Een nieuwe archiefopleiding in Leiden?
SUBURB
onderwijs en onderzoek
«5
onderwijs en onderzoek
Aangezien de organisatie van het
openbare archiefwezen in Nederland een
overheidstaak is, zijn regels gesteld met
betrekking tot archiefzorg en archiefbe
heer. De Archiefwet 1995 vormt hierin
uiteraard het centrale onderdeel.
Teneinde de professionaliteit in het
openbare archiefwezen te kunnen waar
borgen, zijn in het verlengde van deze
overheidstaak regels gesteld met betrek
king tot de opleiding. Artikel 22 van de
Archiefwet zegt: "Bij of krachtens alge
mene maatregel van bestuur worden
regels gesteld omtrent de opleiding tot
en het verkrijgen van diploma's in de
archivistiek." De meest aangewezen
plaats om die nadere regels te stellen is
natuurlijk het Archiefbesluit. Het heeft
echter tot halverwege 2006 geduurd
alvorens in het Archiefbesluit een hoofd
stuk werd opgenomen dat betrekking
heeft op de opleiding tot en het verkrij
gen van diploma's in de archivistiek.1 Tot
dat moment werden zaken die betrek
king hadden op het archiefonderwijs,
geregeld in een tijdelijke regeling.
In het besluit van 15 december 1995,
houdende een tijdelijke regeling omtrent
de opleiding tot en het verkrijgen van
diploma's in de archivistiek Staatsblad
672), werd vastgelegd dat het diploma
archivistiek tot en met het studiejaar
2003-2004 (later verlengd tot de aanvang
van het studiejaar 2006-2007) verkregen
kon worden door met goed gevolg het
afsluitende examen af te leggen aan de
opleiding als bedoeld in het tweede lid.
Het tweede lid stelde: "Op aanvraag van
een instelling voor wetenschappelijk
Het diploma Archivistiek A kan nu
nog uitsluitend via de Universiteit van
Amsterdam worden verkregen.
onderwijs wijst Onze Minister van
OC&W een opleiding in de zin van de
Wet op het hoger onderwijs en weten
schappelijk onderzoek op het terrein van
de boek- en informatiewetenschap met
168 studiepunten aan als een opleiding
ter verkrijging van het diploma archivis
tiek A, indien de onderwijseenheden van
die opleiding naar zijn oordeel de archi
vistiek in voldoende mate betreffen."
In artikel 3 werd geregeld op welke wijze
het diploma Archivistiek B verkregen kon
worden.
Hoewel in de adviezen van de toenmali
ge Raad voor het Cultuurbeheer en het
Curatorium van de Archiefschool ken
baar gemaakt werd dat de zinsnede in het
tweede lid van dit besluit "op het terrein
van de boek- en informatiewetenschap"
als een onwenselijke inperking van de
opleidingsmogelijkheden in de archivis
tiek werd beschouwd, werden de aange
voerde bezwaren door de minister niet
overgenomen. Het gevolg hiervan in de
praktijk: het diploma Archivistiek A kan
nu nog uitsluitend via de Universiteit
van Amsterdam worden verkregen.
Bij Besluit van 18 juli 2006 is het
Archiefbesluit van 15 december 1995 ten
aanzien van de opleidingsstructuur gewij
zigd. In de nota van toelichting wordt het
volgende gesteld: "Door de aanwijzings
bevoegdheid opnieuw te introduceren is
weer een compleet stelsel voor het
archiefonderwijs tot stand gebracht,
waarin ook andere onderwijsaanbieders
dan de in het verleden aangewezen Uni
versiteit van Amsterdam en hogeschool
van Amsterdam een kans krijgen. De aan
vankelijke verwijzingen naar de opleiding
op het terrein van de boek- en informatie
wetenschap met 168 studiepunten (diplo
ma Archivistiek A) zijn als gevolg van
de tussentijdse invoering van de bache-
lor-masterstructuur niet meer actueel en
om die reden niet opnieuw in artikel 15
opgenomen." Het diploma Archivistiek A
kan worden verkregen door "met goed
gevolg het afsluitend examen af te leg
gen, dat is verbonden aan een opleiding
in het Wetenschappelijk Onderwijs,
bedoeld in artikel 1.1, onderdeel c, van de
Wet op het hoger onderwijs en weten
schappelijk onderzoek". De minister kan
op aanvraag van een instelling voor
wetenschappelijk onderwijs een oplei
ding als hierboven bedoeld aanwijzen als
een opleiding ter verkrijging van het
diploma Archivistiek A.
