burgerlijke stand
burgerlijke stand
45
Vervolg van pagina 43
gen, en je hebt de seculieren, pastoors en
kapelaans. Die concurreerden ook binnen
eenzelfde geloof. (Lacht). Dat was onge
veer het verhaal. Die animositeit heb ik
nooit goed begrepen, omdat ik inmiddels
van beide wallen gegeten had."
Zijn Utrechtse jaren laten we verder even
rusten. We beloven Maarten er later op
terug te komen in een apart artikel in
onze reeks over RHC's.
Den Haag
B&S: Na Utrecht ging je naar Den Haag. Een
andersoortige baan, helemaal in de spot
lights. Heb je dat nou altijd geambieerd?
Het is de hoogste functie binnen het archief
wezen.
vB: "Dat is heel relatief. Zoals een goede
studievriend van mij, die het in het
bedrijfsleven heel ver heeft geschopt,
zei: 'Maarten heeft een carrière gemaakt
in een non-carrière.' Nou dan weet je het
wel! Maar het gaf me wel de mogelijkheid
mijn ideeën verder te ontwikkelen: gro
tere archiefdiensten, liefst met andere erf
goedinstellingen, massa ontwikkelen om
al het moois uit onze verzamelingen bre
der te kunnen aanbieden. Eerlijk gezegd,
begon eraan met veel energie, ambitie en
elan. Maar gemakkelijk was de baan niet.
Ik heb het hier in Den Haag, waar ik nu
tien jaar in functie ben, vele malen zwaar
der gevonden dan die acht jaar in Den
Bosch. Ik herinner me dat Eric Ketelaar bij
zijn afscheid als algemeen rijksarchivaris
tegen me zei: 'Dit zijn de zwaarste jaren
van mijn leven geweest.' Ik begrijp dat nu
heel goed, terwijl Eric in mijn ogen nooit
kapot te krijgen was. Je speelt namelijk
op zoveel borden: fusies van de RHC's,
de opbouw van het Nationaal Archief,
interne reorganisaties, kostbare (digitale)
projecten, waarvoor we gelukkig in de
afgelopen jaren veel geld hebben kunnen
verwerven, de verbetering van de infor
matiehuishouding van de Rijksoverheid,
de internationale betrekkingen, archief-
beleid, de openbaarheid van archieven,
het gezicht naar buiten en niet te verge
ten het almaar over de schouder heenkij
ken - en dan druk ik me nog vriendelijk
uit - van het departement."
B&S: Moet de directeur van het Nationaal
Archief over een diploma archivistiek beschik
ken?
vB: "Hij moet over het diploma beschik
ken, zegt de wet."
ook zo. Hij moet een diploma hebben of
er voor willen gaan studeren."
B&S: Dat laatste is natuurlijk een wassen
neus.
vB: "Nee, daar geloof ik niks van. Serieus,
daar ben ik heel stellig in, dat wordt door
het ministerie heel ernstig opgenomen.
Want het staat nu eenmaal in de wet
en daar is de minister van OCW verant
woordelijk voor. Mijn opvolger volgt
dan ook - ik begrijp met veel enthou-
Het Algemeen Rijksarchief in Den Haag veranderde onder
het directeurschap van Maarten van Boven van naam: in
2002 werd het Nationaal Archief (coll. Nationaal Archief).
siasme - de archiefopleiding. Maar je
moet de beste hebben. Is de belangrijk
ste voorwaarde voor de nieuwe directeur
voor het Nationaal Archief en algemeen
rijksarchivaris, dat die zeer ervaren is in
de archivistiek? Dat is niet mijn eerste
idee. Primair is dat het een zeer inspire
rend en gezaghebbend persoon moet zijn
met een groot netwerk, die het Nationaal
Archief de komende tijd, in het digitale
tijdperk vooruit helpt en daarnaast moet
hij beschikken over een grote bestuurlijke
en politieke sensitiviteit. Dat vind ik het
belangrijkste. Archiefbeleid is uiteinde
lijk verstand hebben van overheidsbe
leid. Kennis over details haal je als alge
meen rijksarchivaris uit je organisatie.
