Universiteitsbibliotheek
Amsterdam: Collectie
geannoteerde boek-
veilingcatalogi (1801-1939)
Museum Volkenkunde: Archief
Rijks Ethnografisch Museum
(1837-1961)
Het in 1837 opgerichte Rijks
Ethnografisch Museum, het latere
Rijksmuseum voor Volkenkunde te
Leiden, behoort tot de drie oudste op
wetenschappelijke grondslag ingerichte
etnografische musea ter wereld. Het
archief omvat gegevens over herkomst
en context van de in de loop der jaren
verder uitgebouwde rijkscollectie
volkenkundige voorwerpen. Vanwege
het uitgangspunt van wetenschaps
beoefening waren er nauwe banden
met de Leidse universiteit en de musea
voor oudheden en natuurhistorische
collecties. Daarmee vormt het tevens
een bron voor de ontwikkeling van
negentiende- en twintigste-eeuwse
antropologie en museologie in
Nederland.
Koninklijk Instituut voor de
Tropen: Archief Koloniaal
Instituut deel II (1858-1950)
Het in 1910 opgerichte Koloniaal
Instituut te Amsterdam (ontstaan
uit het Artis Ethnografisch Museum in
Amsterdam uit 1858 en het Koloniaal
Museum in Haarlem uit 1864) had als
doel het verzamelen en verbreiden van
kennis over de overzeese gewesten. Na
1950 richtte het zich meer op de tropen
in het algemeen. Waar in een eerder
project van Metamorfoze gekozen is
voor een selectie van de ontwikkelingen
in de volkenkundige en politieke
geschiedenis verbonden aan het
kolonialisme en de cultuurgeschiedenis
van de overzeese gewesten, omvat
dit vervolgproject vooral de aandachts
gebieden tropische hygiëne, agrarisch
onderzoek en onderwijs, alsook het
speciaal voor het Instituut door Van
Nieukerken ontworpen gebouw aan de
Mauritskade te Amsterdam.
Katholiek
Documentatiecentrum: Archief
Alfons Ariëns (1867-1962)
In de geschiedenis van het katholicisme
in Nederland neemt Alfons Ariëns
(1860-1928) een belangrijke plaats in.
Ariëns was de drijvende kracht achter
de katholieke arbeidersbeweging in
Nederland. Hij was betrokken bij tal van
activiteiten, van de missie overzee tot
en met drankbestrijding en de
katholieke vrouwenbeweging. Tijdens
zijn leven heeft hij zijn persoonlijk
Nieuw Land Erfgoedcentrum:
Archief Rijksdienst Uitvoering
Zuiderzeesteunwet (1925-1975)
Met de goedkeuring in 1918 van de wet
tot afsluiting en droogmaking van de
Zuiderzee, konden de plannen van
ir. Lely worden uitgevoerd. De
Zuiderzeesteunwet van 1925 moest
maatregelen bieden ter compensatie
van vissers die door de afsluiting van de
Zuiderzee hun werk niet meer konden
verrichten en schade zouden lijden. Een
speciale daarvoor in het leven geroepen
rijksdienst moest vorm geven aan de
uitvoering van de steunwet. In 1932 was
met de oplevering van de Afsluitdijk de
afsluiting van de Zuiderzee een feit. De
uitvoeringsdossiers geven weer wat dit
voor de vissersbevolking in de praktijk
betekende.
NIOD: Collectie Nederlandse
gevangenissen en kampen
(1940-1945)
Behalve de kampen Westerbork en
Vught bestonden er in Nederland tijdens
de Tweede Wereldoorlog verschillende
kleinere kampen. In de doorgangskampen
Schoorl en Amersfoort hebben
duizenden Nederlanders gevangen
gezeten, alvorens zij op transport naar
de concentratiekampen in Oost-Europa
werden vervoerd. Eén van de beruchtste
kampbewakers in Amersfoort was
Kotalla, die na de oorlog behoorde tot
de Vier van Breda. Kamp Ommen was
vooral bestemd voor ontduikers van de
Arbeidsinzet. In Haaren en Sint-Michiels
gestel zijn honderden vooraanstaande
Nederlanders in gijzeling genomen om
verzetsdaden te ontmoedigen. Beruchte
gevangenissen waren het Oranjehotel in
Scheveningen en de huizen van bewaring
van Amsterdam en Arnhem.
NIOD: Collectie Tokio Tribunaal
(1946-1949)
De op kop en hals gestreepte quagga is een uitgestorven steppezebra uit Zuid-Afrika. De laatste stierf
in gevangenschap in Artis in 1883 (coll. Universiteitsbibliotheek Amsterdam).
De collectie boekveilingcatalogi van de
UB Amsterdam is verreweg de grootste
in Nederland. Ze zijn niet alleen vanuit
boekhistorisch oogpunt van belang,
maar kunnen tevens de provenance van
bepaalde boeken en de geschiedenis
van belangrijke particuliere bibliotheken
onderbouwen. Geselecteerd zijn de
geannoteerde exemplaren, met daarin
handgeschreven gegevens over kopers
en prijzen.
archief, dat grotendeels bestaat uit
correspondentie, preken, toespraken en
manuscripten, goed bijgehouden. Na
zijn overlijden zijn de hiaten in het
archief aangevuld en is er documentatie
toegevoegd, waardoor een compleet
beeld ontstaat van Ariens' denken en
handelen.
Als tegenhanger van het Proces van
Neurenberg werd na de Tweede Wereld
oorlog het Tokio Tribunaal ingesteld voor
de Japanse oorlogsmisdrijven in Azië. In
nummer 5 2012 23
