Stage Technique Intern
buitenland
buitenland
In het departementaal archief van de
Bouches-du-Rhöne hangen kristallen
designlampen en de leestafels zijn voor
zien van ingebouwde computers waarvan
de beeldschermen met een druk op de
knop uit de tafel verrijzen. Het gemeen
tearchief van Marseille is samen met
andere culturele instellingen, waaronder
een vestiging van het Institut National
de l'Audiovisuel, gehuisvest in een com
plex dat voorheen een tabaksfabriek was.
Na de sluiting van de tabaksfabriek verpau
perde de buurt rond het complex. Met het
hergebruik van de fabrieksruimten hoopt
de stad op een verbetering van de buurt.
Overal in het gebouw van het gemeente
archief is de geschiedenis van de originele
bestemming van het gebouw terug te vin
den, van tapijt met tabaksblad als motief,
tot het behoud van de grote schoorstenen
aan de buitenkant van het complex.
Tijdens de stage hebben we een zeer
intensief contact opgebouwd met de ove
rige deelnemers. Het hele programma,
met uitzondering van de werkgroepen
en individuele bezoeken, doorliepen we
met de voltallige groep. De vragen en dis
cussies die naar aanleiding van lezingen
ontstonden boden daardoor bij uitstek de
gelegenheid om vergelijkende archiefwe
tenschap te bedrijven. Met als resultaat
dat we nu weer met een hele andere blik
naar onze eigen archiefcultuur kijken.
Op dat vlak waren ook de presentaties
van de deelnemers bijzonder en leerzaam.
Zeker de presentaties van onze collega's
uit de Comoren en Venezuela hebben
een onuitwisbare indruk achtergelaten.
Beiden hebben te maken met roerige poli
tieke tijden, een frustrerende overheid,
corruptie, te weinig middelen, etcetera.
Hun enorme persoonlijke betrokkenheid
en het gevecht dat steeds nodig is om
toch enige vorm van een archiefbestel tot
stand te brengen en openheid te realise
ren, resulteerden in heel emotionele pre
sentaties. Iets wat wij ons in eigen land
niet kunnen voorstellen.
De stage was een unieke, leerzame en
verrijkende ervaring. Hoewel het weten
schappelijke niveau van de stage lager
was dan we aanvankelijk verwachtten,
hebben we ontzettend veel opgestoken
van onze buitenlandse collega's. Dat zou
wat ons betreft ook in de volgende jaar
gangen meer uitgediept moeten worden.
Waar nu veel aandacht is voor een gede
tailleerde kennismaking met het Franse
archiefwezen, wordt in de toekomst hope
lijk nog meer de nadruk
gelegd op internationale
uitwisseling en samen
werking, zoals we dat
dit jaar bijvoorbeeld in
de werkgroepen hebben
kunnen doen.
De stage zelf wordt
zwaar gesubsidieerd
door de Franse overheid,
waardoor alleen de kos
ten voor de studiereis
naar Marseille door de
stagiaires betaald hoef
den te worden (260
euro). Het leven in Parijs, en dan met
name de huur van het appartement dat
wij met zijn tweeën deelden, vormde
de grootste kostenpost. Deelnemers uit
armere landen werden ook daarvoor
financieel gesteund door de Franse over
heid, maar dat was in ons geval niet
mogelijk. Wij hebben een beroep kunnen
doen op een aantal fondsen en bedrij
ven in Nederland. De grootste financiële
bijdrage werd geleverd door de Stichting
Fondation Jordaan van Heek. Daarnaast
hebben ook Digital display, Infotoppers.
nl en Restauratieatelier Sterken de stage
financieel en materieel ondersteund.
I 27
In 1951 werd de STIA opgericht
door de toenmalige directeur van de
Archives de France, Charles Braibant.
Oorspronkelijk was de STIA erop gericht
om archivarissen uit binnen- en buiten
land te ondersteunen bij het beheer en
behoud van het geschreven erfgoed. Sinds
het begin van de jaren negentig is de aan
dacht meer verschoven naar internatio
nale kennisuitwisseling en kennismaking
met het Franse archiefwezen. Nederland
is sinds 1996 niet meer vertegenwoordigd
geweest. De lijst met eerdere deelnemers
uit Nederland laat een aantal bekende
namen zien, onder wie J.A.M.Y. Bos-Rops,
P. Brood, C.O.A. Schimmelpenninck van
der Oije, J.H. de Vey-Mestdagh en G.W.A.
Panhuysen.
Dit jaar namen 36 stagiaires deel,
afkomstig uit meer dan twintig verschil
lende, voornamelijk francofone landen
in Afrika, Latijns-Amerika en Europa.
De groep bestond uit een divers gezelschap
van documentalisten, archivarissen, afde
lingshoofden en directeuren, werkzaam
bij verschillende soorten instellingen van
overheid tot bibliotheek. Het kennisni
veau onder de deelnemers was ook heel
verschillend. Veel deelnemende landen
hebben namelijk geen archiefonderwijs,
sommige zelfs niet eens een archiefwet.
Het programma was samengesteld door
Jean-Pierre Defrance, hoofd van het
Bureau des Métiers et de la Formation
van de Archives de France. Hij bege
leidde de groep gedurende de hele stage.
