Fundamenten in verandering:
archivarissen in het krijt?
K.
De grond onder de fundering van het vak verschuift en verandert
van samenstelling. Rots, zand, stof: niets is meer zoals het was
en alles zal blijven veranderen. Hoekstenen verdampen, luiken
vallen van de ramen zonder dat er iemand aan te pas lijkt te
komen. De kreet "Weh'uns! Hilf uns Himmel" blijft - anders dan
in de Jahreszeiten van Joseph Haydn - zonder respons, want een
deus ex machina bestaat alleen in het theater. 'De overheid' als
reddende engel bestaat niet. Het vak is, heel modern, op zelfhulp
aangewezen.
Geldverslindende speeltjes
In de tijd dat de fax nog een
nouveauté was en iedereen
- behalve de leden van B&W -
geduld had, was het moge
lijk het archief zichtbaar te
maken, geholpen door
de lokale pers.
Maurice Lipsch Fotografie
Door Joan van Albada
In mijn werk in de ICA is het me opge
vallen hoe vaak collega's opmerkten dat
hun relaties met hun bazen zo persoons
afhankelijk waren. Ook werd opgemerkt
dat, te vaak, het opzetten en onderhou
den van structurele relaties met andere
bestuurslagen en overheidsorganisaties
erg tijdrovend was, terwijl de beoogde
resultaten dikwijls uitbleven. Deze op
merkingen deden me terugdenken aan
mijn tijd als gemeentearchivaris, eerst
in Tilburg en daarna in Den Bosch en
Dordrecht. Als enthousiaste beginneling
was ik overtuigd dat elke archivaris de
taak heeft bestuurders, ambtenaren en
bevolking duidelijk te maken dat zij deel
uitmaken van een continuüm en zelf
verantwoordelijk zijn voor hun bijdragen
daaraan. Als een predikheer hobbelde
ik in Tilburg door de organisatie, daarbij
al snel geholpen door de burgemeester,
een bulldozer, en dat zet echt zoden aan
de dijk.
Bepalend voor het succes van elk archief
zijn, in willekeurige volgorde: persoonlijke
contacten, stad en ommelanden, bestuur
ders, ambtenaren en burgers (geldschie
ters en afnemers), en de kwaliteit van
organisatie en producten en de relevantie
daarvan voor de samenleving waarbin
nen en waarvoor het archief functioneert.
Elke organisatie heeft een horizon. Als
gemeentearchief deelden we die met de
meeste van onze bestuurders, ambtena
ren en burgers. In de tijd dat de fax nog
een nouveauté was en iedereen - behalve
de leden van B&W - geduld had, was het
mogelijk het archief zichtbaar te maken,
geholpen door de lokale pers. Beleids
nota's waren een must, discussies werden
aangegaan en raadsleden overtuigd. Vrij
wel overal werden begrotingen verhoogd
en formaties uitgebreid. Gemeentearchi
varissen zochten en vonden daartoe steun
bij elkaar.
Het ging goed. Tot de jaren '90. Toen
werd zichtbaar dat er een nieuw type
raadslid opkwam, onbekend met historie,
archieven, musea, theater. Soms pochend
dat ze nog nooit een voet in een culturele
16 2010 nummer 3
