Het Provinciaal HistorisclCentrum Zuid-Holland
dienstverlening
^dienstverlening
Van oudsher wijkt het archievenland-
schap in Zuid-Holland af van dat in de
andere provincies. Waar Rijksarchieven
elders zelfstandig gehuisveste instellin
gen zijn, maakt het Rijksarchief in Zuid-
Holland van aanvang af - vroeger als
'derde afdeling' - deel uit van het (hui
dige) Nationaal Archief. Tevens beschikt
Zuid-Holland over een aantal grote(re)
archieven die in de loop van de tijd,
daartoe door de provincie gestimuleerd,
steeds meer als regionaal archief zijn gaan
functioneren.
Ondanks deze complicaties werd in 2002
in het kader van de 'vernieuwing van het
archiefbestel' ook in Zuid-Holland onder
zocht of er door samenvoeging van het
Rijksarchief in Zuid-Holland en het Haags
Gemeentearchief een RHC-Zuid-Holland
tot stand zou kunnen komen. Dit bleek
echter al gauw, op zowel inhoudelijke
als praktische gronden, niet haalbaar.
Vervolgens werd bezien hoe er op een
andere manier aan de inmiddels verder
uitgekristalliseerde 'RHC-doelstellingen'
(meer publiek, digitalisering en samen
werking met andere instellingen) inhoud
gegeven kon worden.
Medio 2004 adviseerde een werk
groep (waarin het ministerie van OCW,
de provincie Zuid-Holland, het Nationaal
Archief, de Kring van Zuid-Hollandse
Archivarissen en het Erfgoedhuis Zuid-
Holland zitting hadden) aan het provinci
aal bestuur om een Provinciaal Historisch
Samenwerking richt zich overigens niet
alleen op archieven onderling, maar
meer nog op samenwerking van archie
ven met andere culturele instellingen en
het onderwijs. De onderbrenging van het
PHC bij het Erfgoedhuis Zuid-Holland
brengt hier als voordeel dat er gemakke
lijk kan worden samengewerkt met ande
re provinciale steunfuncties voor bijvoor
beeld erfgoededucatie en musea. Buiten
het Erfgoedhuis zijn instellingen als bibli
otheken, ProBiblio (de ondersteuningsin
stelling voor Noord- en Zuid-Hollandse
bibliotheken), de Historische Vereniging
Holland voor de hand liggende partners.
Met ProBiblio spant het PHC zich in voor
de realisatie van 'archievensteunpunten'
of 'historische informatiepunten' in bibli
otheken, waarvan inmiddels verschil
lende zijn gerealiseerd (in onder meer
Hardinxveld-Giessendam en Rijswijk).
Voor 'openbare plekken waar veel
publiek komt', zoals bibliotheken, archie
ven, gemeentehuizen, bezoekerscentra
en musea, heeft het PHC inmiddels een
zestal verplaatsbare exposities beschik
baar die aandacht besteden aan onder
werpen uit het Zuid-Hollandse culturele
erfgoed. Ze gaan bijvoorbeeld over 'Zuid-
Hollanders en het water' en 'Landgoederen
en Buitenplaatsen in Zuid-Holland'.
De exposities hebben zowel een erfgoed-
toeristisch als erfgoededucatief doel en bij
de ontwikkeling ervan wordt er nadrukke-
Lees verder op pagina 19
Centrum Zuid-Holland in het leven te roe
pen. Aldus geschiedde; in 2005 ging het
PHC van start. Inhoudelijke afstemming
vindt plaats in een Programmaraad, waar
in naast de Provincie en het Nationaal
Archief ook de Zuid-Hollandse archieven
en historische verenigingen zijn verte
genwoordigd. De formatie bestond aan
vankelijk uit een coördinator, twee con-
historische informatie over de provincie
en de (thans 77) gemeenten is op deze
manier een Zuid-Hollandse portal ont
staan waarin het 'historische verhaal van
Zuid-Holland' in een samenhangende
context te vinden is.
Naast de 'Geschiedenis van Zuid-Holland'-
site beheert het PHC de www.geschiede-
komsten en onderzoek naar bijvoorbeeld
de door regionale archieven gehanteerde
tarieven voor het beheer en gebruik van de
aan hen overgedragen collecties.
sulenten (één voor archieven en één voor
historische verenigingen) en secretariële
ondersteuning. Al gauw kwamen daar een
beheerder van erfgoedexposities en een
webredacteur bij.
Cruciale verschillen
tussen het PHC en
de in andere pro
vincies gevestigde
RHC's zijn dat het
PHC zelf geen col
lecties beheert en
dat het in de exploi
tatie wordt gefi
nancierd door het
provinciaal bestuur.
Belangrijke over
eenkomst is dat het PHC zich, net als de
RHC's, richt op aandacht voor de geschie
denis van het gebied en de daarmee ver
bonden archiefcollecties. Het PHC kreeg
als opdracht om 'de geschiedenis van
Zuid-Holland en de daarmee verbonden
archiefcollecties onder de aandacht van
een zo groot mogelijk publiek te brengen'.
