[DeQaakJ
KVAN nieuws
koninklijke vereniging van archivarissen in nederland
KVAN Nieuws
Bureau KVAN
Redactie Archievenblad
over herkomst
Het jaar 2007 is uitgeroepen tot Michiel de
Ruyterjaar en dat is in de publiciteit goed te mer
ken: lezingen, een symposium, publicaties, ten
toonstellingen, een vlootschouw en boottoch
ten, stadswandelingen en een straatfestival, een
De Ruyter Euro (alleen voor Vlissingen) en een
officiële herdenkingsmunt, een kameropera en
concerten, noem maar op. Het is aan de archief
diensten, vooral in Zeeland, niet ongemerkt
voorbij gegaan. Ook het bedrijfsleven probeert
een graantje mee te pikken van deze belangstel
ling. Zo adverteert een partyboot in Rotterdam
met: "Michiel de Ruyter herleeft aan boord tij
dens onze showboot party's."
Op een van die party's was een alerte archivaris
aanwezig. De aankleding van de boot was in stijl
en er was informatie over Michiel de Ruyter uitge
stald in een vitrine. Daarin ontdekte de archivaris
een archiefstuk: een brief gericht aan de admirali
teit van Zeeland, eigenhandig ondertekend door
Michiel de Ruyter. Met in de hoek een archief
nummer. Een originele brief, geen facsimile, en
dat wekte toch nieuwsgierigheid. Welke archief
dienst zou dit document uitgeleend hebben?
De vitrine voldeed nu niet direct aan de klimatolo
gische en veiligheidseisen die we daar tegenwoor
dig aan stellen. Navraag bij het management van
de boot bracht aan het licht dat deze brief eigen
dom was van de partyboot. De eigenaar had hem
ergens gekocht. Geheel in lijn met de beroeps
code (de archivaris dient ertoe bij te dragen dat deze
[te acquireren/ ybr] archiefstukken in de meest geëi
gende archiefbewaarplaats worden bewaard; art. 2)
en het geleerde op de Archiefschool (het oude
bestemmingsbeginsel dat bepaalde dat afge
dwaalde stukken moeten worden teruggebracht
naar het archief waarin ze naar hun aard behoor
den te berusten; Archiefterminologie voor Nederland
en Vlaanderen, nr. 21) werd het Zeeuws Archief
getipt. Was het stuk misschien op enig moment
uit hun bestanden verdwenen? Maar dat was
het verkeerde adres. Het archief van de admi
raliteit van Zeeland wordt (evenals de archie
ven van de andere admiraliteiten: op de Maze
(Rotterdam), te Amsterdam, in West-Friesland en
het Noorderkwartier (Hoorn/Enkhuizen) en in
Friesland) sinds het midden van de negentiende
eeuw bewaard in het Nationaal Archief.
Aan het Nationaal Archief dus de taak om op zoek
te gaan naar de provenance, de herkomst en lot
gevallen van het stuk. Dat onderzoek is nog niet
afgerond, maar er zijn verschillende manieren
waardoor dit stuk in particuliere handen kan zijn
gekomen. Het stuk zou behoord kunnen hebben
tot het 'scheurpapier' dat in de negentiende eeuw
door de departementen zo nu en dan werd ver
kocht (zoals de rijksarchivaris in 1842 ontdekte).
Waarschijnlijker is de optie dat het behoord heeft
tot de stukken die bij de brand die op 8 januari
1844 het ministerie van Marine in de as legde,
door de ramen naar buiten zijn gegooid. De Hullu
geeft in zijn inleiding op de inventaris van de
admiraliteitscolleges een boeiende beschrijving
van wat er toen gebeurde. Een deel van de stukken
werd direct naar het Rijksarchief gebracht. Daarna
kregen twee particulieren toestemming om uit de
stukken die overbleven voor zichzelf een selec
tie te maken. Zij waren vooral geïnteresseerd in
'losse stukken met handtekeningen van bekende
personen' (die door de vertegenwoordiger van
het archief als 'nietswaardig' werden beschouwd).
