Overeenkomst
Nationaal Archief en
Pictoright
KVAN ageert tegen
bezuinigingen op
RHC's
De overeenkomst heeft betrekking op
drie miljoen pagina's uit nationale,
regionale, lokale en koloniale dagbladen
tot 1995 die de KB gratis online
beschikbaar stelt.
Deze overeenkomst is een goed voorbeeld
van samenwerking waarbij nationaal
cultureel erfgoed voor iedereen online
beschikbaar komt en tegelijkertijd de
rechten van de makers worden
gerespecteerd. Door een collectieve
overeenkomst met de auteursrecht
organisaties Lira en Pictoright te sluiten,
verkrijgt de KB toestemming om via
internet toegang te bieden tot de teksten
en beelden van freelance makers in
kranten. Met de krantenuitgevers maakt
de KB individuele afspraken.
Veel erfgoedinstellingen digitaliseren
hun collecties om de originelen voor
verval te behoeden en dit bijzondere
materiaal beter en gemakkelijker
beschikbaar te stellen aan hun gebruikers.
Daarbij dient wel rekening te worden
gehouden met het auteursrecht. Voor
grootschalige digitaliseringprojecten,
zoals bij het digitaliseren van miljoenen
krantenpagina's, blijkt het in de praktijk
niet mogelijk om alle rechthebbenden
op te sporen. Partijen hebben gezamenlijk
een praktische oplossing gezocht en
gevonden. Via zelfregulering biedt deze
overeenkomst een oplossing die de
belangen van de rechthebbenden
respecteert. Een collectieve overeenkomst
voor miljoenen krantenpagina's zoals
deze is nieuw voor Nederland.
De regeling sluit bovendien aan bij de
wens van de EU om tot auteursrechtelijke
oplossingen te komen die online toegang
tot cultureel erfgoed en verweesde
werken mogelijk maken.
Op 10 december heeft het Nationaal
Archief een overeenkomst gesloten
met Pictoright, de collectieve beheer
organisatie voor fotografen en andere
professionele beeldmakers in Nederland.
Deze overeenkomst maakt het mogelijk
om ook delen van de fotocollectie,
waarvan de auteursrechten niet bij het
Nationaal Archief berusten of waarvan
de auteursrechthebbenden niet bekend
zijn, online te kunnen tonen, zonder
daarbij de belangen van de betrokken
rechthebbenden te schaden. Bijna
honderdduizend historische foto's
worden op deze manier voor iedereen
gratis online raadpleegbaar op de
beeldbank van het Nationaal Archief.
Het gaat hierbij vooral om naoorlogse
persfotografie, foto's die een beeld
geven van de Nederlandse politiek,
het koninklijk huis en maatschappelijke
ontwikkelingen in Nederland.
De KVAN heeft het jongste Archievenblad
toegestuurd aan de cultuurwoord
voerders van de Kamerfracties met
onderstaand begeleidend schrijven.
"U ontvangt hierbij het decembernummer
van het Archievenblad, het tijdschrift
van de Koninklijke Nederlandse
Vereniging van Archivarissen KVAN.
Dit nummer staat in het teken van
openbaarheid van overheidsinformatie
en benadrukt het belang van archieven
in het proces van democratische controle.
Juist deze dagen, nu de cultuurbegroting
behandeld wordt, willen wij dit belang
van archieven onder uw aandacht brengen.
Zonder goede archieven is er sprake van
gebrekkige transparantie en ontstaat
schade aan de democratie. Het is daarom
voor onze vereniging onbegrijpelijk dat
in het regeerakkoord enerzijds is
opgenomen dat het cultureel erfgoed
en het Nationaal Archief worden
ontzien, terwijl anderzijds de archieven
in de provinciehoofdsteden, de regionaal
historische centra, een bezuiniging te
verduren krijgen van 25%. Deze grote
archiefdiensten zijn de dragers van het
archiefbestel en dergelijk drastisch
snijden heeft direct effecten op de
openbaarheid voor de burger. De situatie
is ernstig: zo'n vijftig procent van het
budget van deze instellingen vloeit
direct weg naar kostbare archiefdepots,
die tegen forse bedragen moeten
worden gehuurd van de Rijksgebouwen
dienst. Consequentie van deze bezuiniging
is dat de directies zich straks genoodzaakt
zien om de helft van hun personeel te
ontslaan. De archiefwettelijke taken
kunnen dan niet meer worden uitgevoerd,
terwijl we het behoud van de moderne,
digitale archieven wel kunnen vergeten.
Onze leden, archivarissen en records
managers, zijn bijzonder gemotiveerd
om hun rol ook in de toekomst te
spelen. Het is nog niet te laat.
Ik hoop dat lezing van dit Archievenblad
u inspireert om actie te ondernemen ten
behoeve van openbaarheid en behoud
van erfgoed.
Fred van Kan, voorzitter"
nummer 1 2011 7
