van
Restauratieatelier
'De Tiendschuur'
Adverteerdersindex
SêS
Han Nijdam
-J&T7 **"1
Bij calamiteiten buiten kantooruren:
06 - 538 96 318
archiefervaring
fair
JtJf L
O
1
<£W lytri ij
c*
Gelders Archief
Adlib Information Systems20
www.adlibsoft.com
Gemeente Almere38
www.almere.nl
Archiefschool Hva8
www. archiefschool. nl
BECIS14
www.becis.nl
Van Bilsen Consultancy6
www. vanbilsenconsultancy. nl
Bruynzeel Storage Systems BVOmslag 2
www.bruynzeel.org
Deventit22
www.deventit.nl
Dl-Facilities22
www.DI-facilities.nl
DocConsult32
www.docconsult.nl
Documentenwacht30
www.documentenwacht.nl
Groenendijk Microfilm Scanservice (GMS)30
www.gmsnl.com
Hulshoff14
www.hulshoff.nl
KarmacOmslag 3
www.kms.karmac.nl
Konica Minolta10
www.konicaminolta.nl
MicroFormat Systems BV.Omslag 4
www.microformat.nl
Pictura22
www.pictura-dp.nl
Restauratie-Atelier Helmond BV.32
www.r-ah.nl
Scheeres BV.20
www.scheeres.nl
Restauratie-Atelier Sterken6
www.sterken.nl
Restauratieatelier De Tiendschuur50
www.diamant-groep.nl
WAD Archief Depots B.V.16
www. archief de pots. nl
'IA Tl
Voor inlichtingen over tarieven en plaatsing
van zowel product- als personeelsadvertenties
kunt u contact opnemen met:
Sales Services
Contactpersoon Gerrit Kulsdom
Postbus 2317, 1620 EH Hoorn
Tel. 0229 - 211 211. Fax 0229 - 270 404
E-mail: snsdtp@planet.nl ofsns@wxs.nl
Productnieuws
Heeft u productinformatie en ziet u dit graag
geplaatst in het Archievenblad? Dan kunt
u dit mailen naar de redactie van het
Archievenblad via nieuws@archievenblad.nl
Het volgende nummer van
het Archievenblad verschijnt
halverwege juni 2009.
eind fiuClicctiy
iuoqiflijitmff
onderdeel van Diamant-Groep Tilburg
Archiefrestauratie
Papierconservering
Charterrestauratie
Inlijstwerk
Handboekbinderij
Vacuümvriesdrogen
Behandeling van brand-, roet- en waterschade
Calamiteitenservice
Inktvraatbehandeling
Insulindestraat 5, 5013 BA Tilburg
Postbus 4123, 5004 JC Tilburg
Telefoon: 013 - 46 41 777 Fax: 013 - 46 41 771
E-mail: tiendschuur@diamant-groep.nl
arehtefervann
Een onderzoeker van het Oudfries - het
Fries tussen circa 1250 en 1550 - doet in
de regel niet veel archiefervaring op. Het
corpus aan handschriften is namelijk niet
groot en het heeft sinds de negentiende
eeuw aardig wat aandacht gekregen van
Duitse en Nederlandse onderzoekers.
Daarom zijn nu bijna alle handschriften
uitgegeven. Er bestaat bovendien, naast
t,.
jk-
cti6 i&ir)
VjSVrj/j |fjr) mrtrj HSft
3 pAfCwfn.;
T vfivic G f
'rcf&l '"'d
IjS.. I
-utP fyt WhhmnS
woVv»^
hrtjf rt**7 0<rt?
4l>r é+%M.
on I
/f 'ztoriyf «-vf &T) ]cr
7 j fy> Ci h 5-hf y
«föfteV |M*t lArOl
3^1 3^1 fv, fof
i-. cV"; -Vb IrtcC*»*
Groot was dan ook mijn verbazing en
verwondering toen ik voor de eerste keer
het handschrift dat bekend staat als Jus
Municipale Frisonum - kortweg Jus - onder
ogen kreeg op Tresoar in Leeuwarden.
