De archiefervaring van
Marieke Klomp
Als kind was ik altijd geïnteresseerd in geschiedenis, maar heb
ik nooit een archief van binnen gezien. Pas tijdens mijn studie
geschiedenis ben ik in aanraking gekomen met de bronnen
waarmee de geschiedschrijving vorm wordt gegeven. Toen heb
ik de welbekende 'historische sensatie' ervaren.
In september 2009 heb ik een collega
geassisteerd bij de Uitlokdag, een dag
voor middelbare scholieren waarin zij
kennismaken met culturele instellingen.
Ik verzorgde de opdracht over Joodse
Soms kun je als archief bijdragen aan
het oplossen van een actueel probleem.
Vorig jaar werd ik benaderd door een
stichting die zich inzet voor pensioen
compensatie voor gastarbeiders. Zij
hadden informatie nodig waarmee
ze bedrijven konden verbinden aan
hun doelgroep. Een ingewikkelde vraag
waarin verschillende kwesties
samenkwamen. Bedrijfsarchieven
konden eventueel een antwoord bieden,
maar die zijn lang niet altijd naar een
archief als het onze overgebracht. Dat
geldt ook voor de dossiers van de Kamer
van Koophandel (wel geadviseerd om
navraag te doen). Uiteindelijk bleek de
eenvoudigste vraag te zijn: op welke
manier heeft de lokale overheid zich
beziggehouden met deze vreemdelingen?
Naast algemene rapporten heeft de
gemeente toezicht gehouden op
huisvesting van gastarbeiders. Sommige
bedrijven hadden zoveel gastarbeiders
in dienst dat zij zelf pensions hielden
voor hen. In het archief van de
gemeente bevinden zich lijsten met
daarop het adres van het pension en de
Als medewerkster studiezaal zie ik deze
ervaring regelmatig. Zowel bij onze
bezoekers als in reacties op inlichtingen
die ik telefonisch, per brief of per e-mail
verstrek. Soms is het eenvoudigweg het
bijzondere gevoel een oud stuk in
handen te hebben. Maar het kan ook
gaan om persoonlijke emotie,
bijvoorbeeld wanneer je je door het
bronmateriaal realiseert wat iemand
meegemaakt heeft. Of wanneer je
(eindelijk) de informatie vindt waardoor
de andere puzzelstukjes in elkaar
passen. Of wanneer je bewijs aantreft
waardoor je in het gelijk gesteld wordt.
Ik wil de lezers van het Archievenblad
graag meenemen naar twee ervaringen
die mij zijn bijgebleven.
-L&ilf if
J -fiim I, ,1
f-'J r t - St—.'
Detail van een naamsgewijze lijst van Joodse
leerlingen die lager en voortgezet onderwijs
volgden aan het gemeentelijk Joods lyceum
(coll. Stadsarchief 's-Hertogenbosch).
scholieren in de Tweede Wereldoorlog.
De klas was erg rumoerig en druk in de
weer met mobieltjes. Tijdens het
vertellen van hun geschiedenis lieten
we documenten zien en rondgaan. De
leerlingen werden steeds stiller. Door
het zien van de documenten werden de
mensen over wie het verhaal ging echt.
Langzaam drong het besef door wat er
met hen is gebeurd. Dat deze kinderen
net zo oud waren als zijzelf én dat hen
hetzelfde lot zou hebben getroffen
wanneer zij in die tijd als Joodse
scholieren hadden geleefd.
Marieke Klomp met Woningkaarten van
Hinthamereinde 42 waar een pension met
arbeiders van De Gruyter gevestigd was
(foto Stadsarchief 's-Hertogenbosch/
Jac. Biemans).
beheerder. Die kunnen vaak weer
gekoppeld worden aan de
woningkaarten. Hierdoor kon in ieder
geval aangetoond worden dat bepaalde
bedrijven gastarbeiders in dienst hebben
gehad. Hoewel de stichting nog een
lange weg te gaan heeft, waren ze erg
blij dat wij hen hiermee hebben kunnen
helpen.
Veel mensen moeten een heel traject
afleggen voordat ze vanuit hun vraag via
de bronnen tot een antwoord komen.
Hen helpen met deze vraag en de
reactie wanneer ze hun antwoord (niet)
gevonden hebben, maakt voor mij het
werken in een archief leuk. Het draagt
echter ook bij aan mijn overtuiging dat
de toegang tot informatie die wij
verschaffen, van groot belang kan zijn.
Marieke Klomp junior medewerkster
studiezaal bij het Stadsarchief
's-Hertogenbosch en student
Archiefwetenschap aan de Universiteit
van Amsterdam.
nummer 5 201 1 5
