Uitgelezen 17 ME11940
Waarheidsvinding
Het collectieve geheugen
"middelburg
P. Sijnke (red.), T. van Gent,
V. Laurentius, K. Bosma,
A. van Waarden-Koets,
Middelburg 17 mei 1940.
Het vergeten bombardement
Uitgeverij Den Boer-De Ruiter (Vlissingen
2010) ISBN 978-90-7987-522-1,
220 blz., 29,50.
Het collectieve geheugen speelt de
historicus parten. Dat zou een
toepasselijke stelling zijn als het boek
Middelburg 17 mei 1940. Het vergeten
bombardement een proefschrift was.
Het boek heeft namelijk het bombardement
van Rotterdam als concurrent en het
moet afrekenen met de mythe dat
Middelburg (bewust) is gebombardeerd
door Duitse vliegtuigen in plaats van
door artillerie. Hoewel het bombardement
van Middelburg op 17 mei 1940 volgens
haar huidige burgemeester de zwartste
bladzijde in de meer dan duizendjarige
geschiedenis van de stad is, zijn de
meeste Nederlanders alleen bekend
met het bombardement van Rotterdam.
Het boek Middelburg 17 mei 1940 zal
daar ook geen verandering in brengen,
althans niet meteen, zo werkt het nu
eenmaal niet. Het gaat niet eens om
het bombardement van Rotterdam op
zich, maar om het feit dat deze
gebeurtenis onlosmakelijk verbonden
is met de capitulatie van Nederland.
Dat staat, mede dankzij het onderwijs,
in het collectieve geheugen gegrift.
Maar de historicus kan vergeleken
worden met de arts die vecht tegen
een ziekte die in veel gevallen niet
te genezen is: hij blijft doorgaan met
onderzoek en behandelen in de hoop
dat het op een gegeven moment
aanslaat. En elke arts doet dat, totdat
er een doorbraak is. Zo gaat het in de
geschiedschrijving ook. Of het boek
Middelburg 17 mei 1940 een doorbraak
is valt nog niet te zeggen, maar de
ingrediënten van het medicijn zijn
veelbelovend.
Doel van het boek is de aanleiding
en de aard van het bombardement
te onderzoeken. Daarnaast wordt het
bombardement op verschillende
manieren belicht. Aan dit laatste kan
in dit gegunde korte bestek geen
aandacht worden besteed. Wat wel
moet worden opgemerkt is dat de
Duitse troepen in het boek in beeld
worden gebracht aan de hand van
voornamelijk Duitse propagandafoto's.
Dat is jammer, temeer omdat de aard
van de foto's onvermeld blijft. Daarmee
wordt afbreuk gedaan aan de vurige
wens naar waarheidsvinding die zo in
woord en daad uit het boek naar voren
komt. Daarnaast is het begin van het
boek een beetje ongelukkig.
De inleiding, hoe interessant ook (voor
met name historici), betreft een historio
grafisch overzicht van 'het vergeten
bombardement'. De lezer wordt hier
opgezadeld met de vele bestaande
visies om vervolgens in hoofdstuk 2
voornamelijk te horen te krijgen in
welke archieven de onderzoekers niets
gevonden hebben. Dit laatste is
weliswaar ook een conclusie, maar
moet je daar een boek mee beginnen?
Als we dan, na tien pagina's, in
paragraaf 2.2 zijn aanbeland, wordt
(uit)eindelijk de opzet van het boek
geschetst en dat valt in het geheel
genomen zeker niet tegen.
Terug naar het doel van de auteurs.
De aanleiding en de aard van het
bombardement van Middelburg blijken
nauw met elkaar samen te hangen.
Het komt er kort gezegd op neer dat de
stad als onderdeel van het als vanouds
strategisch gelegen Walcheren in de
vuurlinie kwam te liggen, zoals ook gold
voor gebieden elders in het land aan het
einde van de oorlog. Het gevolg hiervan
was dat Middelburg werd bestookt door
voornamelijk Duitse artillerie, maar ook
door Frans geschut. Daarnaast kwamen
enkele vliegtuigbommen op de stad
terecht. Dit alles leidde weer tot een
grote verwoestende brand. In het boek
wordt overtuigend aangetoond dat de
vernietiging van de Middelburgse
binnenstad geen bewust terreur-
bombardement was, maar een tactische
beschieting van de Duitsers in een
poging de Sloedam te veroveren om
naar Walcheren door te kunnen stoten.
De Sloedam, aangelegd in 1871,
verbond de Zeeuwse eilanden Zuid-
Beveland en Walcheren met elkaar,
de enige verbinding over land. Door
Middelburg aan te vallen wilden de
Duitsers voorkomen dat ze door
vijandelijke troepen in de flank konden
worden aangevallen.
38 2010 nummer 7