In de eerste zes weken werden verschil
lende thema's besproken, zoals beheer en
behoud van archieven, digitalisering en
internationale samenwerking. Voor ieder
thema waren specialisten uit het Franse
archiefwezen uitgenodigd om een lezing
te komen geven. Tijdens deze lezingen
konden de stagiaires uitgebreid vragen
stellen. De lezingen werden aangevuld
met referaten van de stagiaires zelf, waar
in zij over de situatie in hun eigen land
vertelden.
De lezingen werden afgewisseld met
werkbezoeken aan diverse instellin
gen in en om Parijs, zoals ministeriële,
departementale en gemeentelijke archief
diensten en instellingen als het Institut
National Audiovisuel (INA) en het Centre
des Recherches sur la Conservation des
Collections (CRCC). Ook is aandacht
besteed aan het archiefonderwijs in
Frankrijk. Zo brachten we een bezoek aan
het Institut National du Patrimoine (INP).
Het INP verzorgt een opleiding tot erf
goedconservator, met als mogelijke speci
alisatie archieven.
In het programma was een week gere
serveerd voor het doen van eigen onder
zoek. Hier kregen de stagiaires de gelegen
heid om eigen onderzoek te verrichten
in de archieven, om werkervaring bij een
archiefdienst op te doen, of om Franse
archivarissen nader te spreken over een
bepaald onderwerp. Tijdens deze week
hebben wij zelf onder meer bezoeken
gebracht aan de International Council on
Archives en het 'Mémoire du Monde'-pro-
ject van de Unesco. Deze bezoeken inspi
reerden ons enorm om ook na thuiskomst
26 I
verder te filosoferen
over de rol van het
Nederlandse archief-
en erfgoedwezen
op internationaal
gebied. Hopelijk
komen we nog eens
in de gelegenheid om dat verder te con
cretiseren.
De stage werd afgesloten met een officiële
uitreiking van de certificaten door de direc
trice van de Archives Nationales, Martine
de Boisdeffre. Bij de ceremonie waren ver
tegenwoordigers van de ambassades van
de deelnemende landen aanwezig.
Een van de duidelijkste constaterin
gen die we tijdens de stage deden, is dat
Frankrijk ontzettend hecht aan het eigen
culturele erfgoed en dat ook graag eta
leert. Tijdens de bezoeken uitte dat zich in
een bijzonder gastvrije ontvangst, waarbij
meestal de directie van de betreffende
instelling zelf de presentaties en rondlei
dingen verzorgde. Daarnaast werden we
bijna wekelijks ergens onthaald met een
uitgebreid lunchbuffet, inclusief cham
pagne. De waardering voor het geschre
ven erfgoed is in het Franse archiefwezen
over het algemeen ook terug te zien in de
enorme investeringen die gedaan worden
op het gebied van publieksbereik en huis
vesting. De Franse archiefdiensten beste
den veel aandacht aan dienstverlening,
waarbij digitaliseren en het vernieuwen
van studiezalen hoge prioriteit hebben.
In het departementaal archief van
Les Yvelines worden bijvoorbeeld sinds
2002 intern losse stukken gedigitaliseerd
naar aanleiding van de vraag van bezoe
kers. Daarnaast worden inmiddels op
projectbasis ook grote series door externe
partijen gedigitaliseerd: met als doel uit
eindelijk het grootste deel van de archief
collecties volledig digitaal aan te kunnen
bieden. Een erg ambitieus nieuw traject
in Les Yvelines is het driedimensionaal
digitaliseren, bijvoorbeeld om zegels in
3D te kunnen presenteren.
Tijdens de studiereis naar Marseille en Aix-
en-Provence hebben we de meest geavan
ceerde studiezalen van Frankrijk bezocht.
A aris!
Door Marieke Kroonen en Jorien Weterings
november 2007
Internationale ervaringen
De studiezaal van de Archives Municipales te Marseille,
ondergebracht in een voormalige tabaksfabriek (foto
Marieke Kroonen).
Kosten en financiering
De hypermoderne studiezaal van de Archives départe-
mentales des Bouches-du-Rhöne in Marseille (foto Jorien
Weterings).
Afscheidspicknick langs het Canal St. Martin in Parijs (foto
Marieke Kroonen).
Marieke Kroonen is medewerker Team Archieven
bij het Haags gemeentearchief. Jorien Weterings is
publieksadviseur/gemeentelijk archiefinspecteur bij het
Gelders Archief. Voor meer informatie over de stage,
waaronder het programma, inschrijvingsformulieren en
foto's, zie http://www.archivesdefrance.culture.gouv.fr/
fr/formation/STIA.html.
archievenblad I
Voor het eerst sinds ruim tien jaar was
Nederland in 2007 weer vertegenwoordigd
tijdens de Stage Technique International
d'Archives (STIA), georganiseerd door de
Archives Nationales van Frankrijk. Marieke
Kroonen en Jorien Weterings werden door
hun werkgevers (respectievelijk het Haags
gemeentearchief en het Gelders Archief) in
de gelegenheid gesteld om hiervoor van april
tot en met juni in Parijs te vertoeven.
Lezingen en werkbezoeken
Onderzoek
De eerste 'archieftoren' van Frankrijk (1972), Archives
départementales duVal-de-Marne in Créteil (foto Jorien
Weterings).
archievenblad november 2007
Depot van de Archives
Nationales (foto Jorien
Weterings).
Geavanceerd
