DE TWEEDE KAMER IN 1800 STREKKENDE METER
archieven en collecties
archieven en collecties
Na een inleidende film, bekeken
vanuit de oude vergaderbankjes, start de
rondleiding door enkele bekende ruim
ten van het gebouw. De plenaire verga
derzaal - bekend van de televisie - is klei
ner dan hij op breedbeeld lijkt. Hier ver
gadert onze volksvertegenwoordiging
dus. De Tweede Kamer: eigenlijk net een
gemeente, maar dan met fulltime verga
deren. De zogezegd vierde macht staat
verdekt opgesteld, digitale communicatie
wordt nauwelijks gebruikt. De bodes
lopen af en aan met papieren notities,
soms gewoon met grappige tekstjes om
de politici wakker te houden. Dertien ste
nografen wisselen elkaar af om bij te
houden waarover het gaat.
Uiteindelijk komen we uit bij de
Handelingenkamer. Een schitterende
ruimte, waar we in het begin evenwel
niets mogen aanraken of inzien. Omdat
we toch wel wat gewend zijn op het
gebied van oud papier, krijgen we uitein
delijk nog wat 'oude' banden te zien.
Maar de ruimte op zich maakt al veel
goed. In samenwerking met het
Nationaal Archief en de Koninklijke
Bibliotheek worden alle Handelingen
vanaf 1815 overigens gedigitaliseerd en
uiteindelijk via de website aangeboden.
Dan worden ze misschien nog eens
geraadpleegd, want in de Handelingen
kamer zelf komt vrijwel niemand, horen
we.
Senior archiefmedewerker Erik Zal-
mé leidt ons door de ruimten waar het
archief van de Tweede Kamer wordt
bewaard. Bij het Centraal Archief werken
vijf personen: naast de archivaris en Erik
nog een drietal archiefmedewerkers. Ver
weggestopt in de organisatiestructuur, is
men pas vanaf 1974 begonnen met dit
werk. Daarvoor werd alles eigenlijk maar
in een hoekje gegooid. Maar nu wordt
het archief van de Tweede Kamer goed
beheerd. Voor de goede orde, het gaat
dus niet om de archieven van bijvoor
beeld ministeries, maar om het archief
van kamercommissies en plenaire verga
deringen. Daarnaast worden ook archie
ven bewaard van de ambtelijke organisa
tie om dit alles heen en van parlementai
re enquêtecommissies. In totaal gaat het
om ongeveer 1800 strekkende meter
archief. Een plaatsregistratiesysteem is er
wel, maar is nauwelijks nodig, want alles
is gemakkelijk op stelling, rij, plank en
doos ontsloten. Het meeste materiaal is
openbaar. Enkele zaken, zoals die van de
zogeheten commissie-Stiekem (stukken
over onder andere de voormalige BVD)
zijn niet zonder meer openbaar.
Er is nog ongelofelijk veel werk te verzet
ten in het archief, vooral op het vlak van
materieel beheer. Maar tegelijkertijd zijn
ze een van de weinige overheidsorganisa
ties die het volledige archief tot 1980 al
hebben overgebracht naar het Nationaal
Archief. Geen achterstanden dus wat dat
betreft. De huidige archiefruimten zijn
overigens volledig ongeschikt voor het
beheren van archieven. Zo lopen de vet-
leidingen van het Statenrestaurant langs
het plafond, boven de houten stellingen.
Maar dit probleem wordt natuurlijk
onderkend en in een projectgroep wor
den in samenwerking met de Rijks
gebouwendienst plannen afgerond voor
de nieuwbouw van archiefruimten die
aan de jongste eisen voldoen.
Er wordt ook gewerkt aan moderne toe
passingen van archivering. De digitalise
ring van de Handelingen is al genoemd.
Daarnaast wordt iedere dag een snapshot
van de website gemaakt, maar ook hier
wil men nog verbetering in aanbrengen.
Vanuit zijn persoonlijke interesse is
Erik Zalmé ook begonnen met het ver
werven van allerlei rariteiten voor het
archief. Zo wordt de kalender van de
oude Tweede Kamer bewaard, met daar
op nog het blaadje met de datum van de
laatste vergaderdag, naast het kleine
koffertje waar een breedlachende Gerrit
Zalm de cd-rom uit haalde met daarop de
eerste digitale versie van de Miljoenen
nota. En natuurlijk alle geschenken aan
de Kamervoorzitter, zoals een traditio
neel mes uit Georgië.
Na de lunch vervolgen we het pro
gramma met het slotonderdeel. Oud-lid
van de Tweede Kamer Gerrit Valk, in
onze kringen beter bekend als voormalig
archivaris en columnist van het
Archievenblad, geeft een lezing over de
relatie tussen politiek en archieven... en
natuurlijk over het archiefonderwijs.
