r
Wat verandert er?
Slim bouwen door 'bimmen'
Olievlek
Nog meer transparantie: VISI
Transparant bouwen doe
je niet alleen met een
model.
handbereik. Ontwerpen van gebouwen
op de pc is anders dan op de tekentafel
en leidt tot andere bouwvormen en
-wijzen.
De grootste verandering is samenwerking
en transparantie. Nieuwe technieken
maken het mogelijk om opdrachtgevers
en toekomstige beheerders vanaf dag
één van het ontwerp te laten meekijken
en mee te laten denken en beslissen
over het eindresultaat. Klinkt logisch,
maar verschilt dat dan van de huidige
situatie?
In de 'oude/gangbare' situatie was/is
de realisatie van bijvoorbeeld een brug,
in delen opgeknipt. Stel: beheerders van
een brug constateren een probleem dat
niet met eenvoudig herstelwerk op te
lossen is. Er is een grondige verbouwing
nodig, bijvoorbeeld de aanleg van een
tweede rijbaan. Vervolgens krijgt een
architect een opdracht een ontwerp te
maken. Dit ontwerp wordt na goed
keuring de basis van een bestek waar
mee ingenieurs en aannemers aan de
slag gaan. Na oplevering wordt de brug
weer overgedragen aan de beheerders.
Deze werkwijze levert een aantal knel
punten op, met name op het moment
van overdracht van de architect aan de
ingenieurs/aannemers en de overdracht
van de ingenieurs/aannemers aan de
beheerders. Problemen die vergelijkbaar
zijn met het doorfluisteren van een
woord in een kring, dat de meesten van
ons zich nog wel uit de kindertijd
kunnen herinneren. Het eindresultaat is
bijna altijd anders dan bij het begin de
bedoeling was. Dat kan leiden tot kosten
om zaken te herstellen, faalkosten.
Niemand zit te wachten op rotondes
waar nieuwe, net bestelde bussen de
bocht niet kunnen maken, of funderings
palen die door kabels en leidingen gaan.
Deze kosten zijn binnen de gangbare
bouw opgelopen tot 10 a 15 procent van
de aanneemsom. Miljarden euro's op
jaarbasis. Kosten die het gevolg zijn van
onvoldoende transparantie en problemen
in de communicatie.
Nieuwe technieken maken driedimen
sionaal ontwerpen mogelijk. In plaats
van een platte tekening ontstaat een
model. Een model waar je doorheen
kunt lopen en waar virtueel getest kan
worden of met alle aspecten rekening
gehouden is, het zogenaamde clash
detection. Hierdoor wordt een funde
ringspaal alleen virtueel door de kabels
geslagen. Dit vereist echter dat vanaf de
eerste ontwerpen alle betrokken partijen
aan tafel zitten en hun informatie
aanleveren. Dit betekent dat ontwerpers/
architecten, ingenieurs en beheerders
allemaal dezelfde taal spreken.
Informatie moet gestandaardiseerd zijn
om ingevoerd te kunnen worden in een
grote database: het Bouwwerk Informatie
Model (BIM). Werken met een dergelijk
model - het zogenaamde 'bimmen' -
leidt tot standaarden. Open standaarden,
aangezien de sector wil voorkomen dat
bepaalde marktpartijen een zodanige
positie innemen dat zij bepalen wat
mogelijk is. Dit gebeurt zowel nationaal
als internationaal. In Nederland wordt
deze ontwikkeling gestimuleerd door de
BIR (Bouw Informatie Raad), internatio
naal door Building Smart. Samen
werkingsorganen van opdrachtgevers
(Rijkswaterstaat, ProRail en grote
gemeenten zoals Rotterdam) en
opdrachtnemers (veelal grote aannemers
als DURA Vermeer, Heijmans en BAM)
willen door 'slim bouwen' belemmeringen
wegnemen.
Deze ontwikkelingen gaan dermate hard
dat het werken met een Bouwwerk
Informatie Model door opdrachtgevers
steeds vaker als eis wordt gesteld. De
Tweede Maasvlakte is met een dergelijk
model gerealiseerd, het nieuwe Centraal
Station in Rotterdam, in Utrecht de
verbouwingen rond het Centraal Station,
in Almelo het nieuwe stadhuis. Kortom,
het verspreidt zich als een olievlek. Nu
nog vooral als tool ingezet bij het
ontwerpen, maar ook steeds vaker bij
het beheren van objecten. En steeds
vaker bestaan dergelijke modellen uit
verschillende databestanden. Er zijn nu
al databestanden die uit zeven verschil
lende databases bestaan. Het 3D BIM-
model wordt dan een 7D BIM-model.
Over de grens kijkend zie je een aantal
ontwikkelingen waarvan het zeer
waarschijnlijk is dat deze de komende
jaren ook in Nederland gaan plaats
vinden. In Scandinavië stelt de overheid
het werken met een BIM-model verplicht.
In plaats van een bouwaanvraag met
bijbehorende berekeningen en tekeningen
wordt een BIM-model aangeleverd. Zal
ons omgevingsloket (OLO) waar we de
bouwaanvraag indienen, toch nog even
aangepast moeten worden om dergelijke
modellen te ontvangen? En hoe zullen
onze studiezalen, fysiek en virtueel,
dergelijke modellen gaan aanbieden?
Transparant bouwen doe je niet alleen
met een model. Een groot deel van de
nummer 5 2014 25
