burgerlijke stand
bibliotheek had verschillende indelingen.
Er zijn binnen het archiefwezen zoveel
dingen die je alleen in gezamenlijkheid
kunt aanpakken. Of dat nu door BRAIN
gebeurt of een andere club. Het aller
slechtste dat het archiefwezen is overko
men, is wel de misère van de nationale
archiefkaart. Ze hebben allemaal weer hun
eigen pasjes, eigen manier van aanvragen
van stukken, eigen manier van wat wel
en wat niet mag. Het CRPA, typisch zoiets
wat je in gezamenlijkheid had moeten
aanpakken, is dood. Selectiebeleid is ook
zoiets wat je niet als RHC in je eentje kan
doen. Ik denk dat er veel meer gewonnen
kan worden, in de zin van efficiency maar
juist ook naar de gebruiker toe. Die snapt
die verscheidenheid niet."
Na de centralisatie kwam het omgekeerde: de
vorming van RHC's.
"In 1995/1996 is er een aantal projecten
geweest om de rijksarchieven meer zelf
standigheid en meer zeggenschap over
het eigen budget te geven. We gingen
naar outputfinanciering toe. Dat is denk
ik van groot belang geweest als basis
voor de vorming van de RHC's, maar ook
voor de reorganisatie van het Algemeen
Rijksarchief; niet langer 'het belangrijkste
kantoor van de rijksarchiefdienst', maar
een zelfstandige en zelfbewuste dienst.
Het heeft me grijze haren gegeven, maar
ik ben er trots op."
De RHC's gaan op termijn over naar de
provincies. Dus terug naar de negentiende
eeuw?
"Nou, de controle over de rijkscollecties,
daar heeft Martin Berendse duidelijke
ideeën over. Ik ben benieuwd hoe het gaat
verlopen. Ik denk dat de rijksarchieven in
bewaring zullen worden gegeven aan de
provincies. Het Rijk zal niet alle rijksar
chieven zomaar weggeven. Net als met
de privatisering van de rijksmusea. Het
is de rijkscollectie en dat betekent dat de
inspectie en de minister een stevige vin-
ger in de pap hebben te houden. Ik denk
dat dit ook bij de RHC's zo zal gaan.
Maar ik moet voorzichtig zijn, want de
veranderingen gaan snel. Ik heb altijd erg
geschroomd me te zeer te bemoeien met
en uitspraken te doen over het beleid van
mijn opvolgers, en ik denk wel dat me dat
gelukt is. Zo heb ik geprobeerd na mijn
aftreden als algemeen rijksarchivaris, wat
ik zei en schreef als hoogleraar vanuit een
archiefwetenschappelijke of archiefjuridi-
sche achtergrond te doen."
Er zit nog heel wat aan te komen dus, maar
heb je naast het archiefwezen ook een leven?
"Ik lees heel veel (non-fictie en fictie) en
pik daarin dingen op waar het woord
'archief' weliswaar niet in voorkomt, maar
wat wel een sociaal-culturele kant heeft
waarvan ik denk dat het van belang voor
het vak kan zijn. En ik houd van muziek
luisteren. We proberen elk jaar een week
te gaan langlaufen. Dit jaar was er helaas
te weinig sneeuw. We willen nog een paar
buitenlandse reizen maken. In juni word
ik voor het eerst grootvader. Dat zal ons
leven zeker wel veranderen."
Waar ben je trots op?
"Ik heb mogen werken aan een project
voor het Joegoslavië-tribunaal. Samen
met anderen heb ik vorig jaar een rapport
48 I
burgerlijke stand
uitgebracht over wat er, na de sluiting
van het tribunaal, met de archieven moet
gebeuren. We hebben met 195 mensen in
de Balkan gesprekken gevoerd, variërend
van de president van Montenegro en het
presidium van Bosnië-Herzegovina tot de
verenigingen van slachtoffers. Het was
een aangrijpende ervaring. Ik heb die,
denk ik, goed weten om te zetten. Niet
alleen in dat VN-rapport, maar ook in het
stuk 'A Living Archive' dat dit jaar ver
schijnt in Communities and Their Archives:
Creating and Sustaining Memory. Ik hoop
dat dit net zoveel impact zal hebben als
sommige andere van mijn publicaties.
'Tacit Narratives' uit 2001 - herdrukt in
het S@P jaarboek Toegang - blijkt, als je
googiet, voor heel veel mensen een bron
van inspiratie te zijn.
Trots Ik ben trots op al die oud-leer-
lingen van de Rijksarchiefschool, de
opleiding Geschiedenis in Leiden en
de opleiding Archiefwetenschap in
Amsterdam. Dan hoor je over de benoe
ming van een oud-leerling ergens als
gemeentearchivaris of zo. Mag ik het zo
formuleren: vaak onbewust, zeker als
schoolmeester, maak je 't verschil voor
iemand anders. Dan heb je iets gezegd of
gedaan, of ze ergens mee geholpen. Dat
blijven mensen, zoals Wim Veerman, zich
herinneren. Eind jaren zeventig bezocht
een delegatie Chinese archivarissen het
Algemeen Rijksarchief. Zeker een jaar of
twintig later kom ik ergens een Chinese
vrouwelijke archivaris tegen. Ze zei: 'U
hebt ons toen ontvangen en verteld dat
de archivaris een civil servant moet zijn en
geen servant of the state. Dat heb ik altijd
onthouden.' Dus als ik daarmee bij de
Heilige Petrus kom aanzetten..."
