Een beioch aan liet i I buitenland De geringe bekendheid ligt zeker niet aan de locatie. Het KNA is gehuisvest in een schitterend voormalig bankgebouw uit 1920 aan de drukke Moi Avenue in het centrum van Nairobi. Ook de archiefcol- lectie verdient zeker intensiever gebruik door onderzoekers die geïnteresseerd zijn in de Keniaanse historie. De meningen lopen uiteen of het KNA in 2006 nu wel of niet haar vijftig ste verjaardag heeft gevierd. Hoewel de instelling in 1956 werd opgericht door de toenmalige Britse koloniale overheid, speelde deze tot de onafhankelijkheid van Kenia in 1963 geen rol van beteke nis. De Britten brachten de controversiële en dus historisch interessante archieven over naar Groot-Brittannië, bijvoorbeeld de documentatie van de gewelddadige aanpak van de Mau Mau-revolutie in de jaren '50 en '60 van de vorige eeuw. De collectie van het KNA was als gevolg van deze politiek gefragmenteerd en werd bewaard onder erbarmelijke klimatologi sche omstandigheden. Mede door anti-Britse sentimenten na de onafhankelijkheid in 1963, weige ren Keniaanse archivarissen om 1956 als geboortejaar van het KNA te erkennen. Het KNA in de huidige vorm is geïnsti tueerd door The Public Archives Act van 1965: "There shall be established, con stituted and maintained a public depart ment to be known as the Public Archives Service for which there shall be appoin ted a Chief Archivist, and such other staff as may be necessary for the purpo ses of this Act." Niet verrassend beston den de belangrijkste taken van de Chief Archivist in de beginjaren uit het terug halen van Keniaanse archieven uit Groot- Brittannië. In 1990 passeerde The Public Archives and Documentation Service Act het Keniaanse parlement. Voor het KNA zorg de deze Act voor belangrijke organisatori sche veranderingen. Sinds dat jaar wordt het KNA gesteund door vijf provinciale Record Centers, die de regionale acquisi tie van overheidsstukken voor haar reke ning nemen. Begin jaren '90 nam het management van het KNA het acquisitiebeleid op de schop. De leiding realiseerde zich dat de archiefcollectie weliswaar een redelijk beeld gaf van de imperialistische geschie denis van Kenia, maar dat het dagelijkse leven van Kenianen zelf nauwelijks was vastgelegd. De stammen hielden name lijk geen schriftelijke registratie bij. Sinds vijftien jaar ligt het zwaartepunt voor het KNA daarom in het verzamelen van 'the voice of the voiceless': artefacten en fotomateriaal die de tradities en het dage lijkse leven van Kenianen weergeven. De begane grond is in zijn geheel ingeruimd voor deze 'corporele' archiefcollectie die je eerder in het Nationaal Museum zou verwachten. Naast gebruiksvoorwerpen als kookgerei en antieke wapens staan er traditionele maskers, kunstvoorwerpen et cetera. Op dit moment beslaat de collec tie van het KNA meer dan anderhalf mil joen papieren archiefstukken, met daar naast duizenden microfiches, foto's en artefacten. In het documentatiecentrum berusten officiële overheidsrapporten en publicaties die de geschiedenis of cultuur van Kenia als onderwerp hebben, maar ook richtlijnen voor informatiebeheer, oude jaargangen van kranten, speeches en gebonden wetgeving. De wettelijke openbaarheidstermijn voor Keniaanse overheidsarchieven is vastgesteld op 30 jaar, hoewel de Freedom of Information Bill enkele uitzonderingsgronden defini eert; zo mogen documenten die extreem staatsgevoelig zijn langer geheim worden gehouden. Deze zijn opgeslagen in de oude bankkluis die door de medewerkers de 'Strong Room' wordt genoemd. Het oudste archiefstuk dat het KNA rijk is, dateert uit 1845, nog voor de kolo nisatie door Groot-Brittannië in 1885. Het betreft de oprichtingsakte van de katholieke Church Missionary Society for East and West Equatorial Africa. Dit stuk behoort tot het fonds van de katho lieke missie, dus een particulier archief. Het oudste overheidsdocument stamt uit 1890. De fraai verzegelde brief van de Britse regering is gericht aan de Imperial British East Africa Company, die sinds dat 30 I buitenland jaar de exploitatie van Kenia ten voordele van het 'moederland' Groot-Brittannië ter hand nam. Een aansprekende component in de col lectie van het KNA wordt gevormd door de fotoverzameling. De eerste verdieping is ingericht als galerij. Foto's van recente Keniaanse presidenten hangen broederlijk naast foto's uit het imperalistische tijdperk. Ook is er beeldmateriaal over het dagelijk se leven in een van de vijfentwintig stam men die Kenia rijk is, of brieven en foto's van de berechting van Mau Mau-rebellen. Het publieksbeleid van het KNA faalt vooralsnog in pogingen om de Keniaanse bevolking te bereiken. Het KNA wordt bezocht door een zeer kleine groep lokale genealogen, maar het gros van de bezoe kers wordt gevormd door promovendi, schrijvers en journalisten uit voorname lijk Europa, Azië en de Verenigde Staten. In scherp