digitaal beschikbaar
ons cultureel verleden anno nu:
24 uur bereikbaar op: +31 (0)6 - 53 65 00 07
Tijdens kantooruren: +31 (0)492 - 55 39 90
Uw waardevolle documenten gaan
bij ons door vakkundige handen.
www.pictura-im.nl
Restauratie, en conservering van papier,
leer en perkament
Ondersteuning bij calamiteiten
Uw rechtstreekse partner voor gammastraling
Restauratie-Atelier Helmond bv
Voor een compleet traject
INDEXEREN j|
CONUERSIESLAGEN
UUU.GMSNL.COM
DIGITALISEREN
Vervolg van pagina 15
per inch dat optisch verkregen is, beïnvloeden.
Ook bestaan er scanners die in de scanrichting
400 pixels per inch scannen en haaks op de scan
richting 300 ppi. De scansoftware verrekent dit
dan weer, in het beste geval, naar horizontaal en
verticaal 300 ppi. Een digitaal beeld is immers
gewoon data waarop willekeurig berekeningen
losgelaten kunnen worden. In de praktijk heb ik
een geval meegemaakt waarbij door Photoshop
op verschillende plekken9 aangeven werd dat
een bestand bestond uit 300 pixels per inch, ter
wijl het werkelijke aantal pixels per inch door
de MTF software werd berekend op 417. Omdat
we het over data hebben kan er gemakkelijk een
rekenfout je gemaakt worden. Een reken foutje
waarbij een bestand geleverd wordt in 417 ppi
en niet in 300 ppi leidt tot een ernstige afwijking
in de maatvoering10 en tot een ernstige toename
van de bestandsgrootte.11 Daarom is het zinvol
om niet alleen richtlijnen voor digitaliseren te
formuleren, maar vervolgens ook te controleren
of de bestanden conform de richtlijnen zijn gele
verd.
Bij het beoordelen van scherpte met de MTF
meting beoordelen we onder andere het schei
dend vermogen en de sampling efficiency.12 Het
scheidend vermogen is de maximaal gehaalde
scherpte in de opname. De scherpte wordt
aangegeven in lijnenpaar per mm en geeft infor
matie over het kleinste detail dat we kunnen
waarnemen in de opname. De sampling effi
ciency, de doeltreffendheid van het pixelgebruik,
geeft inzicht in de verhouding tussen de scherpte
en het gebruikte aantal pixels. De sampling effi
ciency wordt beschreven in een percentage en is
daardoor toepasbaar voor elk willekeurig aantal
pixels per inch.
Het kan bijvoorbeeld zo zijn dat uit de MTF
meting blijkt dat een opname gemaakt is met
320 in plaats van 300 ppi. Ook blijkt bijvoor
beeld uit de MTF meting dat de scherpte hori
zontaal en verticaal 4 lp/mm is. Uitgaande van
320 ppi en de Nyquist Theorie weten we dat de
maximaal haalbare scherpte 6,29 lp/mm is. De
behaalde scherpte van 4 lp/mm is een stuk lager
dan de maximaal haalbare scherpte van 6,29
lp/mm. De sampling efficiency wordt berekend
door de behaalde scherpte te delen door de maxi
maal haalbare scherpte. In dit geval is de sam
pling efficiency: 4/6,29 0,635, dus 63,5%. Dit
geldt zowel horizontaal als verticaal. Voor het
gehele beeldoppervlak is de sampling efficiency
dan 40,32%.13 Dat betekent dat bijna 60% niet
effectief gebruikt wordt. Opslag van data kost
geld. Het heeft geen zin om data op te slaan die
onscherp is of data die bestaat uit pixels die niet
volledig worden gebruikt. Maar wanneer is de
scherpte te laag en op welk percentage is de sam
pling efficiency te laag?
Het doel van de richtlijnen digitalisering
van Metamorfoze is om een preservation mas
ter te maken die zo goed is als het origineel.
