"Wanneer ik iets doe, dan doe Het met overgave"
Jac Lemmens, een archivaris di
adities in leven houdt
burgerlijke stand
Traditioneel denken veel mensen bij
schaatsen aan vriesweer, bevroren tenen
en koek en sopie. Geldt dit ook voor Jac
Lemmens en is zijn voorliefde voor het
schaatsen hieruit ontstaan?
"Ja, dat beeld van koek en sopie had ik
ook. Gaandeweg heb ik het wel bijgesteld,
want schaatsen in Nederland is steeds
meer een indoorsport geworden. We heb
ben in Nederland zo'n vijftien 400-meter-
wedstrijdbanen en nog slechts twee zijn
onoverdekt, te weten in Amsterdam en
in Geleen. Het wintergevoel moeten we
doorgaans in het buitenland opzoeken:
Oostenrijk, Zweden, Finland, Canada of
Mongolië.
Nadat ik tien jaar geleden een hardloop
blessure heb opgelopen, ben ik me gaan
heroriënteren op een andere sportieve
bezigheid en kwam ik bij de schaatssport
terecht. Ik was in de zomer op bezoek
bij de moeder van een vriend van me in
Flevoland en daar waren mensen aan het
skeeleren. Meteen dacht ik: dat ga ik ook
doen en dan zet ik er 's winters schaats
ijzers onder in plaats van wieltjes. Zo
gezegd, zo gedaan, en vanaf die tijd ben ik
verknocht aan de schaatssport. Als tegen
hanger van mijn stilzittend bestaan als
historicus en archivaris heb ik altijd veel
lol gehad in een intensieve sport waarbij
zweet moet vloeien. Maandenlang kan ik
me overdag opsluiten in een studiezaal
of kamer, en dan rolt er een artikel, boek
of tentoonstelling uit, maar dan moet
ik 's avonds wel de nodige compensatie
hebben en mijn hoofd tegen de wind in
'vrij' kunnen maken.
Er moet een balans
zijn tussen lichaam
en geest. Sport in het
algemeen en schaat
sen in het bijzonder is
voor mij een mogelijk
heid om die balans te
vinden."
Het is opmerkelijk dat er
in Limburg slechts een
vijftal bij de K.N.S.B.
aangesloten schaats
verenigingen zijn. Ten
opzichte van de rest van
Nederland is deze sport erg achtergebleven.
Kun je dat historisch verklaren?
"Limburg heeft geen schaatstraditie,
omdat we in Limburg geen open water
hebben waarop geschaatst kan worden.
Geen ondiepe meren en sloten, maar
slechts diepe grindgaten en soms onder
gelopen uiterwaarden in de winter.
We hebben in Zuid-Limburg nog drie
schaatsverenigingen, die alle in Geleen
schaatsen. Dit zijn Schaatsvereniging
Geleen (westelijke mijnstreek),
Schaatsvereniging Mergelland (ooste
lijke mijnstreek) en Schaatsvereniging
Ijsvogels (Maastricht). Daarnaast is er in
Weert een vereniging - hun leden schaat
sen in Eindhoven - en ten slotte in Noord-
Limburg, waarvan de leden net over de
grens schaatsen, in het Duitse Grefrath.
Schaatssport betekent voor jou méér dan
wekelijks baantjes trekken. Je bent bestuurs
lid, lid van de Technische Commissie (TC) en
trainer van S V Geleen. Waar komt de ambitie
om een voortrekkersrol te vervullen vandaan?
"Dat gaat bij mij vanzelf. Ik heb twee
passies in mijn leven: cultuurhistorie en
sport. Wanneer ik iets doe, dan doe ik
het met overgave. Mijn enthousiasme
slaat vaak over op anderen en zo ben ik
schaatser, trainer, voorzitter TC en vice-
voorzitter van SV Geleen geworden. Ik
heb geen enkele ambitie, maar er zijn wel
wat problemen binnen de schaatsvereni
gingen in Zuid-Limburg en die wil ik wel
mee helpen oplossen. Ik heb het dan over
een terugloop in ledenaantallen (de ver
grijzing gaat in Zuid-Limburg hard), een
terugloop in het kader (een consumptieve
instelling) en een verouderde schaatsbaan
met weinig tot geen faciliteiten (niet aan
trekkelijk voor de jeugd)."
Hoe zie je toekomst van de schaatssport in
Limburg?
"We zijn hard bezig met een fusie tus
sen SV Geleen en SV Mergelland en
later wellicht ook nog met SV Ijsvogels.
We moeten de krachten bundelen en er
moet een overdekte 400-meter-wedstrijd-
baan komen in Zuid-Limburg. Dat kan in
Geleen zijn, maar ook in Sittard (naast
het Fortuna-stadion) of in Landgraaf
(naast Snow World). Enkel met een nieu
we accommodatie heeft de schaatssport
in Limburg overlevingskansen...."
