Kritiekpunten
Bondig begrijpelijk
Noot
met talrijke bij- en tussenzinnen,
onverstaanbaar maar grammatikaal
korrekt?"
Het regest was het toneel geworden
waarop de archivaris zijn archivistische
acribie inzake het charter kon uitleven.
De beschrijvingen ontaardden in wezen
tot een gecodeerde en gesloten taal,
enkel toegankelijk voor vaklieden en
onbegrijpelijk voor derden. Men kan
stellen dat de regesten zo ook
nauwelijks meer als nadere toegang
functioneerden, behalve voor de kleine
groep archivarissen en historici die deze
taal beheersten.
Ten aanzien van de ontstane praktijk van
regesten maken, somt Dekker een aantal
kritiekpunten op. Hij acht het ondoenlijk
om archieven die rijk zijn aan charters
nader toegankelijk te maken door
middel van regesten, als die moeten
voldoen aan de eisen van de Handleiding.
Die eisen maken het vervaardigen van
regestenlijsten te arbeidsintensief en
tijdrovend. Regestenlijsten zijn daarnaast
van gering belang voor de verschillende
historische onderzoekers: de genealoog
vindt er niet genoeg namen in, de
economisch historicus mist de precieze
vermelding van geldbedragen en de
historisch geograaf de topografische
aanduidingen. Daarbij zijn de regesten
bedoeld als nadere toegang en hebben
zij niet het doel om de raadpleging van
het document overbodig te maken. De
ontstane praktijk van het regest maken
suggereert die overbodigheid wel
volgens Dekker.
Dekker neigt ertoe om de vervaardiging
van regestenlijsten af te schaffen. Het is
te tijdrovend om ze te vervaardigen en
het rendement voor de onderzoekers is
te gering. Bovendien ziet hij de regesten
als thuishorend in de sfeer van de
oorkondenboeken en niet van de archief
inventarissen. Dekker onderkent de
Is dit het langste charter van Nederland? Voor
het doorgeven van financiële informatie aan
de rentmeester van Zeeland Beoostenschelde
hadden de landsheren Maximiliaan van
Oostenrijk en Philips de Schone in 1489 maar
liefst zes aaneengenaaide vellen perkament
nodig. Het charter komt daarmee op een
totale lengte van 2 meter 59 cm. (Zierikzee,
Gemeentearchief Schouwen-Duiveland; foto
A. Pattenier).
mogelijke waarde van een regestenlijst,
maar stelt daarbij wel een andere wijze
van regesten maken voor: minder
formalistisch, niet op grond van een
"hinderlijke orthodoxie", in begrijpelijke
taal en in een beknopte vorm van een
of twee regels tekst. Het artikel van
Dekker "verbrijzelde"1 de vanzelf
sprekendheid van het regesten
vervaardigen zoals die tot dan toe
gebruikelijk was.
En waar staat het regest tegenwoordig?
Voor het publiceren van oorkonden-
boeken voor de wetenschap is het
internet ideaal. De uitgaven kunnen
worden aangevuld, aangepast en
verbeterd, hetgeen bij een uitgave in
papieren vorm niet mogelijk is. Echter,
niet alleen de wetenschapper is op zoek
naar charters. Het historisch
geïnteresseerd publiek wordt steeds
groter. Deze geïnteresseerden zijn vooral
via internet op zoek naar de oudste
vermelding van de woonplaats, een
eigenhandige ondertekening door een
voorouder et cetera. Zij zoeken ook de
historische sensatie van het zien van
deze documenten. Hoe deze belang
stellenden naar de charters te leiden?
Zij hebben behoefte aan een eenvoudig
geformuleerde toegang die bovendien
de inhoud van het document duidelijk
maakt en in een context plaatst.
Daarmee zijn we eigenlijk terug bij de
vorm en functie van het regest zoals
Dekker dat zag: bondig geformuleerd en
in begrijpelijke taal. Nadere toegangen
op de charters zijn nodig om zoveel
mogelijk onderzoeksvragen te
beantwoorden. Het regest kan daarnaast
prima functioneren als een beknopte
beschrijvende toegang die tevens de
rechtshandeling van het document
verduidelijkt.
1 F.C.J. Ketelaar, 'Kerkelijke archieven
en de bijbel', in: De kerk en de
Nederlanden: archieven, instellingen,
samenleving (Hilversum 1997) p. 385.
Paul Mols projectmanager bij Doxis
Informatiemanagers.
nummer 10 2012 33