Daarmee wordt bedoeld dat alle informatie die
in het origineel zichtbaar is ook zichtbaar moet
zijn in de preservation master. Voor het bepalen
van het aantal ppi beschrijven we het kleinste
detail dat we willen kunnen waarnemen in de
preservation master. Hiermee beschrijven we een
goed scherp digitaal beeld dat van toepassing is
voor alle soorten originelen: kranten, boeken,
tijdschriften en handschriftelijk materiaal. We
gaan uit van de stelling dat voor het duidelijk
kunnen lezen van een onderkast letter 'e' van 1
mm groot, we minimaal 5 punten per mm moe
ten kunnen onderscheiden. Om 5 punten per
mm te kunnen onderscheiden, zijn minimaal
10 pixels nodig. Dit betekent dat er minimaal
met 254 ppi moet worden gedigitaliseerd.14 Om
te voorkomen dat de scherpte onder de 5 lp/mm
komt, moet er met 300 ppi worden gedigitali
seerd.15 De sampling efficiency is dan 84%.16 Met
het geven van toleranties voor de vervorming,
de maatvoering, zorgen we dat er met niet meer
dan 300 ppi wordt gedigitaliseerd.17 De geleverde
bestanden controleren we vervolgens om te kij
ken of ze voldoen aan onze richtlijnen. Indien de
scherpte iets onder de 5 lp/mm blijkt te zitten, is
het afhankelijk van de detaillering in de origine
len of we opnieuw laten digitaliseren of niet.
Het is dus van belang om het gewenste niveau
van detaillering te bepalen voordat met digita
liseren wordt begonnen. En het is van belang
om te meten of het gewenste niveau van
detaillering tijdens de digitalisering is gehaald.
Helaas wordt in richtlijnen geregeld enkel het
gewenste aantal ppi vermeld zonder vermel
ding van het gewenste niveau van detaillering.
Ter onderbouwing van het gewenste aantal ppi
wordt ook regelmatig een achterhaalde formule
gebruikt: de digitale variant van de Quality
Index.18 Deze formule wordt onder andere door
de provincies Groningen, Friesland en Noord-
Holland in de 'Beleidsregel vervanging archief
bescheiden' gepresenteerd. Maar deze formule
werkt niet. De beeldtechnische onderbouwing
klopt om meer redenen niet.19 Ook wordt ner-
Lees verder op pagina 19
17
Panovenweg 40 - 5708 HR - Helmond (NL)
Tel. +31 (0)492 55 39 90
Fax +31 (0)492 - 55 24 42
E-mail: infoSr-ah.nl
Meer informatie op: www.r-ah.nl
Edisonweg 50 d 2952 AD ALBLASSERDAM Postbus 260 2950 AG ALBLASSERDAM
Tel.+078-69 31 300*Fax+31 (0)78-6931 123Mnfo@gmsnl.com-www.gmsnl.com
Boeken en losse stukken
Charters en zegels
Prenten, tekeningen, kaarten en affiches
Consultancy en beheer van archieven
Voorbereiden voor verfilming en digitalisering
Behandeling tegen inktvraat
Brand- en waterschade
Schimmelbestrijding inclusief verhuizingen
Gratis calamiteitencontract
Publiceren website webwinkel
e-learning Beheren dataentry EAD-editing
Hosting duurzame digitale opslag database
Digitaliseren schilderij foto boek kaart
document bouwtekening fiche microfilm
film Fotografie interieur object 3D-shot
Alle middelen, kennis en ervaring worden door GMS ingezet bij het
digitaliseren van archiefcollecties - zeker als het gaat om cultureel
erfgoed. Unieke en dus kostbare archiefstukken die met de grootst
mogelijke zorg moeten worden behandeld en waarbij uiterst hoge
eisen worden gesteld aan het digitaliseren. Bureau Metamorfoze van
de Koninklijke Bibliotheek heeft GMS erkend als een kwalitatieve en
deskundige digitaliseringspartner. Een bevestiging van onze kennis en
kunde, die al onze klanten de garantie geeft van kwaliteitswerk.
Gedrukte boeken
Losbladige handschriften
DTB-t
digitaliseringen informatisering
Beoordelen scherpte
Richtlijnen
december 2009
archievenblad