Ook anderen namen stukken mee. En het restant
werd begraven in de duinen. Veel van die stuk
ken, onder andere die van de twee verzamelaars,
kwamen pas jaren later en langs verschillende
wegen in het Algemeen Rijksarchief terecht. Een
derde mogelijkheid - waar veel archivarissen nog
altijd liever niet aan denken, laat staan over pra
ten - is natuurlijk dat de bewuste brief op enig
moment uit het archief is gestolen.
Ga er maar aan staan. Als de beroepscode (de
archivaris dient zijn handelen met het archiefma
teriaal te documenteren en in staat te zijn daarvan
rekenschap af te leggen; art. 5) is nageleefd, is het
misschien mogelijk een antwoord geven op de
vraag of deze brief ooit in de collectie van het
Nationaal Archief terecht is gekomen. De kans
is echter groot dat de lotgevallen van deze brief
nooit precies achterhaald kunnen worden. Dan
rest de archivaris slechts de weg uit art. 11 van de
Archiefwet: het archiefstuk voor een periode van
vier weken lenen om er een reproductie van te
maken. Of bij de eigenaar eens te polsen of deze
brief, na afloop van het Michiel de Ruyterjaar,
niet terug kan komen in het openbare domein?
Dat zou echt een passende afsluiting van de fees
telijkheden kunnen zijn.
32
koninklijke vereniging van archivarissen in nederland
KVAN nieuws
Snaai'er in beeld:
Diana Oppelaar
Wat betekent SNAAI voor jou?
"Dankzij SNAAI heb ik heel veel mensen
Ieren kennen in het archiefveld. Niet
alleen studenten of recent afgestudeer
den, maar ook mensen die al langer in het
archiefveld werken. Door deelname aan
het bestuur van SNAAI heb ik veel geleerd
over organiseren en het opzetten van een
dergelijke club. Dat was een spannende
tijd en ik hoop dat ik het voorzitterschap
van Christian van der Ven goed kan over
nemen, zodat de sectie een levendige
bedoening blijft en we nog veel meer
mensen met elkaar in contact kunnen
brengen."
Waarom heb je gekozen voor een opleiding in
de archivistiek?
"Ooit zag ik op tv een ziekenhuisserie - ik
wilde eigenlijk verpleegkundige worden
maar was niet goed in biologie - waarin
ze een dossier opzochten in het archief.
Ik vroeg me af hoe dat werkte en ging met
deze vraag naar de decaan. Die zag archi
vistiek helemaal niet zitten en probeerde
me op andere ideeën te brengen. Toen ik
een brochure las van de combinatie oplei
ding IDM/Archivaris was ik overtuigd.
Toch breder, lekker speuren naar informa
tie en orde brengen in bergen informatie.
Daar haal ik, gek genoeg voor sommigen,
voldoening uit."
Vertel een iets over je werk.
"In mijn functie als medewerker presenta
tie ben ik verantwoordelijk voor de wisse
ling van de topstukkententoonstelling de
Verdieping van Nederland en regel ik de
uitlening van archiefstukken aan musea.
Ik ben dus enigszins weggedreven van het
échte archiefvak, maar heb nog dagelijks
archiefstukken in handen. De functie
biedt me gelukkig ook nog genoeg ruimte
om aan andere projecten van de afde
ling te werken, waarbij ik me meer op de
inhoud kan storten. Zo heb ik onderzoek
mogen doen in het archief van Michiel de
Ruyter; een zeer bijzondere ervaring om
handgeschreven stukken van zo'n held in
handen te hebben."
Wat hoop je in de toekomst te bereiken?
"Binnenkort ga ik, met een beetje pijn in
het hart, het archiefveld verlaten. Ik ga
werken als informatiemanager bij een
reclamebureau in Amstelveen. Dichterbij
huis en ik kan me weer helemaal storten
op de IDM-kant van mijn opleiding. Ik
zal dus van een afstandje het archiefveld
blijven volgen en wie weet in de toekomst
hier nog een keer naar terugkeren."
