Heeft de studiezaal nog toekomst?
Archiefinstellingen
in toenemende mate
gesloten bolwerken?
Onderzoekers zoals de historicus Otto van der Meij en Ton
Kappelhof, roerden zich in december 2011 op het forum Archief
2.0. Zij maakten zich zorgen over de verminderde openingstijden
en dienstverlening van archiefdiensten. Aanleiding voor het
Archievenblad om op onderzoek uit te gaan
Het gemiddeld aantal
studiezaalbezoeken is over
alle metingen bezien niet
ingrijpend veranderd.
"Archiefinstellingen zijn gesloten bolwerken geworden", aldus de stelling van een aantal historici. Namens de redactie van
het Archievenblad vragen René Spork en Ivo Zandhuis zich af in hoeverre dat waar is: gaat digitale dienstverlening ten koste
van fysieke dienstverlening? Namens Brain buigen Willem Boudestein en Rens Frommé zich over de vraag of de studiezaal
sowieso nog toekomst heeft, want digitaal aanbod is en blijft de norm. Allemaal gebruiken ze overigens de bezoekers-
onderzoeken van Diva, later BRAIN, als bron. Martin de Bruijn, teamleider externe dienstverlening bij Regionaal Archief
Rivierenland, ziet ten slotte de toekomst in elk geval zonnig in: hij bezingt enthousiast de onlangs geopende nieuwbouw van
zijn organisatie. Een drieluik.
Maurice Lipsch Fotografie
r
Gezamenlijk inventariseerde de redactie
de openingstijden van 40 tot 22 archief
diensten - er zijn veel fusies geweest -
in de laatste 15 jaar (1997-2012). En wat
blijkt? Alles bij elkaar opgeteld zijn de
tijden dat het materiaal beschikbaar is
voor het publiek bij deze instellingen
juist iets verruimd.
Hebben de heren dan ongelijk? Nee,
de zaak ligt genuanceerder. De redactie
verzamelde van een aantal (N=22)
huidige archiefdiensten - verspreid over
Nederland - de openingstijden, zoals
vermeld in de archiefalmanak in
1997/1998 en 2005. Ook werden de
actuele openingstijden nagegaan.
Op basis van deze informatie werd het
aantal uren per week vastgesteld dat
een archiefdienst in een normale week
(zonder vakantie of feestdagen) zonder
afspraak was te bezoeken. Daarbij werd
onderscheid gemaakt tussen kantoortijden
en buiten kantoortijden. Als definitie van
buiten kantoortijden is gehanteerd: na
17:00 uur en in het weekend. Van het
aantal uren openstelling is het
gemiddelde genomen.
De gegevens zijn weergegeven in
diagram 1. Opvallend is inderdaad het
dalend aantal uren dat de archiefdiensten
open zijn, in het bijzonder de afname
van het aantal uren buiten kantoortijden.
Dat is duidelijk een trend van de laatste
jaren.
Deze 22 instellingen in 2012 zijn echter
het resultaat van fusies en 'overnames'
waarbij archiefdiensten die er in 2005
en/of 1998 nog wel waren, in 2012
hun diensten aanboden in een nieuw
samenwerkingsverband.
Het archiefmateriaal dat beschikbaar
wordt gesteld in deze huidige 22
archiefdiensten, was in 1998 verspreid
over 40 en in 2005 over 29 archief
bewaarplaatsen. Veel van de archief
bewaarplaatsen die zijn opgeheven,
hadden maar een beperkte openstelling.
Indien deze voormalige instellingen en
bewaarplaatsen worden meegenomen
nummer 5 2012 1
