Joegoslavisch erfgoed
in Roosendaal
Acquisitie van migrantenerfgoed door archiefinstellingen
In de nota van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, Cultuur als confrontatie 2001-2004,
werd een hoge prioriteit toegekend aan culturele diversiteit. Van cultuurinstellingen werd verwacht dat zij zich
meer zouden inspannen om nieuwe doelgroepen te bereiken, zoals mensen met een migrantenachtergrond.
Van archiefbeherende instellingen werd verwacht dat ook zij hieraan aandacht zouden besteden.
Casus Roosendaal
zomer van 2009 volgde een oproep in
de lokale krant, met als titel: 'Waar zijn
ze gebleven?'. Juist de Joegoslavische
vrouwen bleken enthousiast te zijn en
er volgde een informatiebijeenkomst
met vrouwen die hadden gereageerd.3
Het doel van het project werd uitgelegd
en er werden afspraken gemaakt voor
afzonderlijke interviews. Deze interviews
leverden weer nieuwe namen op van
mensen die een belangrijke rol hebben
gespeeld bij de werving, tewerkstelling
en huisvesting van de circa 400
Joegoslavische vrouwen die - in de
periode oktober 1969-juni 1975 - naar
Roosendaal kwamen om te werken.
Zij waren werkzaam bij de Red Band
snoepjesfabriek, Koekjesfabriek Baartmans,
borstelfabriek VERO en confectieatelier
Van Gils. Deze vier hadden voor de opvang
en huisvesting van de Joegoslavische
vrouwen zelfs een aparte stichting
opgericht: Kuca Morava. Maar ook bij
andere bedrijven werkten Joegoslavische
vrouwen, zoals bij Broos Meat en bij
breifabriek Lagero.
Noten
R.E. Kistemaker, 'Eindrapport project
Cultureel Erfgoed Minderheden
2001-2004' (2004), zie: http://www.
divakoepel.nl/files/Eindrapportage.doc.
2 N.E. Stroeker, 'Stand van zaken
Erfgoed Culturele diversiteit' (IOO
Leiden 2007), over de noodzaak om
kennis en kunde te bevorderen en een
kennisnetwerk te realiseren voor het
uitwisselen van ervaringen en best
practices.
3 Dit betekent niet dat de overige
arbeidsmigranten (Turken, Spanjaarden
en Marokkanen) niet meer aan bod
zullen komen. We hopen dat deze
groepen enthousiast raken door dit
project en zelf aan de slag gaan.
Albert Hoekstra
In mei 2001 ontvingen de archief-
beherende instellingen in Nederland van
DIVA, de overkoepelende organisatie
van erfgoedinstellingen, een vragenlijst
over archieven en migranten. De uitkomst
van deze enquête werd op 11 oktober
2001 - samen met het Centrum voor de
Geschiedenis van Migranten (Universiteit
van Amsterdam) - gepresenteerd tijdens
de conferentie 'Een erfenis voor de
toekomst. Archieven en het cultuurgoed
van migranten'.1 In 2007 volgde een
rapport over erfgoed en culturele
diversiteit.2 Een jaar later, in mei 2008,
verscheen de afstudeerscriptie van
Mariska Heijmans met de titel Veelkleurig
Nederland. De verwerving van erfgoed
van migrantengemeenschappen. Met
haar scriptie heeft Heijmans een concept
model in het leven geroepen voor de
verwerving van dit erfgoed. In 2009
werden, tijdens de KVAN-studiedagen in
Haarlem, de do's and don'ts van acquisitie
van migrantenerfgoed besproken.
Diverse archiefinstellingen zijn met de
acquisitie van migrantenerfgoed aan de
slag gegaan, zoals bijvoorbeeld in
Gorinchem (Griekse gemeenschap),
Dordrecht (Turken en Antillianen) en
Arnhem (Chinezen). Het Gemeente
archief Roosendaal koos uiteindelijk voor
Joegoslavische vrouwen. Nadat in 2006
het verwerven van migrantenerfgoed in
het acquisitieplan 2006-2010 van het
archief was opgenomen, werd vanaf
eind 2008 een project gestart. In de
Het doel van het project was niet per se
het verwerven van historisch archief
materiaal. Ook het optekenen van de
levensverhalen en het verzamelen van
foto's is een vorm van acquisitie. Dit
heeft geresulteerd in een foto
tentoonstelling die nog tot 24 juni 2011
te zien is in het gemeentearchief aan de
Markt in Roosendaal. Daarnaast was het
televisieprogramma Andere Tijden op
12 februari j.l. aan dit onderwerp gewijd.
Eind juni zullen de foto's en verhalen ten
slotte in een kleine publicatie
gepresenteerd worden.
Albert Hoekstra is op zoek naar
archiefinstellingen die actief zijn
(geweest) met de acquisitie van
migrantenerfgoed, en dan vooral
voor Zuid-Europese gemeen
schappen. Informatie is welkom op:
a.hoekstra@roosendaal.nl
1 'DIVA, Archieven en migranten.
De resultaten van een landelijke
enquête', zie: http://www.divakoepel.
nl/files/enqueteminderheden_2001.
doc;
Albert Hoekstra archivist/
archiefinspecteur Gemeentearchief
Roosendaal
nummer 2 201 1 19
