De archiefervaring van
Maartje van de Kamp
Als pas afgestudeerd historica had ik in 2008 geen grote
verwachtingen van mijn carrière. De kans dat ik me na mijn studie
inhoudelijk nog met geschiedenis zou kunnen bezighouden,
schatte ik op ongeveer nul. Zeker nadat ik had besloten geen
lesbevoegdheid te halen.
Maartje van de Kamp: 'Als zelfbenoemd
archiefkok speur Ik naar kookboeken en
recepten.
Gelukkig voor mij had ik het bij het
verkeerde eind. Via Project Wegwerken
Archiefachterstanden en een korte
loopbaan als DIV'er kwam ik nog geen jaar
na mijn afstuderen bij de afdeling
Dienstverlening van het Nationaal Archief
terecht. Nooit had ik kunnen vermoeden
dat er zo'n leuke baan bestond: mensen
helpen met historisch onderzoek.
Het mooiste aan het werk was het
persoonlijk contact. Met onderzoekers
die zich jarenlang met kleine en grote
onderwerpen uit de Nederlandse
geschiedenis bezighielden en met
mensen die op zoek waren naar hun
eigen geschiedenis. Uithuisplaatsingen,
adopties, ouders die fout waren in de
oorlog, mensen die niet wisten wie hun
vader was, alles kwam voorbij. Te mogen
helpen bij de beantwoording van zulke
vragen, heb ik altijd erg bijzonder
gevonden.
Maar tijdens het helpen van bezoekers
kreeg ik ook steeds meer belangstelling
Archief Teding van Berkhout (coll. Nationaal
Archief).
voor andere aspecten van het archiefwerk.
Daarom ben ik vorig jaar Archiefweten
schappen gaan studeren en ben ik binnen
het Nationaal Archief van baan veranderd.
Nu houd ik me dagelijks bezig met
openbaarheid. Een interessant thema nu
er steeds recentere archieven worden
overgebracht. We willen allemaal dat de
overheid transparant is, maar ook dat onze
persoonlijke gegevens worden
beschermd.
Die nieuwe baan betekent wel dat ik niet
meer dagelijks met mijn neus in het oude
papier zit. En dat vond de historicus in mij
zo jammer dat ik in mijn vrije tijd onder
zoek ben gaan doen. Als zelfbenoemd
'archiefkok' speur ik in de collectie van het
Nationaal Archief, en sinds kort ook in de
collecties van andere archiefinstellingen,
naar kookboeken en recepten. Wat ik vind
wordt gefotografeerd, geïndexeerd (daar
is de archivaris weer) en uitgeprobeerd.
Over mijn bevindingen tijdens het koken
houd ik een blog bij. Daarop schrijf ik niet
alleen hoe lastig het nu weer was
(meestal erg lastig) en hoe het smaakte
(gelukkig vaak lekker) maar ook over de
geschiedenis van het gerecht, van een
ingrediënt of over de schrijver van het
kookboek. Te weten wie het recept heeft
geschreven en bij wie het gerecht op tafel
stond, geeft een extra dimensie aan het
proeven van het eindresultaat.
Een archiefstuk waarbij dat extra goed
duidelijk werd, is te vinden in het archief
van de familie Teding van Berkhout. Hierin
bevindt zich namelijk het dagboek dat
Willem Teding van Berkhout bijhield toen
hij zelf, en later zijn kinderen, werden
ingeënt tegen de pokken. Deze ziekte
maakte in vroeger eeuwen veel slachtof
fers maar is dankzij wereldwijde vaccinatie
nu uitgeroeid.
In India was rond het jaar 1000 al
ontdekt dat wie van de pokken genas, er
levenslang tegen bestand was. Dat was
het begin van de zogenaamde variolatie,
opzettelijke besmetting met pokken.
Wie het onderging werd er ziek van, maar
had een grotere overlevingskans dan
degene die de pokken onverwacht opliep.
De methode kwam in de achttiende eeuw
naar Europa en werd in 1770 ondergaan
door Willem. Hij was ruim twee weken
ziek en documenteerde nauwgezet hoe
zich voelde, wat hij at, hoe hij sliep en hoe
zijn stoelgang functioneerde. En: hoe hij
uiteindelijk genas.
In de periode 1773 tot 1793 waren zijn
zeven kinderen aan de beurt. Willems
verslagen van doorwaakte nachten,
huilende kindjes en de maaltijden die ze
nuttigden, geven een prachtig inkijkje in
het gezinsleven van de achttiende eeuw.
Door zijn wetenschappelijke observaties
over de ontwikkeling van hun pokjes,
lezen we de bezorgdheid en liefde voor
zijn kinderen. En het loopt nog goed af
ook, want alle kinderen overleefden hun
inenting.
Ik had dit stuk aangevraagd vanwege de
puddingrecepten die erin te vinden zijn,
maar werd helemaal meegesleept in
Willems relaas en de geschiedenis van de
pokken. De pudding was niet zo lekker,
maar dit verhaal vergeet ik nooit meer.
Maartje van de Kamp historica,
archivaris in opleiding en enthousiast
archiefkok. Trek gekregen?
www.archiefkok.nl.
nummer 9 201 4 5