49
Real and pronounced influence
On behalf of our archival colleagues
around the world, I am delighted to
salute Dr. Eric Ketelaar on this auspi
cious occasion. For more than 30
years, his influence in the international
archival community has been real and
pronounced. In North America, his pre
sentations at universities and association
meetings, each a lively combination of
management experience and a perceptive
understanding of archival theory, have
inspired both professors ans students of
archival studies. His publications are reqi-
ured reading.
Dr. Ketelaar has had no less an impact
Toespraak bij het afscheid van de Archiefschool, 17 decem
ber 2008.
on the International Council on Archives.
His commitment and his knowlegde
have been evident in every meeting he
attended. He is invariably an active par
ticipant. From 1998 to 2000 he served as
acting President of the ICA an was named
Honorary President in 2000 in recognition
of his leadership.
Personally I have enjoyed the various
opportunities we have had to work toge
ther or to debate in panel discussions,
and I look forward to many more.
Ian E. Wilson,
President International Council on Archives
1 archievenblad mei 2009
Prof. mr. F.C.J. Ketelaar aan de Oude Turfmarkt in
Amsterdam (foto UvA/Eduard Lampe).
Burgerlijke Stand
Naam: Frederick Cornelis Johannes
Ketelaar (Eric)
Geboren: 31 januari 1944 te Amsterdam
Burgerlijke Staat: gehuwd met Els de
Vries Reilingh, twee kinderen
Werk (o.a.):
1967-1976 Rijksarchiefschool, 1967-1976
docent; 1970-1972, waarnemend directeur;
1972-1976 directeur
1965-2002 Rijksuniversiteit Leiden, 1965-
1969 assistent en wetenschappelijk mede
werker oud-vaderlands recht; 1978 cum
laude gepromoveerd; 1992-2002 hoogle
raar Archiefwetenschap
1968-1974 Archiefraad, 1968-1974,
secretaris; 1974-1975 lid
1969-2001 Rijksarchiefdienst, 1969-1979
algemeen medewerker van de algemeen
rijksarchivaris; 1980-1984 plaatsvervan
gend algemeen rijksarchivaris; 1984-1989
rijksarchivaris in de provincie Groningen;
1989-1997 algemeen rijksarchivaris; 1998-
2001 juridisch adviseur van de algemeen
rijksarchivaris
1997-2001 Rijksarchiefinspectie, hoofdin
specteur
1997-2009 Universiteit van Amsterdam,
hoogleraar Archiefwetenschap
2000-2008 diverse buitenlandse uni
versiteiten, onder meer gasthoogleraar
Michigan 2000-2001 en Melbourne 2004-
2008
Onderscheidingen:
1987 Chevalier de l'Ordre d'Arts et des
Lettres van de Franse regering
1987 Hendrik van Wijnpenning van de
(K)VAN
2003 Officier in de Orde van Oranje-
Nassau
Enkele bijzonderheden:
1981-1983 vice-voorzitter VAN, 1983-1986
voorzitter VAN
1980-1984 secretaris voor standaardisatie
van de International Council on Archives
(ICA)
1984-1992 secretaris Conférence
Internationale de la Table Ronde des
Archives (CITRA)
1986-heden redacteur Archiefbeheer in de
praktijk
Jaren negentig diverse werkzaamheden
voor UNESCO
1998-heden mede-hoofdredacteur van
Archival Science. International Journal on
Recorded Information
1996-2000 voorzitter Programme
Management Commission ICA
1996-2000 vice-president ICA
1998-2000 acting president ICA, daarna
benoemd tot honorary president ICA
2002-heden voorzitter Records
Management Conventie
Ruim 300 publicaties in verschillende
talen, waarvan al vanaf 1963 in het
Archievenblad
Eindredacteur Overzichten van de
archieven en verzamelingen in de openbare
archiefbewaarplaatsen in Nederland
(13 delen)
Hans Berende is hoofdredacteur van het
Archievenblad. Peter Sijnke is oud-redacteur
van het Archievenblad en publiceert als his
toricus geregeld over popmuziek.
Afscheidscollege Eric Ketelaar
Het archief leeft (het zogeheten stati
sche archief is dynamisch!), omdat het
bij voortduring kan worden bestreden,
gewijzigd, aangevuld en uitgebreid.
Het archief is nooit gesloten, nooit
'af als gevolg van de 'activering' door
auteur, beheerder en gebruiker.
Een archiefstuk heeft betekenis, maar
krijgt ook in de interactie met de
gebruiker betekenis. Dat is essentieel
voor de identiteit van personen en
gemeenschappen.
Het afscheidscollege van professor
Eric Ketelaar is op 28 mei om 15.00 uur
in de aula van UvA in Amsterdam.
mei 2009 archievenblad
