De balkonkus van William en
Kate en de Archiefwetenschap
Media en Cultuur is het departement waar de opleidingen Archiefwetenschap en Informatiewetenschap
in Amsterdam deel van uitmaken, samen met Mediastudies: opleidingen op het gebied van film,
televisie, journalistiek en nieuwe media. Toen Archief- en Informatiewetenschap een jaar of tien geleden
aan Mediastudies werden vastgeknoopt, was de inhoudelijke meerwaarde daarvan niet meteen voor
iedereen duidelijk.
"Zo maakten de
nieuwszenders van de
balkonkussen van 1981
en 2011 een tijdloos
ritueel van vorstelijke
romantiek."
Tijdloos ritueel
Manipulatie van de herinnering
Theo Thomassen
Maar intussen is er wat veranderd: in
onderwijs en onderzoek zijn interessante
verbindingen gelegd die de Archief
wetenschap hebben verbreed en haar
multidisciplinaire karakter hebben
versterkt. Zo kunnen nu in archivistisch
perspectief zaken met elkaar worden
verbonden die op het eerste gezicht
weinig met elkaar te maken hebben:
de kus van William en Kate op het balkon
van Buckingham Palace, teruggekeerde
vluchtelingen in een verwoest dorp in
Kosovo, de gruweldaden van het
communisme en het cultureel exceptio-
nalisme van Nederland tegenover
Indische Nederlanders.
Op 29 april 2011 zagen meer dan dertig
miljoen mensen over de hele wereld dat
prins William op het balkon van
Buckingham Palace een kus gaf aan zijn
bruid Kate Middleton. In de televisie
registraties van de huwelijkssluiting van
William en Kate kregen de kussen (het
waren er twee) bijzondere aandacht,
behalve bij ABC die de tweede kus miste
omdat ze toen net een herhaling
uitzonden van de eerste.
De aandacht van de media voor de kus
was niet opmerkelijk. In 1981 hadden
Charles en Diana elkaar ook al op het
balkon een kus gegeven. Het was een
veel slappere kus, maar wel de eerste
balkonkus van een Britse troonopvolger.
Televisiezenders lieten hem over de hele
wereld zien. Ze creëerden bij het grote
publiek de verwachting dat elke prins
voortaan zijn bruid een balkonkus zou
geven.
De kus van William en Kate kreeg extra
aandacht doordat de nieuwszenders ABC
News, BBC News en PBS News Hour het
desbetreffende fragment uit hun
uitzendingen op YouTube zetten,
waarmee ze van de kus vrijwel meteen
een historische gebeurtenis maakten.
Daarvan legden ze bovendien de
betekenis vast door niet alleen in de
selectie en het commentaar maar ook
in de titelbeschrijving op YouTube, het
belang en het romantische karakter van
dit ritueel te benadrukken.
De nieuwszender CBS maakte van de
gelegenheid gebruik om op YouTube
een filmpje te zetten van de kus van
Charles en Diana uit 1981. Uit de
tamelijk onromantische balkonscene en
de ongeïnspireerde kus van Charles en
Diana selecteerden ze die beelden die
de indruk wekten dat het prinselijk paar
elkaar gepassioneerd stond te kussen.
Zo maakten de nieuwszenders van de
balkonkussen van 1981 en 2011 een
tijdloos ritueel van vorstelijke romantiek.
De YouTubefilmpjes zijn ook interessante
voorbeelden van de manier waarop de
collectieve herinnering wordt geconstru
eerd, van het betekenisscheppende
vermogen van archief en van de weder
zijdse beïnvloeding van oudere en meer
recente documenten. Vooral vanuit dat
laatste gezichtspunt heeft Alaina
Schempp de kusregistraties door close
reading proberen te analyseren, en er
een beschouwing over archivering en
de manipulatie van de herinnering aan
vastgeknoopt.
Ze constateert onder meer dat de
gereconstrueerde kus van Charles en
Diana op YouTube met een still van
26 2011 nummer 7