De schoonheid van het handschrift
gaat volledig verloren in de editie. Jus is
namelijk alleen in de reeks Altfriesische
Rechtsquellen uitgegeven. En anders dan
in de diplomatische
editiereeks werd daarin
geen afbeelding van het
betreffende handschrift
afgedrukt. Hoewel rela
tief jong - Jus stamt uit
de eerste helft van de
zestiende eeuw - is het
handschrift toch een
lust voor het oog, met
vele versieringen van en
illustraties bij kapitalen.
te h
Het meest aandoenlijk
vind ik wel de putto
die getekend is in de
-d Iz&r fnr
iri' *kf G«
vVCïH f
rtolltf jothl) f<V»t
VDr-ecVTo «u"
Het cupidootje bij de bepaling over het 'luierloon' in
het Oudfriese handschrift Jus Municipale Frisonum (foto
Tresoar Leeuwarden).
een diplomatische editiereeks Oudfriese
Taal- en Rechtsbronnen (Martinus Nijhoff,
1927-1977), ook nog een kritische
Altfriesische Rechtsquellen (Vandenhoeck
Ruprecht, 1963-1977), waar de
Oudfriese tekst vergezeld wordt door een
Duitse vertaling. Men zou er bijna lui
van worden.
rechtstekst 'Het Oude
Schoutenrecht', bij de
bepaling over het
lutheris laen, ofwel 'luier
loon'. Het begin hiervan luidt in verta
ling: "Dat het kind zijn moeder luierloon
moet geven, voor twaalf jaar, ten hoogte
van 5 schellingen voor elk jaar wanneer ze
hem veilig heeft weggehouden van acht
zaken: van vuur en kokend water, van
put en sloot, van paardenhoef en runder
hoorn, van zwijnentand en hondenbeet,
van hanenspoor en wapen." De Oudfriese
rechtsteksten zijn beroemd vanwege het
beeldende karakter dat sommige van de
bepalingen hebben en dit tekeningetje
draagt daar nog verder aan bij. Wie wil
zo'n schattig cupidootje immers niet van
deze akelige zaken weghouden? Helaas
krijgt dus bijna niemand de prachtige
illustraties die Jus opfleuren onder ogen.
Gelukkig gloort er nieuwe hoop voor
Jus. De Fryske Akademy werkt aan
een Geïntegreerde Wetenschappelijke
Taaidatabank van het Fries, waarin op ter
mijn alle geschreven (en gesproken) Fries
opgenomen zal worden (tot 1900 willen
we alle geschreven teksten opnemen,
daarna is dat onmogelijk). Elke tekst is
volledig gelemmatiseerd, en er is volop
meta-informatie toegevoegd over de tekst
en het handschrift. Dat betekent met
andere woorden dat elk stukje Oudfriese
tekst aankiikbaar is, waarna informatie
over het betreffende woord, over de tekst
waarin het woord staat of over het hand
schrift waarin de tekst staat, opvraagbaar
is. De Geïntegreerde Wetenschappelijke
Taaidatabank van het Fries zal in de loop
van 2009 online beschikbaar komen in
een eerste versie. Nu al is er een proto
type beschikbaar op onze website www.
fryske-akademy.nl/tdb.
In samenwerking met Tresoar in
Leeuwarden en hopelijk op termijn nog
enkele andere organisaties worden er
bovendien foto's van de originele hand
schriften toegevoegd. Dan zal elke gebrui
ker van de taaidatabank de tekst over het
luierloon op zijn scherm kunnen laten
verschijnen en daarnaast een afbeelding
van het originele handschrift kunnen
oproepen. En dan zal daar dat schattige
jongetje in zijn volle glorie te zien zijn.
Han Nijdam is coördinator Oudfries aan de
Fryske Akademy (KNAW, Leeuwarden).
juni 2009
archievenblad
