Openbaarheid, bezuinigingen
en social justice
V
In de tweede week van december hebben we aan de UvA vier modulen van de master
Archiefwetenschap afgerond: de eerstejaarsmodulen Archiveringssystemen, Information retrieval
en Archieven en de samenleving en de tweedejaarsmodule Vergelijkende Archiefwetenschap.
Na de jaarwisseling begint voor de eerstejaars de duale periode; de tweedejaars werken dan aan
hun scriptie.
Wie zich geen collectieve
historische identiteit wil
laten opdringen, maar zich
in de geschiedenis met
zelfgekozen groepen wil
identificeren en zo zijn eigen
plaats in de maatschappij
wil bepalen, kan niet
zonder representatieve en
toegankelijke archieven;
zonder een goede
informatievoorziening is er
geen transparante overheid
en geen rechtsstaat.
De wereld verbeteren?
publieke verantwoording en een open
overheid, identiteit, diversiteit en sociale
rechtvaardigheid. Volgens de auteur
moeten archivarissen zich niet alleen
kennis geven van de maatschappelijke
macht die spreekt vanuit de archieven
in hun beheer, maar moeten zij
de aanwending van die macht niet
voornamelijk aan anderen overlaten.
Dit is een punt waar je over in discussie
kunt treden. Is het aan de archivaris om
het archief te gebruiken om de wereld
In de module Archieven en de samen
leving, die ik samen met Agnes Jonker
heb gegeven, ging het vooral over
de macht die archiefvormers
en archivarissen uitoefenen over het
collectieve geheugen, en met name
over de rol die de archivaris daarin zou
moeten spelen. Centrale thema's waren
'Archieven en macht', 'Archieven,
erfgoed en identiteit', 'Archieven,
geheugen en herinnering', 'Het
maatschappelijk nut van archieven'
en 'Beroep en samenleving'. In elk
college behandelden we uit Randall
Jimerson, Archives Power1 een of meer
hoofdstukken die op het desbetreffende
thema betrekking hadden. In het eerste
college kozen de veertien studenten
hieruit het thema dat hun het meest
interesseerde. Ze bereidden over dat
thema de desbetreffende colleges voor,
onder meer door aanvullende literatuur
op te geven, hielden er een of meer
presentaties over en organiseerden
tijdens de colleges de discussies. Maar
elk college begon met de rubriek
'Archieven in het nieuws', waarin
de studenten de persberichten die ze
de afgelopen week hadden gevonden
en waarin archieven een rol speelden,
becommentarieerden en bediscus
sieerden. De aangekondigde bezui
nigingen op de RHC's en WikiLeaks
waren in de laatste colleges centrale
thema's.
Ik kan elke archivaris de lezing van het
boek van Jimerson aanbevelen.
Jimerson, archivaris en hoogleraar
geschiedenis, heeft veel gepubliceerd
over sociale rechtvaardigheid
en de professie en speelt al een paar
decennia een centrale rol in de Society
of American Archivists, waarvan hij
in 2004-2005 president was. In Archives
Power geeft hij een boeiend en goed
leesbaar beeld van welke rol sociale
rechtvaardigheid in de beroepsuit
oefening zou moeten spelen. In elk
college leidde zijn benadering tot
uitvoerige en diepgaande discussies
en tot veel kritische kanttekeningen.
Joost van Koutrik, een van de studenten,
bracht zijn kritiek onder woorden in een
recensie die hij onlangs op de site van
VHIC plaatste.2 Hij schrijft daar: "Jimerson
maakt een uitgebreid punt van de inzet
van de archivaris voor zijn 'call
of justice': zijn rol als poortwachter voor
28 2011 nummer 1
