Zoeken naar personen
op internet1
Op internet zoeken naar personen is soms lastiger dan je op het eerste gezicht zou denken.
Wie met behulp van zoekmachines aan de slag gaat en voor- en achternamen, eventueel samen
met aanvullende gegevens, intikt, vindt doorgaans heel wat verspreide gegevens. Maar als je meer
wilt of als je helemaal niets kunt vinden, is een systematische aanpak nodig. Dit artikel geeft een
overzicht van de belangrijkste stappen om persoonsgegevens boven water te halen, waarbij
de online bronnen op de websites van archiefinstellingen een belangrijke rol kunnen spelen.
Archiefvormers
Stappen bij een onderzoek
Eric Hennekam I
Iedereen laat, gewild of ongewild,
sporen achter in archieven en op
internet. Bij het zoeken naar personen
of het onderzoek naar bepaalde facetten
van hun leven, moet je eerst uitpluizen
in welke archieven die sporen te vinden
zijn. Ik maak daarbij een onderscheid
tussen 'directe' en 'indirecte' archief
vormers.
Directe archiefvormers houden direct
verband met een zaak of onderwerp
waarbij een persoon betrokken is of is
geweest. Een voorbeeld: Willem Frederik
Holleeder (1927-1990), de vader van de
Heineken-ontvoerder Willem Holleeder,
was beroepswielrenner en na zijn
sportcarrière werkzaam als chauffeur bij
Heineken. Deze bierbrouwer is een
directe archiefvormer. In zijn bedrijfs
archief zitten mogelijk documenten
(bijvoorbeeld personeelsdossiers) over
hun personeelslid Holleeder.
Indirecte archiefvormers hebben geen
direct verband met het onderwerp en de
persoon waarnaar je onderzoek doet,
maar kunnen wel informatie bieden die
een bepaalde hypothese bevestigen of
juist ontkrachten. Om nog even bij
Holleeder te blijven: neem de bekende
foto waarop hij samen met
vastgoedmagnaat Willem Endstra,
beiden in hemdsmouwen, op een
zomerse dag in Amsterdam staat
afgebeeld. Foto's zijn gemakkelijk te
manipuleren, bijvoorbeeld met
Photoshop. Stel nu dat je de authen
ticiteit van deze digitale foto wilt
vaststellen. Je kunt dat onder andere
doen door onderzoek te verrichten in
het KNMI-archief in combinatie met
metadata van de foto. Als het volgens
de informatie in dit archief op de
bewuste dag waarop de foto van
Holleeder en Endstra werd genomen
maar tien graden was en het de hele
dag regende, dan moet je toch wel
vraagtekens gaan zetten bij de mede
deling dat de ontmoeting plaatsvond op
een zomerse dag en eventueel zelfs bij
de authenticiteit van de foto.
Het raadplegen van het KNMI-archief is
een extreem voorbeeld van het gebruik
van een indirecte archiefbron. De
archiefvormer heeft helemaal niets met
het onderwerp te maken, maar toch kan
het archief er iets steekhoudends over
zeggen. Gegevens uit de Burgerlijke
Stand zijn voor genealogen directe
archiefbronnen en voor journalisten
vaak indirecte archiefbronnen.
Onderzoek naar personen doe je in
verschillende stappen. In dit artikel
beschrijf ik de belangrijkste twee. Je
begint met vooronderzoek, daarna ga
je in 'primaire bronnen' spitten. Het
vooronderzoek is onder meer bedoeld
om vast te stellen welke primaire
bronnen van belang kunnen zijn. Goed
(archief)onderzoek begint altijd met
literatuuronderzoek. Soms is dat
voldoende om het gewenste resultaat
te bereiken.
Tijdens de eerste les van een cursus
'Genealogisch onderzoek voor
gevorderden' kwam een cursist binnen
die al meer dan twintig jaar naar zijn
voorouders aan het speuren was. Een
doorgewinterde genealoog, zou je
denken. Hij vertelde eigenlijk geen
enkele verwachting te hebben van de
cursus. Meer familiegegevens dan die
hij afgelopen jaren al had verzameld,
waren er volgens hem niet meer te
vinden. Toen ik hem vroeg welk
literatuuronderzoek hij had verricht,
keek hij mij aan alsof hij het in Keulen
hoorde donderen. Via de site van het
Centraal Bureau voor Genealogie hebben
we meteen gezocht in het bekende
Genealogisch Repertorium. Dit bevat
verwijzingen naar elk boek of artikel
20 2011 nummer 8
