. Mede in dat licht werd door iedereen
beaamd dat voor het opbouwen van een maatschappelijk
representatieve collectie en voor de herdefiniëring van de rol
van de archivaris veel meer interdisciplinaire samenwerking
nodig is.
Tijdens de derde workshop, getiteld 'Documenteren van de
samenleving tussen theorie en praktijk', ging hoogleraar
Archivistiek Theo Thomassen (Universiteit van Amsterdam)
samen met het publiek in op het onderzoek van een aantal
UvA-studenten. De rol van de archivaris komt zowel in theorie
als in praktijk neer op het inzetten van zijn eigen specifieke
deskundigheden én het inschakelen van andere expertises door
samenwerkings-verbanden. Ook het openbaarheidsaspect
kwam ter sprake in relatie tot custodial versus non-custodialop-
lossingen en het recht van het individu om zelf te bepalen wat
er bewaard blijft. Het is opmerkelijk dat verzet tegen dat laatste
veel sterker speelt bij archivarissen in de 'papieren omgeving'
dan in de omgeving van het records management. Terugblik
kend op het atelieronderzoek blijkt het nog niet gelukt tot een
sluitende definitie van het begrip 'documenteren van de
samenleving'
te komen. Geconcludeerd werd dat meer studie en praktijk
ervaringen nodig zijn, omdat documenteren van de huidige
netwerksamenleving dé uitdaging van deze tijd is.
Het Atelier Documenteren van de Samenleving is tijdens het
symposium zowel naar (educatieve) vorm als naar inhoud
Twittinar bij Streekarchief Midden-Holland, 11 november 2014.
positief beoordeeld. Er werd aan het einde van de middag dan
ook geanimeerd gesproken over een vervolg. Daarbij zou
samenwerking van archivarissen met andere (erfgoed-)
specialisten én archiefvormers voorop moeten staan. Waarschuwing:
maak het niet 'te groot', zeker als je meer disciplines
binnenhaalt.
Wat zou er op de agenda moeten komen? Het atelier zou zich
meer kunnen richten op de doorontwikkeling van tools en
research by design, met meer aandacht ook voor reflectie op de
opgedane ervaringen en voor een scherp gedefinieerd begrippen
apparaat. Want wat wordt precies verstaan onder documenteren
en wat onder nog zo'n veel gebruikt begrip in het atelier als
community? Is dit wel een goed af te bakenen begrip? Mensen
organiseren zichzelf, maar documenteren ze zichzelf ook? En welke
rol speelt de archivaris daarbij zonder zelf de communities te gaan
documenteren? Is research by design misschien een middel om het
aspect afstand te bewaken in relatie tot communities en selectie?
De zaal onderstreepte verder nog het belang van continuïteit:
hoe kunnen archiefinstellingen het 'documenteren van de
(turbulente) samenleving', zeker vanuit een meer postcustodiale
benadering, in hun (acquisitie)beleid integreren? En hoe
presenteert de archivaris zich in de samenleving, wat is zijn
specifieke expertise?
In het licht van de integrale benadering van overheids- en
particulier archief kwam ten slotte de veranderende verhouding
tussen overheid en samenleving ter sprake. Want steeds meer
burgers keren zich van de overheid af en organiseren zich vervolgens
zelf. Ook hier is dan de vraag welke verantwoordelijkheid de
archivaris in deze neemt. Kortom, de middag leverde meer dan
genoeg stof voor vervolgonderzoek. De komende tijd zal Atelier
DS de aanbevelingen uitwerken en via nieuwsbrieven, de
website, publicaties en tijdens studiedagen op de agenda
zetten. Op ArchiefAteliers.nl zijn ook de uitgebreidere verslagen
van de workshops te vinden, alsmede het verslag van het
slotsymposium van het Atelier Actieve Openbaarheid.
Els van den Bent docent Archieven aan de Reinwardt Academie.
32 2015 nummer 3