In Frankrijk heeft de nationale archivaris
geen diploma, maar is de secretaris van de
Conseil d'Etat geweest, een hoge ambte
naar, die direct toegang heeft tot de presi
dent. Binnen de kring van Europese natio
nale archivarissen is ze een gezaghebbend
figuur en voorzitter van onze Europese
kring. Ook de nationale archivaris van
Engeland heeft geen archiefopleiding, die
was de naaste medewerker van Blair voor
heb ik deze functie niet gezocht. Dat meen
ik. Het is me allemaal aan komen waaien.
Dat de keuze op mij viel had natuur
lijk te maken met mijn fusieopdracht
in Utrecht. Fusies waren een aantrekke
lijk perspectief voor het departement. Ik
Een laatste blik op al die mooie archiefstukken?
Waarschijnlijk niet! (coll. Nationaal Archief).
B&S: En wat zeg jij?
vB: "De wet zegt dat hij over een diploma
moet beschikken. Dus de advertentie luidt
archievenblad
november 2007
Maarten van Boven (r.) als gastheer tijdens het bezoek van
staatssecretaris Aad Nuis aan het Rijksarchief in Noord-
Brabant bij de ingebruikname van het Leeszaal Informatie
Aanvraag Systeem, LIAS (coll. Brabants Historisch
Informatiecentrum,'s-Hertogenbosch).
ICT-toepassingen. Dat schijnt, getuige
de discussies, niemand in Nederland te
weten. En zo kan ik er nog een paar pro
minente collega's in Europa opnoemen.
Bijvoorbeeld in Zweden is de nationale
archivaris de voormalig directeur van de
koninklijke bibliotheek aldaar, ook geen
archivaris, terwijl Zweden op archiefge-
bied vooraanstaand is. En buiten Europa
volsta ik met de National Archivist in de
Verenigde Staten. Geen archivaris maar
een gezaghebbend persoon uit de kring
van de president met een grote invloed
binnen het gouvernement. Och, ik zou
nog vele voorbeelden kunnen noemen.
Juist hun bredere ervaring maakt hen
zo waardevol voor het archiefwezen in
hun land. Daarom vind ik de roep van
enkele collega's om de functie van alge
meen rijksarchivaris en directeur van het
Nationaal Archief te scheiden zo kortzich
tig en onverstandig. Dat wordt bovendien
in het buitenland ook niet begrepen."
B&S: Ja, het gaat om de beste man of vrouw,
op de beste plaats, maar het is natuurlijk wel
zo dat zo iemand toch affiniteit moet hebben
met het vak.
vB: "Maar dat geldt voor alle voorbeelden
die ik genoemd heb. Die mensen staan
ondanks hun achtergrond pal voor het
archiefwezen in hun land."
B&S: Als je nou terugkijkt op je loopbaan,
waar ben je dan trots op?
vB: "Wat ik leuk gevonden heb en waarom
ik het archiefwezen ben binnengegaan, is
dat ik graag de mensen wil laten delen in
al die prachtige informatie die de archie
ven herbergen. En ik ben trots en blij,
dat ik daaraan tot het einde toe aan heb
mogen meewerken.
En als je nu een tijd
stip wil weten, waar
van ik dacht, dit is
echt mooi geworden,
dan was dat 2002 toen
wij veranderden van
Algemeen Rijksarchief
in Nationaal Archief.
Toen ik een heel stel
enthousiaste nieuwe medewerkers in
huis kreeg. We hebben de Verdieping
van Nederland ingericht, we hebben een
prachtig magazine in het leven geroepen,
mooie tentoonstellingen gemaakt. We
manifesteren ons dus erg naar het brede
publiek toe en dat vind ik iets om vast
te houden. Zonder te verworden tot een
museum."