contrast met bijvoorbeeld Nederland worden de genealogische fondsen nauwelijks gebruikt. Belangrijke namen van voorouders leven voort in de stamtradities, die ook in een stad als Nairobi de sociale structuur uitmaken. Zodra een onderzoeker de weg naar het KNA heeft gevonden, staat hij voor de taak om barrières te slechten. Het KNA beschikt over een sterk verouderd toegangenapparaat. De onderzoekers kun nen gebruikmaken van een ISIS-database of de gebonden catalogus. Deze catalogus is een uitgeprinte versie van de database. De kwaliteit van de beschrijvingen vari eert, medewerkers van het KNA hebben ogenschijnlijk lukraak trefwoorden toege kend. Dit houdt in dat onderzoekers hun zoekvraag zowel in Engelse als Kishwahili termen moeten formuleren om de gewens te informatie te kunnen achterhalen. Ook de kwaliteit van de beschrijving varieert per medewerker. Gedetailleerde beschrij vingen van fondsen tot op stukniveau worden afgewisseld met een summiere omschrijving van slechts het archief fonds. Tot slot heeft de gebonden catalo gus een alfabetische indeling op 'naam archieffonds', in plaats van een onderwerpsgerichte opzet. De archiefgidsen zijn een uitkomst voor de beginnende onderzoeker die zijn zoek vraag wil afbakenen. Er zijn archiefgidsen geschreven voor popu laire onderzoeksvra gen als bijvoorbeeld de Mau Mau-revolutie, religie en dergelijke. Ook is er een 'General Guide' opgesteld, waar in alle archieffondsen zijn gerubriceerd op onderwerp. Eén van de nadelen van deze gidsen is dat de infor matie snel gedateerd raakt. Het openbaarheidsregime in Kenia staat onder druk. In januari 2009 onderte kende president Kibaki een amandement op de Communications Bill, waarmee beperkingen worden opgelegd aan digi tale media. Na protest is het amandement terug naar de tekentafel, maar het gevaar blijft dat een beperking van de open baarheid in de media ook zijn weerslag heeft op de Freedom of Information Bill. De uitzonderingsgronden voor inzage van archieven zouden aangevuld kun nen worden met extra beperkingen, of de bestaande beperkingen kunnen worden verruimd. Het overheidshandelen wordt hiermee minder transparant. Parallel hieraan is het KNA bezig met een professionaliseringsslag op alle terreinen. Het meerjarenplan bevat actiepunten voor collectievorming, publieksbereik en sub stitutie. Zo worden activiteiten afgestoten die bij musea of bibliotheken thuisho ren. Daarnaast heeft het management de intentie om minder te investeren in mate riële verzorging, en meer te investeren in promotie van de collectie via bijvoorbeeld de internetsite. De komende jaren zet het KNA in op het aanbieden van betere (digi tale) toegangen en het promoten van de instelling op het internet. Door giften van onder andere de Europese Commissie heeft het KNA een groot deel van de kwetsbare stukken via microver filming kunnen vervangen. Inmiddels bevindt het proces van vervanging zich in een transitieperiode. Een klein deel van de krantencollectie wordt gescand. Een volgende stap is om stukken digitaal beschikbaar te stellen via internet. Notionaal Archief van Kenia Door Evert Florijn Taxibestuurders in Nairobi moeten diep nadenken als je hen vraagt om je naar het gebouw te rijden van het Keniaanse Nationaal Archief (KNA). Dat is niet verras send. Ook al behoren taxichauffeurs niet tot de directe doelgroep, de naamsbekendheid van het KNA onder Kenianen is ontstellend laag. Minder dan drie procent van de inwo ners van Nairobi weet van het bestaan van de archiefinstelling af, en minder dan één pro cent weet welke services het KNA biedt. Het Nationaal Archief is gevestigd in een voormalig bank gebouw in het stadscentrum (foto's auteur). Geschiedenis van het KNA Archiefcollectie en toegangen De begane grond is ingericht als expositieruimte voor voorwerpen uit de Keniaanse cultuur. 1 archievenblad april 2009 april 2009 archievenblad 1 De fotogalerij op de eerste verdieping. Doelgroepen en toegangen De toekomst van het KNA Een blik in de studiezaal. Evert Florijn volgde de Masteropleiding Documentaire Informatiewetenschap en Archiefwetenschap. Hij is werkzaam als beleidsadviseur bij UWV. Literatuur - Matthew Carotenuto, Katherine Luongo, 'Navigating the Kenya National Archives: Research and its role in Kenyan Society', History in Africa 32 (2005), 445-455- - Lilian K. Gisesa, Libraries and Democracy: The Role of the Kenya National Archives and Documentation Service, paper presented at the 2008 Goethe-lnstitut KNLS Librarians' Workshop held at CPA-Centre- Ruaraka, Nairobi 2008. - Geert Hofstede, Gert-Jan Hofstede, Allemaal andersdenkenden. Omgaan met cultuurverschillen (Amsterdam, 2007). - )ohn Walford, 'Review of the Kenya National Archives', United Nations EducationalScientific and Cultural Organization (Paris, 1982).

Periodiekviewer Koninklijke Vereniging van Archivarissen

Archievenblad | 2009 | | pagina 15