Concreet richtten de werkzaamheden zich
van aanvang af op de realisatie van een
'digitale etalage' voor de Zuid-Hollandse
archieven, de ondersteuning van archie
ven en historische verenigingen, verdere
stimulering van de 'RHC-doelstellingen'
(publiek, digitalisering en samenwer
king), cursussen, exposities, publicaties
en projecten.
Door digitalise
ring kunnen archief
collecties gemakkelijk
onder het bereik van
een breed publiek wor
den gebracht. Daarom
is hieraan van begin
af aan door het PHC
veel aandacht besteed.
Begonnen werd met
de digitalisering van
de door het Nationaal
Archief beheerde Zuid-
Hollandse kaartencol
lectie. Tegelijkertijd
werd er gewerkt aan de totstandkoming
van de door het ministerie van OCW
gefinancierde en medio 2007 opgelever
de website/databank www.geschiedenis-
vanzuidholland.nl, die diverse deelcol
lecties op één plek toegankelijk maakt.
Inventarissen en een aantal beeldbanken
van 14 van de 22 openbare Zuid-Hollandse
archieven zijn inmiddels via deze site/
databank te raadplegen. Gekoppeld aan
nisbank-zh.nl: een portal voor de circa
120 Zuid-Hollandse historische verenigin
gen en daarmee gerelateerde erfgoedin
stellingen. Ook wordt vanuit het PHC
verdere digitalisering actief gestimuleerd.
Dit gebeurt bijvoorbeeld door deelname
aan landelijke projecten als 'Conservering
van audiovisuele archieven' en door een
medetrekkersrol te vervullen bij projec
ten als het door Senter Novem gesubsidi
eerde 'Zuid-Hollandse collecties digitaal',
een EAD-project dat momenteel wordt
uitgevoerd in samenwerking met het
Gemeentearchief Schiedam (zie Marloes
Wellenberg en Tamara van Zwol, 'Zuid-
Hollandse collecties digitaal. Toepassen
van EAD voor bestaande en toekomstige
toegangen op internet', Archievenblad 111,
nr. 10, 34-35).
De relatie tus
sen de Zuid-Hollandse
archieven en het PHC
wordt vergemakke
lijkt doordat de vanuit
het PHC functione
rende archiefconsulent
tevens ambtelijk secre
taris is van de Kring
van Zuid-Hollandse
Archivarissen. Eenzelfde
soort rol speelt de
geschiedenisconsulent
bij het Overleg van
Historische Verenigingen in Zuid-Holland.
De consulenten treden niet alleen op
als vraagbaak en adviseur, maar ook als
organisator en mede-uitvoerder van diver
se projecten en aanbod van cursussen,
studiebijeenkomsten en presentaties.
Genoemde digitaliseringsactiviteiten
maken uiteraard deel uit van de aan 'RHC-
vorming' verbonden doelstellingen met
betrekking tot een groter publieksbereik.
Ook worden afstemming en samenwerking
tussen de regionale archieven gestimu
leerd door de organisatie van studiebij een-
l6
17
WWW GESCHIEDENISVANZUIDHOLLAND NL
Etalage voor archieven
Door Roel Pots en Tamara van Zwol
De afgelopen maanden is in het
Archievenblad aandacht besteed aan de
Regionale Historische Centra (RHC's) die
sinds het einde van de jaren negentig zijn
ontstaan en die het resultaat zijn van samen
voeging van een Rijksarchief in een provincie
met een of meer andere instellingen. Een
dergelijk RHC kwam in Zuid-Holland niet tot
stand. Daar startte in 2005 een Provinciaal
Historisch Centrum (PHC), dat in Delft bij het
Erfgoedhuis Zuid-Holland werd aangehaakt.
Dit PHC wijkt in verschillende opzichten af
van de elders ontstane RHC's, maar er zijn
ook aanzienlijke overeenkomsten. In elk
geval is het, net als de RHC's, het resultaat
van het vernieuwingsproces dat als doel
heeft om archiefcollecties een groter publiek
te laten bereiken. Tijd voor een nadere ken
nismaking.
Van RHC naar PHC
Een reizende erfgoedtentoonstelling in het stadhuis van
Schiedam.
Exposities en publicaties
Digitalisering van de Zuid-Hollandse kaartencollectie in
het Nationaal Archief.
Studiebijeenkomst over 'archievensteunpunten' of'histori
sche informatiepunten' in bibliotheken.
De medewerkers van het PHC, van links naar rechts:
Johan Knoester (geschiedenisconsulent),Tamara van Zwol
(archievenconsulent), Marloes Wellenberg (webredacteur),
Sandy Marijnissen (secretariaat), Roel Pots (coördinator)
en Hans Bakker (expositiebeheerder).
Digitalisering
De website/databank www.geschiedenisvanzuidholland.nl.
Ondersteuning in soorten
en maten
Publiek en samenwerking
archievenblad
oktober 2008
oktober 2008
archievenblad
