In Memoriam Hans Scheurkogel (1953-2006) onderwijs en onderzoek Hans was het vierde kind in een gezin van acht. Het gezin repatrieerde in 1959. Hans volgde het gymnasium, eerst in Rotterdam later in Voorburg. Hij stu deerde geschiedenis aan de Rijksuniversi teit Leiden (1971-1977), waar hij zich toelegde op de middeleeuwen. Hij deed onder meer onderzoek naar de Jonker Frans oorlog en het Kaas- en broodspel. Na zijn studie was hij werkzaam in Leiden en Rotterdam als universitair docent, docent aan de MO-leergangen en coördinator van de deeltijdopleiding geschiedenis aan de Hogeschool Rotter dam. Met D.E.H. de Boer en J. van Herwaarden schreef hij het handboek Middeleeuwen, dat sinds het verschijnen in 1989 (tweede druk 1995) vele studen ten heeft ingeleid in de geschiedenis van de middeleeuwen. Na zijn afstuderen startte hij een promotie-onderzoek naar middeleeuwse universiteiten, waarvoor hij geruime tijd in Avignon verbleef. Helaas bleef het onderzoek onvoltooid. In 1982 werd hij benoemd tot uurdocent geschiedenis aan de toenmalige Rijks- archiefschool. Vanaf dat jaar is hij onaf gebroken aan de school verbonden Vanaf dat jaar is hij onafgebroken aan de school verbonden gebleven. gebleven. Na de pensionering van Hans de Vries volgde hij deze in 1989 in partti me verband op als adjunct-directeur; geleidelijk werd deze functie uitgebreid tot een volledig dienstverband. Jarenlang vormde Hans een tandem met directeur Theo Thomassen, met wie hij vorm gaf aan de herstructurering van het archiefonderwijs. Al in de jaren tach tig tekenden zich veranderingen in het archiefwezen af die aanpassing van het onderwijs noodzakelijk maakten. In de eerste plaats stokte de instroom van aspi rant middelbare archiefambtenaren, mede omdat door bezuinigingen veel archiefdiensten niet meer in staat waren een stagevergoeding toe te kennen, waar door het voor de meeste kandidaten financieel onmogelijk was de opleiding te volgen. Alleen de Rijksarchiefdienst heeft tot aan het einde van het onderwijs oude stijl aan drie aspirant hogere en twaalf aspirant middelbare archiefambte naren een betaalde stageplaats aangebo den. In de tweede plaats noopten ont wikkelingen in de overheidsadministra- tie tot aanpassingen. De grote toevloed van moderne archieven vergde een ande re aanpak in beheer. In 1991 was de in kleine kring geruchtmakende publicatie Omslag in Opslag verschenen. De over brengingstermijn zou weldra worden ver kort van 50 tot 20 jaar, waardoor ministe ries en secretarieën de taak kregen in ver sneld tempo archieven voor overbren ging gereed te maken. De Rijksarchief dienst startte PIVOT. En bovenal begon nen administraties en archiefdiensten te automatiseren. Op de inhoudelijke veranderingen rea geerde de Rijksarchiefschool met het organiseren van studiedagen en applica tiecursussen, onder andere de cursus Modern Archiefbeheer. Ook het archief wezen werd zich bewust van het feit dat leren niet ophoudt met het verwerven van het diploma. Helemaal bevredigend was de constructie niet - zowel leerlin gen, docenten als diensten realiseerden zich dat de opleiding moest veranderen. In een jarenlang proces, waarin docenten en curatoren soms overspoeld werden met notities, nota's en rapporten, kwam een nieuwe opzet tot stand. De opleiding zou formeel moeten worden opgewaar deerd tot op volwaardig HBO- en univer sitair niveau, ingebed in informatiewe tenschap. Hans heeft daaraan een niet te De opleiding zou formeel moeten worden opgewaardeerd tot op volwaardig HBO- en universitair niveau, ingebed in informatiewetenschap. onderschatten bijdrage geleverd; hij gaf mede vorm aan de inhoud en liet niet af de didactische aspecten te benadrukken: onderwijzen is een beroep dat op profes sionele wijze uitgevoerd moet worden. In 1996 tekenden de directeur-gene raal Culturele zaken van het ministerie van WVC en de directeur van de Archief- school een overeenkomst, waarbij de Archiefschool verzelfstandigd werd. Het initiële onderwijs werd onderge bracht bij de Hogeschool van Amsterdam (diploma Archivistiek B) en de Universi teit van Amsterdam (diploma Archivis tiek A). De Archiefschool, die van Den