Archiefplanner4 (Stamboom
Forum)
Open data
Van risico's naar kansenl
Kosten en opbrengsten
1 www.genliasmonitor.nl
2 www.digitalestamboommonitor.nl
3 www.genealogieonline.nl/scans-
zoeken
register te vergelijken, krijgt de genealoog
een persoonlijke lijst met links. Deze
slimme service - 'scans zoeken' - is erg
populair. Ook hier wordt dus veel tijd
bespaard.
Het Stamboom Forum is met ruim
39 duizend leden de grootste online
community van genealogen en archieven.
Naast discussiëren kunnen leden ook
informatie delen (bijvoorbeeld over
specifieke familienamen) of afspraken
maken over genealogische vrienden
diensten (zoals iets opzoeken in een
archief voor een ander). Ook worden er
foto's of akten geplaatst waarover men
een vraag heeft. De website wordt door
archieven eveneens gebruikt om
informatie te verstrekken, zoals over
workshops, lezingen en beurzen.
Om dit online netwerk te versterken wordt
ook het elkaar offline ontmoeten
bevorderd. Via de Archiefplanner kunnen
leden een gezamenlijk bezoek naar een
archief organiseren. Men krijgt informatie
over het archief, zoals adres en openings
tijden, en ziet in één oogopslag wie er
nog meer op een bepaalde datum
aanwezig is.
Dit artikel is een pleidooi om archieven te
stimuleren hun archiefdata als open data
beschikbaar te stellen. Toch zijn de drie
voorbeelden niet echt gebaseerd op open
data. De Genlias Monitor 'schraapt' de
benodigde informatie uit de HTML van de
Genlias website. Het gaat hier om
gegevens waar een vorm van auteursrecht
op zit, maar de dienst wordt gedoogd.
Voor het zoeken van scans moest er een
register worden opgebouwd van
inventarissen. Dit is handmatig gedaan
omdat de inventarisbeschrijvingen van
archieven op archiefwebsites allemaal
anders zijn (en alleen in HTML of PDF
worden aangeboden). De informatie over
archieven voor de Archiefplanner komt
van de ArchiefWiki.5 De informatie op
de ArchiefWiki, samengesteld door
archivarissen zelf, wordt aangeboden op
basis van een Creative Commons licentie
en mag dus onder voorwaarden gebruikt
worden. Helaas moet ook hier weer
informatie uit de HTML gevist worden, wat
veel moeite kost. Maar het aanbieden van
informatie door ArchiefWiki in een beter
(voor machines) leesbaar formaat ligt in
het verschiet. Dan mag de ArchiefWiki als
eerste website in het veld spreken van
open data - herbruikbaar en in een (open)
standaardformaat!
De huidige wijze van aanbieden van data
door archieven stimuleert het ontwikkelen
van diensten door derden niet echt. Het
ontbreken van open data heeft de maker
van de drie als voorbeeld genoemde
diensten (en auteur van dit artikel) niet
gehinderd. Maar toch: niet veel personen
en organisaties zullen de drempels willen
nemen. Als data vrijelijk beschikbaar is in
voor machines leesbaar formaat - dus als
open data - dan kunnen ook anderen hier
mooie diensten voor ontwikkelen. Hoe
makkelijker dat gaat, hoe meer partijen
verschillende diensten ontwikkelen en
hoe meer keuze het publiek heeft om
ervan gebruik te maken.
Het beschikbaar stellen van archiefdata
op een manier die het mogelijk maakt dat
anderen hiermee 'aan de haal' kunnen,
zal bij menigeen op weerstand stuiten.
Dat is niet nodig. Als u open data
beschikbaar stelt, kunt u nog steeds uw
eigen voorwaarden stellen. Wilt u niet dat
er kopieën van de scans worden gemaakt,
of dat alle bandbreedte door een dienst
van derden wordt benut? U kunt hier
gewoon (licentie)afspraken over maken!
Wil een commerciële partij iets met uw
data, maak afspraken zodat u mee
profiteert. Denk in kansen, niet in risico's.
In tijden waar de geldkranen wat minder
rijk vloeien, kan open data ook kansen
bieden voor digitale dienstverlening. Data
beschikbaar stellen zodat anderen hier
mee mooie diensten kunnen maken,
vergt niet veel kosten. De drie voor
beelden hebben archieven geen euro
gekost en toch zijn hun klanten met extra
diensten bediend. Alleen om de data
beschikbaar te stellen in een formaat
waarmee de drempel tot hergebruik
wordt verlaagd, is wellicht enige
investering noodzakelijk. Dit kan variëren
van een bepaalde instelling in het huidige
Content Management Systeem dat een
archief gebruikt, tot een handmatige
export en upload van gegevens, tot een
aanpassing van systemen. De kosten
zullen echter in schril contrast staat tot
de kosten van de ontwikkeling van een
complete dienst.
En wat levert (investeren in) open data
Foto Bob Coret.
een archief op? Zoals de drie voorbeelden
laten zien kan dit heel divers zijn. De
Genlias Monitor realiseerde functionaliteit
waar Genlias geen geld voor (over) had.
De Genlias Monitor heeft met het
realiseren van de notificatieservice
Genlias dus geld bespaard.
De service scans zoeken heeft de
archieven die online scans bieden vooral
extra bezoekers opgeleverd, en wellicht
dat deze extra bezoekers hoge resolutie
scans hebben afgenomen. Immers, zij
kregen op basis van hun eigen genea
logische gegevens specifieke links. De
Archiefplanner levert de archieven weer
iets anders op, namelijk fysieke bezoekers.
Archieven kunnen het bezoek naar hun
archief wellicht nog bevorderen door
aanbiedingen te doen. U kunt daarbij
denken aan een rondleiding in het depot,
gratis parkeren of de eerste vijf kopieën
zonder kosten. Het is daarmee een uniek
marketinginstrument geworden.
Door het aanbieden van uw informatie als
open data kunnen mooie en succesvolle
diensten ontstaan. Ook voorbeelden van
open data in andere sectoren leren dat er
heel wat mooie en onverwachte
(bijvoorbeeld mobiele) applicaties tot
stand kunnen komen.
Waar wacht u nog op? Zet uw data vrij
en laat het bloeien!
4 www.stamboomforum.nl/
archiefplanner
5 www.archiefwiki.org
6 genealogie.coret.org
Bob Coret levert via Coret Genealogie6 gratis
en betaalde genealogische internetdiensten,
zoals Genealogie Online, de Genealogie
Werkbalk, Familie Archivaris, de Stamboom
Gids en het Stamboom Forum.
nummer 7 201 1
31
