Nieuwe bewaarlijst
Conclusie
Noten
Uniek
Rabobanken en hun voorgangers.
Behalve dat we dus de archieven van
een lokale Rabobank zouden moeten
willen selecteren, heb ik uit de neerslag
van het handelen van een Rabobank ook
de archiefbestanddelen geïdentificeerd
die we dan zouden moeten bewaren
omdat daarin dat belang, die uniciteit en
die representativiteit tot uiting komt.
Ik heb vervolgens onderzocht of die
uitkomst aansluit bij de huidige archief
selectie- en inventarisatiepraktijk van
Rabobanken. Behalve de al geschetste
verscheidenheid aan handelswijzen
maakte het duidelijk dat de bestaande
selectiecriteria kunnen worden aange
scherpt en nadrukkelijker onder de
aandacht van lokale Rabobanken
gebracht.
Deze bevindingen resulteerden in een
nieuwe bewaarlijst, die de bestaande van
Rabobank Nederland aanvult en nader
specificeert. Hierin vertaal ik expliciet de
aspecten die het belang, de uniciteit en
de representativiteit bepalen, in te
bewaren stukken (zie tabel 2).
Na te hebben geconcludeerd dat Rabo-
bankarchieven aan de NSA-selectie-
criteria voldoen, heb ik bekeken of ze
plek hebben in het acquisitiebeleid van
lokale en/of regionale archiefdiensten en
hoe dat kan worden bevorderd. Daarvoor
heb ik enkele archiefdiensten bevraagd.
De uitkomsten bevestigden de bevindingen
uit het onderzoek van Caroline de Hart
naar het gebruik van acquisitieprofielen
door archiefdiensten6: weinig actief
gebruik van dergelijke profielen en
nauwelijks bekendheid met de NSA-
selectiecriteria en de toepassing daarvan
in combinatie met een historisch-maat-
schappelijke analyse.
De conclusie is dus dat er alle aanleiding
is om historische archieven van lokale
Rabobanken als lokaal erfgoed te
bewaren en te ontsluiten, maar dat dit
nog maar weinig gebeurt. Dat veel lokale
Rabobanken hun historische archieven
onderbrengen bij het commerciële Iron
Mountain, bevordert dit niet. Het zou
kunnen helpen als het archiefadvies van
Rabobank Nederland het lokale erfgoed-
belang van historische Rabobankarchieven
benadrukt en lokale Rabobanken wijst op
de beheeropties die dat erfgoedbelang
het meest dienen. Daar hoort ook het zelf
beheren en op verzoek ontsluiten van
een goed geïnventariseerd archief bij.
Benadrukt zou moeten worden dat lokale
toegankelijkheid heel goed samen kan
gaan met ruimte- en kostenbesparing en
privacybescherming (door openbaar
heidsbeperkingen). Selectie en inventari
satie door vrijwillige oud-medewerkers is
vanwege de aanwezige kennis van de
(geschiedenis van) processen van een
lokale Rabobank én lage kosten aan te
bevelen.
Het archiefadvies zou ook openbare
archiefdiensten moeten kunnen
informeren over de bewaarwaardigheid
van Rabobankarchieven. Doordat die nu
op basis van twee institutioneel-historische
analyses is vastgesteld, zouden archief
diensten historische archieven van lokale
Rabobanken in hun werkgebied zonder
meer kunnen toevoegen aan hun
acquisitieplannen en of leemtel ijsten.
De nieuwe model-bewaarlijst geeft daar
bij inzicht in wat kan worden verwacht
bij de opname van een
Rabobankarchief. Het aan het
archiefadvies toevoegen van de
diverse inventarisatiestrategieën
die de bank relatief kosten
neutraal kan toepassen (en dus
geen belemmering hoeven te
zijn), kan een archiefdienst
beter voorbereiden op acqui
sitiecontacten met een
Rabobank.