Gerrit was van 1989 tot
2002 Kamerlid en weet dus
over meer te vertellen dan
beschreven staat in de
Handelingen.
Archieven staan niet hoog
op de politieke agenda, vol
gens hem. Om woordvoer
derschappen wordt door
gaans hard gestreden, maar
naast buitenlands beleid en
defensie kreeg Gerrit alles
rondom archieven zomaar
aangeboden! Hoe kijken
gemiddelde Kamerleden
dan aan tegen archieven en
archivarissen? Volgens
Gerrit hebben ze geen idee waar dat over
gaat. Het wordt pas interessant als
archiefstukken informatie bevatten die
de politicus nodig heeft. Het wordt pas
belangrijk als die stukken ontbreken.
Niet voor niets spelen kwesties rond
archiefmateriaal -
al dan niet als
zodanig herkend
of benoemd - tij
dens parlementai
re enquêtes een
grote rol. Als es
sentiële informa
tie blijkt te mis
sen, staat iedereen
pal voor een goed
archiefbeheer in
de toekomst. Tot
er zich natuurlijk
belangrijker zaken
aandienen in poli
tiek Den Haag.
Gerrit Valk
heeft gedurende
zijn lidmaatschap van de Kamer enkele
belangrijke archiefonderwerpen behan
deld. Over de invoering van de nieuwe
Archiefwet schreef hij al eens in het
Archievenblad, maar vandaag weet hij ons
te boeien met al wat niet gedrukt staat en
dus nooit de archieven zal halen. Ook bij
kwesties rond de vernietiging van archie
ven of de onduidelijkheid daaromheen,
kan Gerrit gedeeltelijk leunen op zijn
deskundigheid als oud-archivaris. Een
uniek kijkje in de keuken van de Tweede
Kamer!
Volgens Gerrit komt er op nieuwe parle
mentariërs veel af, waaronder ook veel
papierwerk. Per dag kun je letterlijk wel
honderden e-mails binnenkrijgen. Als tip
stelt hij dan ook een soort van bootcamp
voor, waarin je leert daarmee om te gaan.
En met je archief. Sommigen bewaren
namelijk te veel - soms nagenoeg alles -
anderen juist te weinig. In beide gevallen
is het lastig zoeken naar de stukken die je
- meestal snel - nodig hebt.
En zo komt een einde aan een suc
cesvolle excursie. Met veel nieuwe kennis
en gezellige contacten gaan we huis
waarts. Maar bovenal met in het achter
hoofd een menselijker beeld van de
Tweede Kamer, waar politici de bodes
gebruiken om elkaar wakker te houden...
en waar ooit Frans Weisglas ingeklemd
zat tussen Erica Terpstra en Annemarie
Jorritsma! Vinden we daarvan ook nog
sporen terug in het archief?
SNAAI op hetBinnenhof
Door Christian van der Ven
Op 20 november 2006, twee dagen voor de
verkiezingen voor de Tweede Kamer, gaan
iets meer dan dertig leden van de Sectie
Nieuwe en Aankomend Archivarissen en
Informatiespecialisten (SNAAI) op weg naar
Den Haag. Door het slechte weer en proble
men op het spoor komen iets minder dan
dertig leden ook daadwerkelijk aan.
De gestrande SNAAI'ers moeten de jaarlijk
se excursie nu missen. Een excursie naar de
Tweede Kamer dit keer, die erg interessant,
boeiend en bij vlagen verbazingwekkend
blijkt te zijn.
Meer dan dertig leden en andere belangstellenden, onder
wie veel studenten, hadden zich opgegeven voor deze
excursie. Hier de hele groep in de oude vergaderzaal.
Foto's gemaakt met een mobiele telefoon (foto's
Christian van derVen),
Kamercommissies en plenaire vergaderingen
In de Handelingenkamer worden - hoe kan het ook
anders - alle gedrukte Handelingen van de Tweede Kamer
bewaard. Een schitterende ruimte!
Rariteiten
Politici
Erik Zalmé had geen problemen met het tonen van wat
aardige stukken. Hier de gezellige ansichtkaart die pre
mier Balkenende in 2002 vanuit de ministerraad verstuur
de aan de Tweede Kamer, naar aanleiding van vragen over
de verhoudingen binnen het kabinet... enkele weken voor
het ten val kwam!
Bootcamp
In de bankjes uit de oude vergaderzaal was het rustig zit
ten luisteren. Ooit moesten drie Kamerleden hier naast
elkaar zitten, maar gelukkig bijna nooit tegelijkertijd.
Het oogt wel stijlvol, maar zit weinig comfortabel.
Menselijker beeld
Christian van der Ven is voorzitter van SNMI.
archievenblad
maart 2007
maart 2007
archievenblad
