Uitgelezen
Een brug kan voor een stad de functie
van een poort, een entree hebben. Over
de brug gaan geeft je het gevoel de stad
binnen te komen. Bruggen zijn iconen
geworden van bepaalde steden, denk
aan de Rijnbrug voor Arnhem, de
Brooklyn Bridge voor New York of de
Erasmusbrug voor Rotterdam.
Het bouwen van een brug heeft letterlijk
heel wat voeten in de aarde. Dit boek
maakt duidelijk dat zo'n traject decennia
kan duren. De 75-jarige Waalbrug kent
dan ook een voorgeschiedenis die al
begon in 1906 toen fotohandelaar en
gemeenteraadslid Kees Ivens in de
Nijmeegse Sociëteit Burgerlust voor 700
toehoorders zijn plannen voor een
verkeersbrug voor personen en voer
tuigen over de Waal ontvouwde. Al veel
eerder, in 1878, was er een spoorbrug
bij Nijmegen in gebruik genomen. Aan
het begin van de twintigste eeuw
maakte Nijmegen een tweede
renaissance door. Het bevolkingsaantal
groeide onrustbarend en aan de rand
van de 'Pensiopolis' werden deftige
huizen gebouwd voor renteniers. Ivens
was de man van de vooruitgang. Hij zag
het belang van goede weg- en water
verbindingen voor de ontwikkeling van
Nijmegen. In 1908 wierp hij zich op als
secretaris en medeoprichter van de
Maas- en Waalkanaal Vereniging. De
aanleg van dat kanaal, van groot belang
voor de afvoer van steenkolen uit
Limburg, verliep heel wat vlotter dan die
van de Waalbrug. In 1927 kon dat
kanaal worden geopend.
In het boek, dat een beetje op twee
gedachten hinkt, wordt veel aandacht
besteed aan de activiteiten van de
familie Ivens. André Stufkens van de
Europese Joris Ivens Stichting tekende
voor een biografische schets van Kees
Ivens, de vader van de bekende cineast
Joris. Omdat het boek opgebouwd is uit
hoofdstukken van de hand van
verschillende personen, worden
sommige gebeurtenissen dubbel
behandeld. De aanleiding voor het
maken van het boek was niet het
75-jarig bestaan van de Waalbrug maar
de schenking van het familiearchief
Ivens-Nooteboom aan het Regionaal
Archief Nijmegen. Met andere woorden:
de overdaad aan een bepaald soort
bronnen (met betrekking tot Ivens)
bepaalde de teneur van het boek en
niet een theoretische vraagstelling zoals
bijvoorbeeld: welke rol speelde de
Waalbrug in het kader van de ontwik
keling van de infrastructuur in
Nederland? In hoeverre bevorderde de
Waalbrug de economische, demo
grafische en culturele ontwikkeling van
de regio? Deze vragen worden maar
zeer terzijde of niet behandeld.
Wel heel aardig worden de politieke
twisten rondom de plannen voor de
Waalbrug weergegeven. In 1912 gaat de
gemeenteraad van Nijmegen akkoord
met het Belvedèreplan met betrekking
tot de brug. Dit hield in dat de brug
kwam te liggen aan de voet van de
Bob Haan, Paul van der Heijden e.a.,
Over de Waal. Waalbrug Nijmegen
1936-2011
Van Tilt Uitgeverij (2011) ISBN 978-90
814500-27, paperback, ill. in kleur, 240
pp., 29,50.
Moet een boek dat grotendeels bestaat
uit foto's en dat over een brug gaat,
besproken worden in het Archievenblad
Lijkt me niet. Maar voor het onlangs
verschenen boek over de Waalbrug
moeten we echt een uitzondering
maken. In 1936 werd deze brug
geopend door koningin Wilhelmina en
prinses Juliana. Het was een wereld
wonder: de grootste overspanning van
Europa. De brug werd een symbool van
moderniteit voor Nijmegen. Van heinde
en verre kwamen mensen om het
vernuft van staal en beton te aan
schouwen. Nog vóór de Tweede
Wereldoorlog toog mijn moeder vanuit
Lichtenvoorde, diep in de Achterhoek,
op de fiets naar Nijmegen om de brug
te 'beleven'. Ik denk dat zij hetzelfde
gevoel heeft gehad als ik toen ik over
de Golden Gate Bridge bij San Francisco
ging.
32 2012 nummer 1