Zijn er binnen de schaatssport, anders dan
bij de Limburgse voetbalclubs, dan geen
honkvaste sporters? Zijn ze bereid om verder
te kijken dan hun eigen stad?
"Schaatsers willen onder goede omstan
digheden schaatsen en waar dat is, is bij
zaak. Wij gaan schaatsen in Eindhoven
als er in Geleen geen ijs ligt. Ideaal zou
een nieuwe overdekte baan zijn naast het
stadion van Fortuna in Sittard, omdat
het in Zuid-Limburg centraal gelegen is
en kort bij de autosnelweg. Sittard ligt
25 kilometer van Maastricht, Heerlen en
Roermond en is om die reden perfect!"
Zijn er wel eens pareltjes onder de pupillen?
En hoe ziet het verloop van hun schaats-
carrière eruit?
"In Zuid-Limburg zijn zeker wel pareltjes
te vinden, maar echte toppers heeft onze
regio niet voortgebracht. Beorn Nijenhuis
is opgegroeid in Munstergeleen en hij is
zijn carrière begonnen in Geleen. Zijn
wikkelen en door met sport bezig te zijn
zich verre houden van alcohol en drugs.
Sommigen kinderen gaan de trainerscur
sus volgen en zo kan het stokje ook door
gegeven worden."
Hoe deel je sportief gezien het jaar in?
"Vroeger deed ik het hele jaar door veel
aan hardlopen, zo'n 75 a 100 kilome
ter per week, maar hardlopen gaat bijna
niet meer. Mijn achillespezen spelen dan
vader was een tijdlang directeur van de
Afcent-school in Brunssum. Beorn was
als 12-jarige al top en is toen snel door
gestroomd naar Eindhoven en daarna is
het gezin verhuisd naar Heerenveen. De
ouders hebben ook een ranch in Canada
en Beorn is een echte wereldburger.
Hopelijk gaat hij ons volgend jaar als
geboren Canadees verrassen tijdens de
Olympische Winterspelen in Vancouver!
Maar goed, we proberen de pupillen te
trainen voor de jeugdselectie (van 12 tot
15 jaar) en later voor de baanselectie (van
16 tot 19 jaar), maar de spoeling is dun.
Kinderen die bovenmaats presteren zul
len naar Eindhoven en naar Heerenveen
moeten gaan om zich met de beteren te
kunnen meten.
Ik persoonlijk vind het belangrijk dat de
kinderen zich lichamelijk en sociaal ont
weer op en dan is de pijn zo hevig dat
ik niets meer kan. Het schaatsseizoen
begint in Geleen half september op de
binnenbaan. Daar verzorg ik, op maan
dagavond en zaterdagmorgen, trainingen
voor kinderen en beginnende volwassen
recreanten. Vanaf november train ik zelf
op de buitenbaan op maandag- en vrij
dagavond, en ter voorbereiding op de
Weissensee in december en januari óók
op de zondagmorgen. Het buitenseizoen
loopt in Geleen eind februari alweer af en
dan gaan de binnentrainingen nog door
tot eind maart. Het is dus maar een heel
kort seizoen in Geleen, en om die reden
willen we uiteraard een overdekte wed-
strijdbaan. Om mijn conditie op peil te
houden én mijn energie kwijt te kunnen,
ga ik vanaf april wielrennen. Ik verheug
me er jaarlijks op om in juni mee te doen
aan de grootste recreatieve toertocht in
Nederland, 'Limburgs Mooiste'. Dat is
Lees verder op pagina 57
55
Door Fransien Smeets
Overdag een bevlogen archivaris, 's avonds
een fervent sporter. De Weerter gemeente
archivaris Jac Lemmens verpersoonlijkt twee
op het oog totaal verschillende werelden:
"Er moet een balans zijn tussen lichaam en
geest."
De Alternatieve Elfstedentocht in 2008.
Jac Lemmens, fervent schaatser tijdens de Alternatieve
Elfstedentocht op de Weissensee in Oostenrijk (foto's
part. coll.).
SBHs»
Opletten! Scheuren in het ijs.
Burgerlijke Stand
Naam: lacobus Maria Lemmens,
roepnaam Jac
Geboren: 29 februari 1964
(een 'verschrikkelijke' dag)
Burgerlijke staat: duurzaam samenwo
nend met Els (in 2010 25 jaar samen)
Opleiding:
1988 Doctoraal Geschiedenis
in Nijmegen bij prof. dr. Mathieu
Spiertz (scriptie: De joodse gemeente
Maastricht, 1817-1870)
2003 Doctoraal Archivistiek in
Amsterdam bij prof. dr. Eric Ketelaar
(scriptie: Het ontstaan van archief
selectie in Nederland, 1798-1803)
Werk: Gemeentearchivaris Weert.
De groep schaatsers waarvan Jac Lemmens deel uitmaakt
treft in het donker voorbereidingen voor 200 kilometer
schaatsen op de Weissensee.
september 2009
archievenblad
