r
«(■nwnnwi (rttt-
H(h BWï nJ#Tj(Bl
faw nnwl
MédlUtl
Generalisatie mechanisme
Blijkbaar is er een mechanisme werkzaam
waarbij - naarmate een (regionale)
verklaring een groter cultureel en geo
grafisch bereik krijgt (ICA SPA) - de rol en
functie van archieven belangrijker wordt.
Het mechanisme begint met een
regionaal 'manifest' met een partieel
karakter naar een Universele Verklaring
met een integraal karakter. Hoe dit
mechanisme weer teruggrijpt op een
lokale variant zien we terug bij de
Nederlandse interpretaties van de
Verklaring.
De publieke impact
Na de erkenning van UNESCO heeft het ICA
ook (tevergeefs) social media ingezet ter
Op Facebook vinden,
wereldwijd, tien personen
de Verklaring "leuk"
promotie van de Verklaring. Op Facebook13
vinden, wereldwijd, tien personen de
Verklaring "leuk" (stand op 5 december
2011). Voor een company page op
Facebook is dit een heel mager getal.
Hoe zit het dan met berichtgeving over
de Verklaring in de internationale pers?
Uit onderzoek in de krantendatabank
lexisNexis® Academic NL blijkt dat geen
van de dertig Engelstalige, wereldwijde
kwaliteitskranten melding gemaakt hebben
van de Verklaring.14 Ook blijkt, via dezelfde
databank, dat de zes Nederlandse
kwaliteitskranten dat ook niet gedaan
hebben.15 Radio en tv hebben er
eveneens geen aandacht aan geschonken.
Impact binnen het archiefwezen
Na analyse blijkt op de vele internetfora
voor informatieprofessionals dat er weinig
aandacht is voor de Verklaring. Op
Archief2.0 is weliswaar een blogbericht
over de Nederlandse vertalers van de
Universele Verklaring te vinden van 13
maart 2011 (6 keer weergegeven), maar
zonder commentaar van derden.16 Voor de
rest geen discussie, stellingen of opmer
kingen op Archief2.0. Op het forum voor
de "innovatieve informatiewerker"
Breednetwerk is het iets beter gesteld: 1
discussie met 1 reactie van 27 november
2011.17 Kortom, ook binnen het metier
leeft de Verklaring niet en genereert
nauwelijks enige discussie. Een belangrijke
actor in het Nederlands archiefwezen is,
uiteraard, het Nationaal Archief (NA).
In het uitvoerige artikel op de website
karakteriseert het NA de Verklaring als
volgt:
De frase "het collectieve sociale
geheugen" is nergens in de Verklaring
terug te vinden. Er staat namelijk:
voor de vorming van individueel en
collectief geheugen."19 Mogelijk heeft
deze interpretatie van het NA iets te
maken heeft met de huisslogan: de
bewaarplaats van het nationaal geheugen.
Zoals Eric Ketelaar terecht opmerkte bij de
vertaling van de Verklaring: er zijn altijd
meerdere collectieve geheugens.20
Misschien dat politieke motiveringen
deze faux pas in de karakterisering van
de Verklaring veroorzaakt hebben?
De volgende passage uit hetzelfde artikel
doet het ergste vermoeden:
■J ¥T' f"
"ji .-■•] i
■NV93 ';l
Figuur 1: Interpretatieproces belang van archieven voor identiteit.
one of the most significant developments
for archives at the international level for
many years."10 Voor de koepelorganisatie
van UNESCO was het in ieder geval geen
reden om er een persbericht aan te
besteden.11 Het enthousiasme van de ICA,
na de erkenning van UNESCO, kunnen we
terugvinden in de karakterisering van de
Verklaring:
"The Declaration is a powerful succinct
statement of the relevance of archives
in modern society. It emphasizes the key
role of archives in administrative
transparency and democratic
accountability, as well as the
preservation of collective social memory.
While not neglecting the traditional
concern with meeting the needs of
historical research, the Declaration
repositions effective archives
management as an essential function
which underpins modern public
administration, good practice in private
business, and ready access to
information by citizens. "12
Het is opvallend hoe de aanvankelijk
bescheiden, doch niet minder belangrijke
functie van archieven in de samenleving
zoals beschreven door de Canadezen,
verandert in essentiële hoekstenen van
de samenleving. Van "contributing to
transparent administration" (2006), naar
"the key role of archives in administrative
transparency and democratic
accountability" (2011). Van "contributing
to the formation of our collective identity"
(2006) naar "emphasizes the preservation
of collective social memory" (2011). Het
betreft hier opmerkelijke verschuivingen
in de duiding van de rol en functie van
archieven binnen de samenleving.
"Zij benadrukt de sleutelrol die
archieven hebben ten aanzien van
administratieve transparantie en
democratische verantwoording, maar
ook als bewaarplaats van het
collectieve sociale geheugen"18
plaatst de Verklaring effectief
archiefmanagement opnieuw in de
positie als essentiële voorwaarde voor
het moderne openbaar bestuur, goed
20 2012 nummer 1