Haag naar Amsterdam verhuisde, leverde de archivistische expertise. Het doel was de noodzakelijk geachte verbreding in het archiefonderwijs te bewerkstelligen: de inhoud van het onderwijs zou het hele continuüm moeten omvatten, recht doen aan technologische en organisatori sche veranderingen in de archiefvorming en gelijktijdig de noodzakelijke compe tenties voor het beheer van oude archie ven moeten bijbrengen. De inpassing van de archivistiek in de programma's van de UvA en HvA is een lastig en veeleisend proces geweest, waar in Hans onvermoeibaar overlegde, verga derde, notities schreef en - indien abso luut noodzakelijk - compromissen tracht te te bewerkstelligen. Steeds met het doel het optimale voor het archiefonderwijs te bereiken. Vooral de eerste jaren waren Steeds met het doel het optimale voor het archiefonderwijs te bereiken. moeilijk, maar dat het onderwijs nu steeds beter op de veranderingen van het brede veld aansluit, is voor een belang rijk deel aan zijn inzet te danken. Herhaaldelijk bracht hij in het Archieven blad verslag uit van de ontwikkelingen of sprong hij in de bres wanneer het archiefonderwijs in het geding was. Hans voelde zich misschien niet altijd begre pen en gewaardeerd door het veld; de kri tiek op de school trok hij zich persoonlijk aan. De structuur en dynamiek van het hoger onderwijs maakten het bovendien niet gemakkelijk snel aan wensen tege moet te komen en dat frustreerde hem zeker. Al voor de verzelfstandiging was de Archiefschool een rol beginnen te spelen op het internationale podium. Peter Sigmond, directeur van 1981 tot 1989, was actief binnen de Section on Archival Education van de International Council on Archives (ICA). Hij introduceerde er zijn opvolger Thomassen, die later vice- president en vervolgens president van de sectie werd. Op zijn beurt vergezelde Hans deze enkele malen naar vergaderin gen van de sectie waar hij al spoedig indruk maakte door zijn analytisch ver mogen, kennis van didactiek en welbe spraaktheid in andere talen. Hij ontwik kelde zich tot een veelgevraagd spreker over deze onderwerpen op congressen. Hij zag in dat om het archiefonderwijs op een hoger plan te brengen internationale samenwerking noodzakelijk was; hij was de drijvende kracht bij het tot stand brengen van een Europees netwerk van archiefopleidingen. Als een erkenning van zijn internationale activiteiten zag hij zijn verkiezing tot president van de Section on Archival Education en quali- tate qua tevens benoeming tot lid van het executive committee van de Interna tional Council on Archives, in 2004. Zijn laatste publieke optreden was in die hoe danigheid, eind november 2006, tijdens de CITRA op Curasao, de twee weken voorafgaand aan een korte vakantie bij onderwijs en onderzoek om te vroeg hun vader, die hen meer heeft moeten missen dan hem lief was. Wij zullen zijn kennis, inzet en enthou siasme gaan missen. vrienden in Suriname. Tijdens zijn ver blijf in Suriname is hij in zijn slaap over leden. De Archiefschool verliest in hem een drijvende kracht, het archiefwezen «en collega die de archivistiek na aan het hart lag, en waarover hij met inzicht en intel ligentie kon discussiëren. Zijn verdien sten zijn onmiskenbaar, al zullen ze doorgaans voor velen niet direct zicht baar zijn geweest. Zijn kinderen verliezen archievenblad februari 2007 KV-fr-Vi-yrV Door Peter Horsman Op 9 december 2006 overleed onverwacht °P 53-jarige leeftijd Hans Scheurkogel, coördinator onderwijs aan de Archiefschool. Geboren op Sumatra, overleden in Suriname, twee uiterste delen van het voor malige Nederlandse koloniale rijk - het lijkt Hans te tekenen, want hij hield van uiter sten, vooral in de discussie waarin hij graag een controversiële mening verdedigde. Herstructurering archiefonderwijs Hans Scheurkogel (1953-2006). Op de bres Hans Scheurkogel: analytisch, didactisch en welbespraakt. Europees netwerk februari 2007 Hans Scheurkogel tijdens een symposium in Dubai. Peter Horsman is coördinator onderzoek van de Archiefschool. archievenblad Drijvende kracht SSSavi

Periodiekviewer Koninklijke Vereniging van Archivarissen

Archievenblad | 2007 | | pagina 8