Zo blijken het economisch
belang van Rabobanken en het
cultuurhistorisch belang van
een evenwichtige lokale
archiefcollectie elkaar dus niet
te bijten.
1 Raad voor Cultuur, Het tekort van het
teveel. Over de rijksverantwoordelijkheid
voor cultureel erfgoed. Advies erfgoedse-
lectiebeleid, deel I en II (Den Haag: Raad
voor Cultuur, 2005). Zie ook:
www.rijksoverheid.nl/documenten-en-
publicaties/rapporten/2008/03/12
het-tekort-van-het-teveel.html.
2 Horsman, P.J. Ketelaar, F.C.J.
Thomassen, T.H.P.M.(2000) 'Inleiding' en
Thomassen, T., 'Het begrip context in de
archiefwetenschap'beide in: Context.
Interpretatiekaders in de archivistiek
(Den Haag: Stichting Archiefpublicaties,
2000).
3 Commissie Waardering en Selectie,
Gewaardeerd verleden. Bouwstenen
voor een nieuwe waarderingsmethodiek
voor archieven (2007). Zie ook:
http://www.nationaalarchief.nl/sites/
default/files/docs/gewaardeerd_
verleden_1_0.pdf.
4 Gunsteren, H.R. van, Broekstra, G.
Kee, B. e.a., De coöperatie die Rabobank
heet, Eigentijds, eigenwijs en onver
slaanbaar. SMO notitie (Rabobank
Nederland: Utrecht, 1998); Lans, J. van
der Vuijsje, H., Lage landen, Hoge
sprongen. Nederland in beweging
1898-1998 (Utrecht: Rabobank Neder-
land,1998); Sluyterman, K., Dankers, J.
Linden J. van der e.a., Het coöperatieve
alternatief. Honderd jaar Rabobank
1898-1998 (Den Haag: Sdu Uitgevers,
1998).
5 Nationaal Archief, Project Maat-
schappijbrede Trendanalyse 1976-2005
(Den Haag: Nationaal Archief, 2011). Zie
ook: http://www.nationaalarchief.nl/
onderwerpen/waardering-selectie/
projecten/bewerking-archiefachter-
standen-vanaf-1976/maatschappijbrede-
trendanalyse-1976-2005.
6 Hart, C. de, Een kwestie van kiezen.
Acquisitieplannen en -profielen in het
Nederlandse archiefwezen (Amsterdam:
Hogeschool van Amsterdam, 2012). Zie
ook: http://www.kvan.nl/files/SNAAI/
Een_kwestie_van_kiezen.pdf.
Ron Elsinga allround medewerker van
het Regionaal Archief Zutphen.
(deel)Aspect
(in) Archiefbestanddeel
Kwalificatie
bestanddeel
Bewaar
waardigheid
Beginselen'
(onbeperkte)
Aansprakelijkheid;
Oprichtingsakte; Statuten;
Notulenregisters ALV;
Uni.k
Primair
Primair
Lokaal beperkt werkgebied
(informatievoordeel);
Bestuursnotulen en
bijlagen/ kredietposten;
Correspondentie CCB/CCRB;
Uniek
Primair
Primair
Reservering van winst
(en risicomijding);
Bestuursnotulen;
Correspondentie CCB/CCRB;
Primair
Primair
Aansluiting bij centrale bank;
Aanmelding CCB of CCRB;
Uitbetalingsnota dividend
aandeel centrale bank;
Statuten;
Notulen ALV;
Notulen bestuur en RvT;
Correspondentie CCB/CCRB;
Niet uniek1
Detaillistisch
Uniek
Uniek?
Secundair
Secundair
Primair
Primair
Primair
Primair
Gerichtheid op
plattelandssamenleving en op
verheffing van de landbouwer
Statuten;
Centrale instructies voor
bestuurders en
toezichthouders
Niet uniek1
Primair
Secundair
Tabel 2. Bewaarlijst Rabobankarchieven.
nummer 5 2014 15