De wijziging van het Archiefbesluit
heeft voor opleidingsinstituten de weg
vrijgemaakt voor het beginnen van
opleidingen op het terrein van de archi
vistiek. Niet dat de kans groot is dat de
opleidingen nu als paddestoelen uit de
grond zullen schieten, want om een
geaccrediteerde opleiding te kunnen zijn,
die het diploma Archivistiek mag afge
ven, moet een lange bureaucratische pro
cedure doorlopen worden. De Univer
siteit Leiden onderzoekt nu wat er voor
nodig is om een dergelijke aanvraag suc
cesvol te laten zijn. Het doel is te komen
tot een masteropleiding in de historische
De wijziging van het Archiefbesluit
heeft voor opleidingsinstituten
de weg vrijgemaakt voor het
beginnen van opleidingen op het
terrein van de archivistiek.
archivistiek van 90 studiepunten (dit is
een studiebelasting van anderhalf jaar na
een bacheloropleiding geschiedenis). Een
van de punten die in de voorbereidende
fase aan bod komen is de vraag in hoe
verre een nieuwe opleiding in een
behoefte voorziet. In mijn oratie Een brug
tussen twee werelden2 ben ik uitgebreid
ingegaan op de noodzaak van een stevig
ankerpunt in het domein van de
geschiedwetenschap. Een uitbreiding
van het bestaande opleidingenaanbod
past in de verdere professionalisering van
ons vakgebied. Het vakgebied van de
archivistiek is immers zo breed en com-
nlex seworden, dat het onmogelijk is om
gezien. Historici als Blok en Kernkamp
bepleitten aan het einde van de negen
tiende eeuw een verbreding van de histo
rische wetenschap. Dit leidde tot het ont
staan van subdisciplines als bijvoorbeeld
de sociale en economische geschiedenis
binnen de historische wetenschap. Later
zijn nog vele andere subdisciplines
gevolgd. Het is de beoefening en ontwik
keling van de geschiedwetenschap alleen
maar ten goede gekomen.
Intellectueel opleidingskader
De Leidse opleiding historische
archivistiek zal zich richten op de verdere
ontwikkeling van de historisch-archivis-
tische discipline. De MA historische
archivistiek wil dan ook het intellectuele
opleidingskader bieden voor de weten
schappelijk geschoolde archivaris die
werkzaam wil zijn in de erfgoedsector.
Een dergelijke opleiding kan op zijn
vroegst van start gaan in september
2008. In september 2007 zal overigens al
wel een specialisatie historische archivis
tiek van start gaan (60 ECTS, dus met een
studiebelasting van één jaar) als een van
de specialisaties binnen de opleiding
geschiedenis.
het gehele spectrum van competenties
waarover de archivaris zou moeten
beschikken, in één specialisatie onder te
brengen. Het ontstaan van een specialisa
tie of subdiscipline als de historische
archivistiek is vergelijkbaar met de ont
wikkelingen die we in het verleden bin
nen de historische wetenschap hebben
Door Charles Jeurgens
Wie een nieuwe, erkende opleiding aan een
Nederlandse universiteit wil opzetten, wordt
geconfronteerd met een langdurige bureau
cratische procedure die zo ongeveer twee
jaar in beslag neemt. Voor Nederlandse uni
versiteiten was het tot voor kort eigenlijk
nauwelijks mogelijk om met enige kans op
succes een aanvraag te doen die zou moe
ten leiden tot een geaccrediteerde archief
opleiding. De wijziging van het Archief-
besluit per september 2006 heeft hierin
verandering gebracht. De Universiteit Leiden
onderzoekt op dit ogenblik de haalbaarheid
van zo'n aanvraag.
Een complete academische archiefopleiding: straks ook in
Leiden? (foto Universiteit Leiden).
Diploma
Wijziging van het Archiefbesluit
Het Academiegebouw van de Universiteit Leiden aan het
Rapenburg (foto Universiteit Leiden).
Historische archivistiek
Charles Jeurgens is hoogleraar Archivistiek aan de
Universiteit Leider en stadsarchivaris van Dordrecht.
Leidse studenten (foto Universiteit Leiden).
Noten:
1. Besluit van 18 juli 2006, houdende wijziging
van het Archiefbesluit 1995 in verband met
een regeling omtrent de opleiding tot en het
verkrijgen van diploma's in de archivistiek,
Staatsblad 369 (2006).
2. De tekst is te raadplegen via: https://open-
access.leidenuniv.nl/dspace/bitstre-
am/i887/2722/i/0ratie+Jeurgens.pdfo
archievenblad
februari 2007
februari 2007
archievenblad
