o
"Heeft u al literatuuronderzoek verricht?"
Noteer uit de gevonden literatuur alle
personen, instellingen en organisaties die
een rol hebben gespeeld in het leven van
de gezochte persoon. Mogelijk bevatten
de archieven van deze archiefvormers
stukken of gegevens over de door jou
gezochte persoon. Behalve de namen
van de archiefvormers noteer je ook alle
geografische aanduidingen en data.
In catalogi en collecties zoek je uiteraard
op de naam van de gezochte man of
vrouw. Daarnaast op namen van familie
leden, vrienden, collega's, bedrijven,
instellingen, verenigingen, en op
omschrijvingen van gebeurtenissen die
bekend zijn uit het leven van de persoon
die je zoekt.
Levenslijn
Wonen
Mensen die nu een huis kopen, sluiten
meestal een hypotheek af en gaan naar
een notaris. Daarna vindt er een
inschrijving in het kadaster plaats.
Vroeger waren er weer andere
archiefvormende instanties betrokken bij
koop- of pachttransacties, zoals dorps
gerechten en colleges van schout en
schepenen.
Op de website van het Huygens Instituut
voor Nederlandse Geschiedenis (www.
historici.nl) zijn de zogenaamde
'Broncommentaren' te vinden. Dit zijn
bijzonder handige naslagwerken om te
achterhalen welke archiefvormers in een
bepaalde periode van belang waren bij
een handeling. In mijn voorbeeld voor
de aankoop van een huis zou je de
Broncommentaren 3 en 4 kunnen
raadplegen, respectievelijk over de
registratie van onroerend goed in de
negentiende en twintigste eeuw (nr. 3)
en in de middeleeuwen en het ancien
régime (nr. 4). De Broncommentaren
horen prominent in elke studiezaal te
staan voor zowel bezoekers als
medewerkers van archiefinstellingen.
Sociale netwerken
Google+, Facebook, LinkedIn,
Stamboomforum, GeneaNet enzovoorts.
Op de persoonlijke pagina's van die sites
is vaak meer informatie te vinden dan je
zou denken. Stel dat je iemand zoekt die
bij de inlichtingendienst AIVD werkt.
Toch iemand die gewend hoort te zijn
om geheimhouding te betrachten.
Internetgoeroe Henk van Ess bracht aan
het licht dat er nogal wat profielen en
gegevens van AIVD medewerkers simpel
te vinden zijn op sociale netwerken.
Soms zijn het bijvoorbeeld kinderen van
AIVD-ers, die met enige trots schrijven
dat hun vader bij de AIVD werkzaam is.
Het publiceren van gegevens van nog
levende personen is schering en inslag
op internet, ook door overheden. Bij
mijn onderzoeken maak ik er graag
gebruik van.
Verwijderde gegevens zijn vaak weer
terug te vinden via sites als www.
waybackmachine.org. Op de servers van
www.archive.org wordt de inhoud en de
opmaak van willekeurige websites
gearchiveerd en bewaard, waaronder de
persoonlijke pagina's van sociale
netwerksites.
De Archiefzoeker (www.archiefzoeker.nl)
vermeldt onder de zoekterm 'personen'
meer dan vijfhonderd websites waarop
je informatie over nog levende personen
terug kunt vinden.
Informatie uit primaire bronnen
*=l£KEr- «n PEP&S^-iEJ.ZSE*ERi Cr*
tifrrw InJ --n -r MUM 1 J-M
r. 1 .1 1 U-ku-.l.—tik- «1 feZlrtMZ1-' li| II Ifll
-- i'r -H- 11rr-m- - hj m- 1-^ p III 11 Ml lJ» J-
■iM - n in -■»% "ui»- Zi M - Ba fg
De Archiefzoeker.
waarin drie of meer generaties van
families worden beschreven. We vonden
twee hem onbekende publicaties waarin
zijn familienaam voorkwam. Toen we
daarna verder gingen zoeken in Sabine
(www.sabine.nu) kwamen we nog een
interessant artikel tegen voor zijn
onderzoek.
Literatuuronderzoek doe je in secundaire
bronnen, zoals boeken, kranten en tijd
schriften. Ook het zoeken naar publicaties
op websites reken ik tot literatuur
onderzoek. Worldcat (www.worldcat.org)
is met 1,5 miljard items de grootste online
toegang tot catalogi van bibliotheken.
Daarnaast hebben veel archiefinstellingen
bibliotheken waarvan de toegangen
online staan. Als je op mijn website
Archiefzoeker (www.archiefzoeker.nl) de
zoekterm 'literatuur' gebruikt, krijg je op
je scherm verwijzingen naar meer dan
200 websites in binnen- en buitenland.
De zoekterm 'kranten' of 'tijdschriften'
levert links op naar sites waar je
kranten- en tijdschriftenarchieven kunt
vinden. De eerste vraag die medewerkers
van de informatiebalie bij archief
instellingen zouden moeten stellen aan
nieuwe bezoekers/onderzoekers is:
Het is in het algemeen erg handig een
tijdsbalk of levenslijn te maken. Zo'n
levenslijn maakt deel uit van je
vooronderzoek. Tijdens het onderzoek
vul je dan elke keer gegevens aan. In
deze levenslijn kan onder andere worden
opgenomen: geboorte en overlijden,
carrière, hobby's en woongeschiedenis.
Bijna elke activiteit of onderdeel uit een
levenslijn laat sporen na in bronnen van
archiefvormers, zoals overheden,
organisaties, familieleden, vrienden,
clubgenoten, klasgenoten en collega's.
Nemen we een heel ander voorbeeld.
Bijna iedereen meldt zich tegenwoordig
aan bij een of meer internetforums en
sociale netwerken, zoals Hyves,
Na het vooronderzoek kan het onder
zoek in de primaire bronnen gestart
worden. Zoekmachines zijn daarbij een
geweldig hulpmiddel, maar helaas halen
die maar een heel klein gedeelte van de
beschikbare informatie op internet
boven tafel. De rest zit verstopt in
allerlei databases en sites waar de
spiders van de zoekmachines niet bij
kunnen komen. Het gaat daarbij om
meer dan zeventig procent van de
beschikbare bronnen op het internet.
We noemen dit The Invisible Web of
Deep Web. Via verschillende
zoekmethodes zijn deze onzichtbare
bronnen toch te raadplegen:
1. Zoek via bekende zoekmachines,
zoals Google, Yahoo of Bing met de
woorden 'archief' of 'archieven' en de
naam van de archiefvormer. Vaak kom
je dan terecht op de websites van een
archiefbeherende instantie. We
hadden gevonden dat de vader van
Willem Holleeder als chauffeur
werkzaam was bij Heineken. Zoek dan
bijvoorbeeld in Google met 'archief
Heineken'. Het vierde zoekresultaat is
de inventaris van het archief van
nummer 8 2011 21
