r
r
Het Nationaal Archief en
het Centraal Bureau voor
Genealogie zullen samen
een leidende rol op zich
moeten nemen en het
huis met vele woningen
moeten bouwen.
Accepteren en hopen
Aantoonbare kwaliteit
Panta rei
Wij zullen eraan moeten
werken dat we boven de
materie staan en daarom
certificatie en bijbeho
rende na- en bijscholing
verplicht moeten stellen.
op ondergelopen tennisbanen verbonden
door sintelpaden? Dit betekent dat we
de keus hebben tussen delegeren naar
boven en verzopen worden, want dat
is het lot van de meeste beestjes die
gewend zijn zich aan de laatste mem
te laven. Het Nationaal Archief en het
Centraal Bureau voor Genealogie zullen
samen een leidende rol op zich moeten
nemen en het huis met vele woningen
moeten bouwen. De whizzkids van ons
allen zullen daarbij kunnen helpen.
Ja, het is jammer dat een aantal inves
teringen achteraf beter niet gedaan had
kunnen worden, maar we leven nog
steeds in de beginfase van de IT, dus zo
erg is dat nu ook weer niet. Gooi het roer
om nu het nog kan, over tien jaar zullen
wij worden geprezen voor ons inzicht het
bos van onderhout en wildgroei te hebben
ontdaan.
Wij zullen moeten accepteren dat als wij
ons niet verenigen, over ons zal worden
besloten. Niet zonder ons, we zullen
worden gehoord en bevraagd, maar
onze besluitvorming op zijn elfendertigste
heeft zijn tijd gehad. Schuilen kan nog
even, verschuilen niet meer. Wij moeten
de algemene rijksarchivaris in staat
stellen zijn en ons rijk te bevechten en
veilig te stellen in het belang van ons
allen.
Wij zullen moeten accepteren dat de
toekomst voor ons ligt en niet achter
ons, ook al zijn er stammen in de Andes
die daar anders over denken. Als wij
de toekomst, dus de preconceptuele
archiefvorming, niet naadloos weten aan
te sluiten op ons e-depot, zal het heden
ons nog maar weinig te bieden hebben.
De beslissers zullen dan meedogenloos
zijn - kijk naar de doorstroomsnelheid
van wethouders - en het e-depot zal
worden geprivatiseerd. Archieven en
bibliotheken vol papier zullen met
andere traditionele bewaarinstellingen
worden samengevoegd. Kostenreductie
zal het Leitmotiv zijn, de dwang om na
digitalisering originelen te vernietigen
zal ons overweldigen. In het buitenland
kunnen zulke voorbeelden al worden
gevonden.
Wij zullen moeten hopen, en daarvoor
moeten lobbyen, dat de archiefvormers
hun systemen op elkaar zullen afstem
men. Standaardisatie is te belangrijk om
dat over te laten aan Mister Microsoft en
gebroeders. De ICT-wereld heeft belang
bij verdeel-en-heers en bij het creëren
van ijsbergen die van de ijsvlakte weg
drijven en jammerlijk smelten. Zo is
hun omzet gegarandeerd. We mogen
hopen dat nog meer gemeenten en
hun archiefbewaarplaatsen worden
samengevoegd, en dat daarmee onze
kritische massa buiten de gevarenzone
komt en daarmee ons vermogen om
weerstand te bieden. De streekarchivaris
op de fiets bestaat niet meer - die roman
tiek, ooit functioneel, alhoewel - is ook
teneinde gekomen. We kunnen het tij nu
nog keren.
De wereld stelt steeds andere eisen.
Aan ieder van ons individueel en als
collectief, aan onze organisatie, onze
bereidheid en ons vermogen de tijd voor
te blijven, om onze kennis en vaardig
heden bij te houden en medewerkers
uit te dagen dat ook te doen, te durven
improviseren, indien nodig tegen de
ambtelijke cultuur in. Wij zullen eraan
moeten werken dat we boven de
materie staan en daarom certificatie en
bijbehorende na- en bijscholing verplicht
moeten stellen. Certificatie zal hoge eisen
stellen aan onze organisaties, want het
zal moeilijk zijn langdurige afwezig
heid van medewerkers in te plannen.
We komen nu al steeds mensen tekort.
Maar het dienst- en archiefbelang vergt
verdere professionalisering, want zonder
aantoonbare en controleerbare kwaliteit
zullen archivarissen uit de rijen van in
formatiespecialisten worden verwijderd.
We zullen moeten leren onze kennis en
ons kunnen te vergroten; de tijd van
stofmouwen, pen en papier, en kennis
door ervaring ligt achter ons. We zullen
moeten leren met onzekerheid en angst
en dus vertrouwen te leven. De ideale
oplossing mocht bestaan toen we nog
in onze ivoren torens leefden, we zullen
voortaan genoegen moeten nemen met
optimale of suboptimale oplossingen,
met alle voor- en nadelen van dien,
24/24 en 7/7.
De wereld blijft veranderen en verbazen,
dat wisten we allang. Wij dienen het
vermogen te bezitten ons te conforme
ren aan de politieke werkelijkheid en
tegelijkertijd dat te doen wat nodig is
om het collectieve geheugen veilig te
stellen en te laten groeien, ook tegen de
stroom in. Wij kunnen veel in het buiten
land leren, bijvoorbeeld over acquisitie,
collectievorming en documenting society
programma's. We kunnen ook leren hoe
collega's uit andere culturen en adminis
tratieve tradities hun fundamenten probe
ren veilig te stellen. Zo heb ik bewonde
ring voor regimegetrouwe collega's - want
anders waren ze niet in functie - die ook
regime kritisch of onwelgevallig materiaal
opnemen in hun depot, of elders laten
onderduiken. En ik heb zulke collega's
ontmoet, niet alleen in eenpartijlanden
en dictaturen, maar ook in parlementaire
democratieën. Zijn wij op dit deel van
de eretaak voorbereid of ertoe in staat?
Het congres 'Archives without borders'
in Den Haag eind augustus 2010 biedt
de gelegenheid ook dit soort onderwer
pen aan de orde te stellen. Niet zozeer
overdag tijdens plenaire zittingen of in
werkgroepen, ook niet in de wandel
gangen van het Vredespaleis, maar wel
's avonds buiten gehoorsafstand van
derden en pas nadat er vertrouwen is
gegroeid. De zegswijze "Der Feind hört
mit" bestaat in talloze talen en bepaalt
helaas mede de zwijgzaamheid van
velen in het openbaar.
Ons vak doet zijn best, KVAN en BRAIN
inbegrepen. Maar wie een oorlog
moet voeren heeft weinig aan slechts
marketentsters - mijn excuses voor de
vergelijking - alhoewel met grote kennis
van victualiën en dranken. Getrainde
en gedrilde soldaten en officieren zijn
daartoe eerder nodig. En welke archiva
ris heeft die hoedanigheid of is van dat
niveau? Dus, zet een promotiecampagne
op, haal de juiste mensen van stal in
Den Haag, de provincie en gemeentes
nummer 3 2010 21