Nieuwe leden
In de eerste helft van 2007 mocht de KVAN 28 nieuwe leden verwelkomen, waarvan zeven student-leden.
Mevrouw J.H. de Jong, Lexmond
Mevrouw M.C. Engels, Leiden
De heer A. Stern, Lochem
De heer F.P. Smit, Amsterdam
De heer A.L. Lamers, Nijmegen
Mevrouw H. Bulthuis, Leiden
Mevrouw H.C.M. Brandt, Zevenaar
Mevrouw J. Sietses, Purmerend
De heer N. van Bohemen, Noordwijk
Mevrouw M.H.M. Ruuten Leinders,
Boxmeer
Mevrouw E. de Bruin, Amsterdam
De heer R. van Bragt, Den Haag
Mevrouw L. Visser, Haarlem
De heer P.J. van Oosterom, Leiden
De heer P. van IJzendoorn, Lommen
De heer J.A. Brugman, Utrecht
Mevrouw F.J.M. van der Wulp, Amsterdam
De heer S.C.M. Splinter, Utrecht
De heer P.T.L.M. Brandenburg, Alpen aan
den Rijn
De heer M. Heerlien, Den Haag
De heer B.A.C. Velema, Groningen
De heer N. Vriend, Amsterdam
De heer S.A. de Haas, Amersfoort
De heer P. Fokkens, Tynaarlo
De heer J. Boon, Oudega
Mevrouw S.M.A. Zomerdijk, Hoorn
De heer A. Oldeman, Den Haag
Mevrouw L. Volker, Leiden
archivarissen
Bureau Koninklijke Vereniging
van Archivarissen in Nederland.
Voor informatie over de KVAN,
bestelling van publicaties, aanmelding
voor activiteiten en wijzigingen in de
ledenadministratie kunt u contact
opnemen met het bureau. Kopij voor
het Archievenblad, berichten voor deze
rubriek en mutaties in de Almanak van
het Nederlands Archiefwezen kunt aan
het bureau van de KVAN doorgeven.
Markt I
681 I CG Arnhem
Tel.: (026) 352 16 05
E-mail: bureau@kvan.nl
I nternet: www.kvan.nl
Postbank Bureaurekening: 1506908
De KVAN is een beroepsvereniging,
die alle mensen verenigt die werk
zaam zijn in het archiefveld. Het is
geen vereiste dat leden het diploma
archivistiek bezitten. Het archiefveld
is zo divers, dat mensen met zeer ver
schillende achtergrond/opleiding daar
in werkzaam zijn. Allen zijn welkom
als lid van de KVAN! De Koninklijke
Vereniging van Archivarissen in
Nederland stelt zich ten doel de
belangen van het Nederlands archief
wezen te behartigen en de deskundig
heid van archivarissen te bevorderen.
De vereniging organiseert onder
meer studiedagen, internationale
uitwisselingen en buitenlandse ori
ëntatiereizen. Leden van de KVAN
ontvangen kosteloos het Archievenblad
en de Almanak van het Nederlands
Archiefwezen. Student-leden en begin
nende beroepsbeoefenaars kunnen
tevens lid worden van de Sectie
Nieuwe en Aankomend Archivarissen
en Informatiespecialisten (SNAAI).
De contributie voor het lidmaatschap
van de KVAN bedraagt €61,- per jaar
(een hogere bijdrage is welkom).
De contributie voor een student-lid
bedraagt 18,- per jaar.
Yvonne Bos-Rops
archievenblad
november 2007
Diana Oppelaar (29) is in 2001 afgestudeerd
aan de opleiding IDM/Archivaris aan de
Hogeschool van Amsterdam. In februari 2002
vond ze een baan bij het Nationaal Archief
als MT-secretaris. Na één jaar heeft ze als
projectleider de beeldbank van het Nationaal
Archief opgezet. Vervolgens is ze gaan wer
ken bij de afdeling Presentatie en Educatie
als medewerker presentatie.
november 2007
archievenblad
Tamara Tesselaar-Groot
