Een directe relatie tussen
de erkenning van UNESCO
en de Verklaring van de
Rechten van de Mens is er
simpelweg niet.
De Verklaring plaatst echter niet
"effectief archiefmanagement in de
positie als essentiële voorwaarde voor
goed bestuur in het particulier bedrijfs
leven". Waar het NA naar refereert is:
"het beheer van archieven wordt
gewaardeerd en deskundig uitgevoerd
door alle instanties, privaat of publiek
(...)."22 Terugkomend op het eerder
besproken mechanisme van regionaal
naar universeel, zien we hier een
voorbeeld van herinterpreteren in een
regionale context (zie figuur 2).
Follow the leader
Ook hier is weer sprake van 'het' collectieve
geheugen, maar ook dat archieven
belangrijk zijn bij het handhaven van
mensenrechten? In de Verklaring worden
geen mensenrechten genoemd, wel
burgerrechten, wat iets heel anders is.
Een directe relatie tussen de erkenning
van UNESCO en de Verklaring van de
Rechten van de Mens is er simpelweg niet.
Tot slot
Uit analyse is gebleken dat de Universele
Verklaring niet voor de gehoopte publieke
impact heeft gezorgd. Binnen het
archiefwezen is het beeld nauwelijks
beter; op fora voor informatieprofessionals
leeft het onderwerp niet. Waar er binnen
het Nederlands archiefwezen wel rucht
baarheid aan wordt gegeven, roepen de
reacties veel vragen op. Als we het palet
van interpretaties (zie figuur 1) vanuit een
archiefwetenschappelijk perspectief
bekijken, dan kan men duidelijk archi-
vistische theorieën koppelen aan de
besproken interpretaties. Met archieven in
de hand de mensenrechten handhaven
(Gelders Archief) is nauw verwant met de
opvattingen van de Amerikaanse
archiefwetenschapper Jimerson.26 In zijn
boek The Power of Archives stelt hij dat
archivarissen hun vak moeten uitoefenen
in het teken van sociale rechtvaardigheid
in de samenleving. De interpretatie van
het NA is vanuit nagenoeg de gehele
archiefwetenschap te bestrijden. Het
collectief sociaal geheugen bestaat
immers niet en al zeker niet in relatie
tot enkel archieven.
Hoe ernstig is het interpretatieverschil
tussen de ICA en het NA? Binnen de
Nederlandse context betekent dit een
verschil van inzicht tussen de KVAN
(als medeopsteller van de Nederlandse
vertaling) en het NA. Dit is ernstig omdat
het NA als leidende sectorinstelling en de
Uit analyse is gebleken dat
de Universele Verklaring
niet voor de gehoopte
publieke impact heeft
gezorgd.
KVAN als leidende beroepsorganisatie van
mening verschillen over zoiets cruciaals als
het belang van archieven voor de samen
leving. Daarnaast laat de analyse zien dat
het NA een extra verantwoordelijkheid
draagt voor de beeldvorming buiten het
archiefwezen. De interpretaties van de
VNG en de VVBAD zijn immers gebaseerd
op die van het NA. De rol van het NA in
het hierboven beschreven mechanisme
(zie figuur 2) blijkt cruciaal te zijn.
Misschien is het wel opportuun om een
nationale conferentie te organiseren over
[ïn'^ïnru te
KIA 5PA
Maring
ICA UNESCO
Universele
Vcrkkrltid
Diffuus
Eindiichap. van
interpre ra ti ds
besturen in het particuliere bedrijfsleven
en eenvoudige toegankelijkheid van
informatie voor burgers."21
Waar deze (politiek of ideologisch gemo
tiveerde) interpretaties (zie figuur 1) toe
kunnen leiden, zijn de volgende bericht
gevingen over de Universele Verklaring bij
belangrijke actoren, zoals de Vereniging
Nederlandse Gemeenten (VNG):
Archieven hebben een sleutelrol in
administratieve openheid en demo
cratische verantwoording. Daarnaast zijn
ze de bewaarplaats van het collectieve
sociale geheugen. "23
Deze zinsnede lijkt verdacht veel op
de voorgaande van het NA, met dien
verstande dat de VNG er
"de bewaarplaats van het collectieve
sociale geheugen" van heeft gemaakt.
Waarna de vervelende twijfel ontstaat of
de VNG archieven in de fysieke context
interpreteert, als zijnde archiefinstellingen,
of in een abstracte context. Onze Belgische
collega's lijken ook de berichtgeving van
het NA te volgen. De Vlaamse Vereniging
voor Bibliotheek, Archief Documentatie
(VVBAD) bericht het volgende over de
Verklaring:
"Het benadrukt de belangrijke rol van
archieven voor administratieve
transparantie en democratische
verantwoording, evenals voor het
behoud van het collectieve sociale
geheugen. "24
Alweer het collectieve geheugen, welke
niet in de Verklaring staat en überhaupt
niet bestaat. Onder de archiefinstellingen
is het Gelders Archief de enige die over de
Verklaring bericht:
"Het archief is bovendien het collectieve
geheugen van de samenleving en een
bron van historische informatie.
Daarnaast zijn archieven van belang bij
het handhaven van mensenrechten.
Door de UNESCO-erkenning is er een
directe relatie met de universele
Verklaring van de Rechten van de Mens
gekomen.25
Nationale
intefpfeütJr
■tiehochr.' jan
eenduidii^ieid
Regionale
tntwprelittai
Figuur 2: Ontwikkeling en gevolg 'Universele Verklaring over Archieven' in Nederland.
nummer 1 2012 21