Burgerlijke Stand
Naam: Maarten van Boven
Geboren: Roermond (1944)
Burgerlijke staat: gehuwd, 4 kinderen
Studie: Nederlands recht,
Rijksuniversiteit Groningen (1968-1973)
Promotie: De rechterlijke instellingen
ter discussie. De geschiedenis van de
wetgeving op de rechterlijke organi
satie in de periode 1795-1811 aan de
Katholieke Universiteit Nijmegen (1990)
Werk:
Gemeentearchivaris Helmond en
Breda (1978-1988)
Rijksarchivaris in Noord-Brabant
(1988-1995)
Rijks- en gemeentearchivaris Utrecht
(1995-1997)
Algemeen Rijksarchivaris (1997-2007)
Bijzonderheden:
Belangrijkste publicatie: M.W. van
Boven e.a. (red.), De Archiefwet 1995
in 100 trefwoorden (1996)
B&S: Jullie hebben een goede pers. Het
Nationaal Archief haalt bijvoorbeeld regel
matig het journaal.
vB: "De afdeling Communicatie presteert
heel goed. We hebben onszelf ook doel
gesteld om drie keer per jaar in het jour
naal te zitten. En dat komt omdat er naast
de archivarissen andere disciplines in huis
zijn gekomen, zoals mensen met een com
municatie- en journalistieke achtergrond.
Zij kunnen de vertaalslag maken tussen
collectie en publiciteit. En dat is toch wel
een aparte discipline. Ja, die verschuiving
in disciplines kon het Nationaal Archief
gemakkelijk maken, want we hebben 126
mensen in dienst. Voor een RHC met
een kleinere bezetting is dat moeilijker.
Hoewel, de meeste RHC's zijn met PR ook
heel goed bezig. (Naar Peter) Kijk maar
eens naar je eigen Zeeuws Archief."
B&S: Nog wat anders. Als jij nou straks in
januari thuis zit, dan ga je niet achter de
geraniums zitten, denken wij. Heb je al ideeën
wat je gaat doen? Iets in de sfeer van geschie
denis? Je hebt je al proefschrift geschreven
natuurlijk, maar is er nog iets waarvan je
zegt: dat wil ik nog schrijven?
vB: "In 2011 bestaat de rechterlijke orga
nisatie op moderne voet 200 jaar, 1811-
2011. Ik heb er wel eens met mensen over
gesproken en ik zou daar erg graag samen
met anderen een mooi gedenkboek over
willen schrijven. Maar dat is geen dagvul
ling. Ik zal me ook binnen een landelijke
organisatie in gaan zetten voor advisering
op non-profit basis voor culturele ver
enigingen, clubs, kleine musea. Het aar
dige van die organisatie is dat je dat werk
samen doet met gepensioneerde leiding
gevenden uit het bedrijfsleven. Daarnaast
heb ik nog enkele interessante bestuurs
functies. En voor vakgenoten ben ik graag
beschikbaar voor hulp en advies. Dat vind
ik een ereplicht naar het Nederlandse
archiefwezen dat me zoveel kansen en
voldoening heeft gegeven.
Maar bovenal ga ik genieten van ons
huisje en zeilboot in Friesland. In het
zelfde dorp waar mijn collega Frank
Keverling Buisman zijn stek heeft. Als ik
dan al zeilend met Frank in discussie ga
over het Nederlandse archiefwezen, heb
ik nu mijn antwoord klaar: 'Frank, het
roer moet om!"'
Roelof Braad is stadshistoricus in Heerlen. Peter
Sijnke is conservator stedelijke collecties bij het
Zeeuws Archief in Middelburg. Beiden zijn daarnaast
redacteur van het Archievenblad.
Dit interview is het eerste in een reeks
vraaggesprekken met mensen die in
het archiefwezen werkzaam zijn of zijn
geweest. In 'Burgerlijke Stand' wil
het Archievenblad archivarissen van
'vleesch en bloet' laten zien. Want een
archivaris is ook maar een mens!
november 2007
archievenblad
