Zeeuwse kadastrale kaarten
via internet beschikbaar
r
THEMA jlLandlenlWater
Landschapselementen koppelen
'Trekken en duwen'
Daniël Obbink
Sinds bijna een jaar werken de
provincie Zeeland, het Kadaster,
11 Zeeuwse gemeenten en het Zeeuws
Archief samen in het project met de
naam 'Uitbreiding cultuurhistorische
hoofdstructuur (CHS) provincie
Zeeland'. Achter deze lange en
ingewikkelde naam gaat een
misschien wel even lange
voorgeschiedenis schuil.
Van 1986 tot 2000 gaf de stichting
Kadastrale Atlas Zeeland, die bestond
uit een samenwerking tussen het
toenmalige Rijksarchief in Zeeland en
het Kadaster, de zogenoemde
'Kadastrale Atlassen' uit. In deze atlassen
werden per gemeente de kadastrale
minuutplans van 1832 met de bijbehorende
Oorspronkelijke Aanwijzende Tafels
(OAT's) opgenomen. In 2000 kwam het
project 'De Woonomgeving' van de
grond, met als doel het scannen van
de minuutplans 1832 met bijbehorende
OAT's van heel Nederland. Via een
gemeenschappelijke website werden
zij beschikbaar gesteld. Met het oog
op deze ontwikkeling heeft de stichting
Kadastrale Atlas Zeeland destijds besloten
eveneens 'digitaal' te gaan en geen
papieren atlassen meer uit te geven.
Een belangrijke nieuwe toepassing die
door het scannen van de topografische
kaarten mogelijk werd, was het
georefereren en vectoriseren. Dit zijn
handelingen waarbij makkelijk te
herkennen landschapselementen, zoals
sloten, wegen en dijken, of gebouwen
zoals kerken en boerderijen, op een
basiskaart worden gekoppeld aan
overeenkomstige punten of lijnen.
Deze basiskaart, of GBKN (Grootschalige
Basiskaart Nederland), geeft de exacte
huidige situatie weer. Dit koppelen
binnen een GIS werd door de stichting
Kadastrale Atlas voor het eerst toegepast
in de pilot Veere in het kader van
'De Woonomgeving'. Na Veere volgden
ook de minuutplans van Zierikzee en
Vlissingen.
Bij de Stichting Kadastrale Atlas ontstond
de ambitie om, in navolging van de
Fryske Akademy in Leeuwarden, alle
minuutplans provinciedekkend te laten
vectoriseren als basis voor een HisGis.
Na een aantal vergeefse subsidie
aanvragen is het in 2009 uiteindelijk
gelukt dit project met steun van de
provincie Zeeland en 11 Zeeuwse
gemeenten te financieren.
Eind vorig jaar is een projectgroep
bestaande uit medewerkers van de
provincie Zeeland, het Kadaster en het
Zeeuws Archief (waaronder ook
Het eiland Schouwen: afwijking tussen een historische kaart (zwart) en de hedendaagse Grootschalige
Basiskaart Nederland (rood).
ondergetekende) aan het werk gegaan
om de kadastrale minuutplans van 1832,
in totaal 1162 stuks, achtereenvolgens
te georefereren, vectoriseren en te
koppelen in de cultuurhistorische
hoofdstructuur (CHS) van de provincie.
Daarnaast worden enkele antieke
kaarten uit de collecties Van Deventer,
Visscher-Roman en Hattinga op deze
manier bewerkt. De kaarten waren al
in een eerder stadium, onder andere
binnen het project 'De Woonomgeving',
gescand.
Inmiddels zijn alle kaarten 'gegeorefereerd'
door het bedrijf Fugro Aerial Mapping BV
in Leidschendam. Hierbij bleken de
antieke kaarten van Van Deventer,
Hattinga en Visscher-Roman de meeste
moeilijkheden op te leveren.
De kadastrale kaarten uit 1832 zijn met
een veel grotere mate van nauwkeurig
heid getekend en blijken vaak vrijwel
precies op de GBKN te passen. Gezien
de technische mogelijkheden van de
vroege negentiende eeuw een hele
prestatie. De oudere zeventiende- en
achttiende-eeuwse kaarten blijken
meer aanpassing nodig te hebben.
In sommige gevallen treedt veel
vertekening op door 'trekken en duwen'
aan de kaart. In bijgevoegde afbeelding
is te zien hoe groot de afwijking tussen
een kaart en de GBKN situatie is op het
eiland Schouwen. De GBKN-lijnen zijn
in rood weergegeven.
Het controleren van de kaarten op
referentiefouten blijkt veel tijd in beslag
te nemen. De kaarten moeten, nadat
ze in Ierland zijn bewerkt, stuk voor stuk
worden gecontroleerd om deze fouten
te herstellen. Op dit moment worden
de eerste stappen gezet ter voorbereiding
op het vectoriseren.
Naar verwachting zullen de kaarten
vanaf medio 2011 via internet
beschikbaar zijn.
Daniël Obbink archivaris Zeeuws Archief.
nummer 8 2010
35
