Wat doet uw archiefinstelling
(no aan educatie?
Het woord 'bezuinigingen' is tegenwoordig alom aanwezig in ons dagelijks taalgebruik. Of het
nou gaat om de zorg, recreatie of cultuur: overal moet de broekriem aan. Wat betekent dat voor
educatieve activiteiten bij archiefinstellingen?
Geen drama, geen optimisme
Om maar met de deur in huis te vallen:
erg dramatisch ziet het er nu nog niet
uit. Reden tot optimisme is er evenmin,
want donkere bezuinigingswolken
pakken zich wel degelijk boven de
instellingen samen. Sommige instellingen
overwegen om kosten te berekenen aan
derden. Veel instellingen proberen heel
Wel/geen doelstelling
Redactie Archievenblad
In het Tijdschrift voor Geschiedenis (124e
jaargang, 2011, nummer 3, pp. 381-395)
buigen Stephan Klein, Maria Grever en
Carla van Boxtel zich onder meer over
erfgoededucatie in Nederland.
"Erfgoededucatie is gericht op de
versterking van cultureel en historisch
besef aan de hand van materiële en
immateriële sporen als primaire instructie
bron." Erfgoededucatie brengt het
verleden dichterbij. In het onderwijs
wordt meer afstand bewaard tot het
verleden. Een te grote nadruk op
nabijheid kan het leerproces bemoei
lijken, een te grote nadruk op afstand
zal het verleden moeilijk toegankelijk
en betekenisloos maken. Zie daar de
dilemma's waarmee geschiedenis
docenten en educatiemedewerkers
kampen. Waar vinden ze elkaar en
kunnen ze elkaar wel vinden, of wordt
'educatie' overal opgeofferd aan de
bezuinigingen? De redactie van het
Archievenblad maakte, wat erfgoed
educatie betreft, een rondje langs de
velden.
wat ballen in de lucht te houden met
een beperkte formatie (bijvoorbeeld
door PR en educatie te combineren),
maar dat wisten we al.
Onder 'educatie' verstaat men meestal
het (doen) organiseren van activiteiten
gericht op het overdragen van histo
rische kennis en het bevorderen van
geschiedbeoefening, met name met
behulp van lokale bronnen en mate
rialen. De activiteiten omvatten onder
meer samenwerkingsprojecten met het
onderwijs (lesbrieven, lezingen,
tentoonstellingen, wandelingen),
cursussen, maar ook - al dan niet
uitbestede - rondleidingen en zoiets als
het uitlenen van leskisten. Externe
factoren spelen een rol bij het uitvoeren
van de educatietaak: ben je de enige
erfgoedinstelling in de wijde omgeving,
heb je veel last van concurrentie of krijg
je juist steun van bijvoorbeeld een
provinciaal erfgoedorgaan. Het afschaffen
van (in)directe subsidies, denk aan
ondersteuning voor het busvervoer van
scholieren, kan fnuikend zijn voor een
educatief programma. En altijd is er
weer die kerntakendiscussie.
Een enkele instelling heeft van meet af
aan 'educatie' als beleidsdoelstelling
laten vallen. "Educatie Onderwijs is
geen beleidsambitie van het Brabants
Historisch Informatie Centrum. Dat is
al zo geweest vanaf de oprichting in
2005. We hebben dus ook geen aparte
educatiemedewerker in dienst. Wij
reageren natuurlijk wel op vragen vanuit
ons publiek, of dat nu van individuen is
of van groepen en maatschappelijke
instellingen (media, onderwijs, politiek
en toerisme). We ontvangen ze en
leiden ze rond in onze schitterende
locatie", aldus Margot America,
coördinator Communicatie Promotie.
Het Regionaal Archief Rivierenland
daarentegen, stelt bij monde van Ella
Majewska: "Educatie stond bij ons altijd
heel hoog in het vaandel. We hebben
daar afgelopen jaren heel veel energie
in gestoken. Nu zijn we als het ware aan
het oogsten. Praktisch betekent dat voor
het RAR dat de uren voor educatie
hetzelfde blijven, maar dat we ons
richten (ook zeker gezien de nieuwbouw
en verhuizing op dit moment) op onder
houd van wat we hebben in plaats van
investeringen. Dus bij ons loopt deze
functie niet terug maar wordt anders
ingevuld. Het staat nog steeds als een
van de hoofdtaken in ons beleidsplan."
Sombere geluiden zijn er natuurlijk ook.
Zo stelt Etienne van den Hombergh van
het Regionaal Archief Zutphen: "Met
het vertrek van de medewerker voor
Educatie en PR in het begin van dit jaar
zijn de educatieve diensten van het
Regionaal Archief Zutphen op een laag
pitje komen te staan. Er is momenteel
niet voorzien in een opvolging van de
betreffende medewerkster, omdat de
26 2010 nummer 10
