VJ
Archieven in het veld
van de trendanalyse Milieu 1976-2005 zijn
doorvertaald naar particuliere
archiefvormers. Uitgangspunt daarbij
vormde het 'Beleidskader verwerving
particuliere archieven NA'. De algemene
selectiedoelstelling is daarin samengevat:
Het veiligstellen van particuliere
archieven die representatief zijn voor
maatschappelijke effecten en interactie
tussen centrale overheid en individuen en
organisaties, en (inter)nationaal belangrijk
zijn vanwege ontwikkelingen, personen en
organisaties op het snijvlak van centrale
overheid en samenleving.
Uitvoering en resultaat
De pilot was primair bedoeld om uit
te testen of met de resultaten van
de trendanalyses op eenvoudige wijze
relevante particuliere actoren konden
worden opgespoord. Om de pilot behap
baar te houden, is uit de trendanalyse een
drietal trends geselecteerd rondom
de thema's 'Maatschappelijke discussie
rondom kernenergie', 'Aandacht voor
broeikaseffect en klimaatverandering'
en 'Milieu geïncorporeerd in dagelijkse
praktijk'. Deze trends zijn gekozen omdat
verwacht werd dat ze niet teveel overlap
zouden opleveren in termen van actoren.
Bij deze trends is een aantal deskundigen
gezocht voor een interview. Zij zijn
geselecteerd op basis van de in het
onderzoeksrapport genoemde bronnen
en door onafhankelijk daarvan universitaire
onderzoekers te traceren. Een tiental
deskundigen is aangeschreven: vanwege
de zomervakantie is uiteindelijk met vier
experts gesproken.
Aan hen werd gevraagd welke particuliere
actoren (bedrijven, instellingen of
individuen), met een duidelijke link naar
of invloed op de centrale overheid, zij van
belang achten met betrekking tot de
gekozen trends in de periode 1976-2005.
Ook is de experts gevraagd wat ze van de
suggesties van andere deskundigen
vonden en welke deskundigen het NA
volgens hen nog meer zouden moeten
benaderen.
Aan de hand van online toegangen is
vervolgens onderzocht of de archieven van
de actoren op de shortlist al bij een
archiefinstelling waren ondergebracht.
De shortlist bestaat onder andere uit
Vereniging Milieudefensie, Stichting Natuur
en Milieu, Stichting Landbouw Milieu,
Nederlandse Vereniging tegen water
bodem- en luchtverontreiniging, Landelijke
Vereniging tot behoud van de Waddenzee
en Aktie Strohalm. Op basis van
raadpleging van online toegangen blijkt
dat de archieven van de actoren op
de shortlist nagenoeg allemaal zijn
ondergebracht bij een archiefinstelling,
voornamelijk het IISG. De archieven op
de longlist blijken slechts sporadisch
te zijn ondergebracht.
Conclusie en evaluatie
Tot dusver is één pilot uitgevoerd, zijn
daarin drie trends onder de loep genomen
en is met een klein aantal deskundigen
gesproken. Dit is te summier om een
algemeen geldende conclusie te kunnen
trekken. Wel kan er een voorlopige
uitkomst worden geformuleerd: inhoudelijk
levert de uitgevoerde pilot trendanalyse
Milieu 1976-2005 niet direct een lijst met
veilig te stellen particuliere archieven op.
Het biedt wel een kader waarbinnen aan
deskundigen gericht kan worden gevraagd
naar volgens hen relevante particuliere
archiefvormers. Het lijkt er bovendien
op dat een lijst samen te stellen is van
archiefvormers waarvan de archieven
veiliggesteld moeten worden. Opvallend
daarbij is dat bij de onderzochte trends
nagenoeg alle archieven van de shortlist al
zijn ondergebracht bij een archiefinstelling.
De uitgevoerde pilot heeft geleerd dat voor
het uitvoeren van stap twee van de trend
analyse met meer deskundigen moet
worden gesproken: dat levert een langere
lijst archiefvormers op, maar vooral ook een
meer betrouwbare onderbouwing voor
verwerving. Het identificeren van
de maatschappelijk relevante processen en
activiteiten van een als belangrijk
aangemerkte archiefvormer is buiten
beschouwing gebleven, aangezien
de archieven al waren veiliggesteld.
Een belangrijke constatering is ook dat
particuliere actoren op een domein veelal
betrokken zijn bij verschillende trends. Dat
kan soms vertekenend werken. Zo is bij
de uitgevoerde pilot een organisatie als
Greenpeace slechts eenmaal door
deskundigen genoemd en daarom ook niet
terecht gekomen in de shortlist. Misschien
is Greenpeace, juist omdat het een speler is
in verschillende trends, niet in het kader
van een specifieke trend naar voren
gekomen. Greenpeace is vooral een
'systeemactor' op het domein Milieu
en niet zozeer een trendgebonden actor.
Daaruit volgt een derde voorzichtige
conclusie: voor het identificeren van
belangrijke particuliere actoren zijn naast
de uitkomsten van een trendanalyse ook
de resultaten van een systeemanalyse
nodig.
Tot slot
Het NA is van plan om in de komende tijd
meer pilots uit te voeren en daarbij als
basis de uitkomsten van de medio 2011
complete maatschappijbrede trendanalyse
1976-2005 te gebruiken.
Noten
Bij de doorvertaling van de trendanalyse
naar een lijst particuliere archiefvormers is
er voor gekozen een praktische vertaalslag
te maken.
Op basis van de respons van de
geïnterviewden is een long- en shortlist
van particuliere actoren opgesteld. De long
list bevatte alle genoemde actoren,
de shortlist de actoren die door de meeste
deskundigen waren genoemd.
In 1589 kreeg C.D. Muys octrooi voor deze
kleine watermolen, geschikt om veengebieden
droog te malen. Hij is echter nooit gebouwd
(coll. Sp Photo/NA).
1 Zie ook de vier artikelen hierover in
Archievenblad (2009) nrs. 1-4.
2 Ontleend aan de publicatie
Gewaardeerd Verleden.
3 "Plekken van intensieve of
opmerkelijke interactie tussen burger en
overheid en tussen burgers onderling",
uit: Gewaardeerd Verleden, p. 45.
Hylke Faber acquisiteur bij het Nationaal
Archief.
Marije Kruize medewerker programma
verwerven bij het Nationaal Archief.
Robbert Jan Hageman senior medewerker
selectiemethodiek Nationaal Archief.
nummer 3 201 1 13
