e c e n s i e s gnalemente HEREN STOOM Bastiaan Willink, Heren van de stoom. De Willinks, Winterswijk en het Twents-Gelders industrieel patriciaat (1680-1980) li. Ebben (ed.), Lodewijck Huygens' Spaans journaal. Reis naar het hof van de koning van Spanje in het gevolg van het buiten gewoon gezantschap van de Staten-Generaal (1660-1661) Cor Gout, Muziek in zwart-wit. Gesprekken met pioniers van de lichte muziek in Nederland Maria Douwes, Hongaren in Nederland, Nederlanders in Hongarije. Vijftig jaar na 1956 literatuur ISBN 90 5730 444 9, 384 blz., 29,50. Een boek met veel wetenswaardighe den en omgevingsfactoren, van belang voor een goed begrip van de geschiedenis van een economisch invloedrijke familie in Oost-Nederland. Het is een familiege schiedenis waarin drie grote textielfabrie ken, een nog grotere elektrische appara ten- en machinefabriek en twee spoorweg bedrijven een belangrijke rol speelden. Het handelt over koopman- en fabrikantenfa milies en bekende bedrijven in Winters wijk en Twente. De textielindustrie in Twente en Gelder land werd van de late zeventiende tot en met de late twintigste eeuw gedomineerd door een familienetwerk van kooplieden en fabrikanten. Eerst voornamelijk doops gezind, na 1830 breder van samenstelling. Tussen 1830 en 1980 was de bloei van vele Oost-Nederlandse plaatsen in sterke mate afhankelijk van het wel en wee van een twintigtal families. Deze families bepaal den of er in een plaats al dan niet fabrieken of spoorwegstations werden gebouwd. De wetenschaphistoricus Bastiaan Willink kwam een grillige, ingewikkelde geschie denis tegen met veel archief- en documen tatiemateriaal, dat allemaal moest worden doorgeploegd. Dat hij zelf over zijn familie schrijft zal zijn optiek ongetwijfeld hebben beïnvloed, maar hij heeft - naar eigen zeg gen - zijn best gedaan geen hagiografie te schrijven. Door zijn afkomst kon hij wel bronnen aanboren die voor een andere onderzoeker pas veel later of nooit zouden worden geopend. Openhartig schrijft hij over het wel en wee van zijn familie, haar rijkdom, haar vaak sobere levensstijl en zelfs over slippertjes. VAN DE Heren van de stoom vertelt niet alleen de geschiedenis van een fami lie, maar even eens de ge schiedenis van een elite en haar grote be lang voor de economische opkomst en neergang van Oost-Neder land. Het werk is geïllustreerd met veel oude foto's uit het familiearchief. Het boek is verder voorzien van genealogi sche overzichten, een zeer uitgebreid notenapparaat, een namenregister en een uitvoerig literatuur- en bronnenoverzicht. Willink heeft verder veel gepubliceerd op het gebied van de sociale geschiedenis van de wetenschap. Zijn bekendste werk is zeker De Tweede Gouden Eeuw. Nederland en de Nobelprijzen voor natuurwetenschappen 1870-1940. Harry Strijkers üiËhfti Uitgeverij Walburg Pers (Zutphen 2005), ISBN 90 5730 319 1, 352 blz., 34,95- De Linschoten-Vereeniging staat bekend om haar uitgaven van historische reisverslagen. In deze reeks verscheen vorig jaar Lodewijck Huygens' Spaans jour naal, dat de historicus Maurits Ebben heeft voorzien een uitvoerige inleiding en epi loog. Lodewijck Huygens was de derde zoon van de bekende Constantijn Huygens. In 1660 reisde hij mee in het gevolg van de drie extra-ordinaris ambas sadeurs die de felicitaties van de Staten- Generaal zouden overbrengen aan de Spaanse koning, naar aanleiding van het huwelijk van de infanta Maria Theresa met de jonge Lodewijk XIV. Bovendien moes ten de excellenties Zijne Katholieke Majesteit proberen te interesseren in de oorlog die de Republiek voerde tegen de Portugezen in Brazilië en tegen de Barbarij se en Franse kapers in het Middellandse Zeegebied. Daarnaast ston den ook de schadeloosstellingen aan de Oranjes op de agenda. Van deze reis heeft de jonge Huygens klad aantekeningen gemaakt, die hij nader hand heeft uitgewerkt tot een lopend ver haal. Hierin volgen we het gezelschap vanaf het vertrek uit Den Haag (18 oktober 1660) tot halverwege het verblijf in Madrid (17 maart 1661). De tekst is weten schappelijk uitgegeven, met op de linker pagina een letterlijke transcriptie van de Franse tekst en op de rechterpagina de vertaling in vlot en helder hedendaags Nederlands. In (soms zeer uit voerige) voet noten worden de door Huy gens beschre ven zaken toe gelicht of aan gevuld. Door zijn oog voor het bijzondere is Huygens' journaal belangwekkende lec tuur voor historisch geïnteresseerden. Zo lezen we over de zeedopen die de opva renden van zijn schip ondergingen bij het passeren van het Nauw van Calais en Bretagne. Uiteraard beschrijft Huygens ook de vele toeristische bezienswaardighe den op de lange reis van Laredo over Burgos en Valladolid naar Madrid. En ook van de ontmoetingen met de lokale bevol king doet hij verslag: zowel de Spaanse hoogwaardigheidsbekleders die het gezel- 34 literatuur schap tijdens de reis ontmoet, als de toe vallige passanten op de weg. Het ceremo niële vertoon aan het Spaanse hof kon Huygens blijkbaar minder bekoren, want hierover is hij nogal kort. Meer interesseert hij zich voor de pracht en luister van de kloosters en paleizen rond Madrid. Over de voortgang van de diplomatieke missie kan Huygens als outsider uiteraard niets melden. In de epiloog vat Ebben samen wat hierover in andere archieven is te vinden. Daarmee is het journaal in zijn historische context geplaatst. Verder zijn kaarten en een groot aantal, deels in kleur afgedrukte, contemporaine afbeeldingen opgenomen, die bij Huygens' verhaal aan sluiten. Sommige zouden beter tot hun recht zijn gekomen als ze in landscape for maat waren afgedrukt. Nu vallen ze wat klein uit, waardoor de details verloren zijn gegaan. Het is een klein minpuntje bij een overigens keurig verzorgde uitgave. ISBN 90 5994 144 6, 240 blz, 24,50. Uitgeverij Aprilis geeft de laatste tijd diverse boeken op het gebied van muziek- historie uit. Na een boek over de beginja ren van de popmuziek in Nederland (Nederpophelden) verscheen eind 2006 een boek dat daar chronologisch gezien eigen lijk aan vooraf gaat, te weten Muziek in zwart-wit. Gesprekken met pioniers van de lichte muziek in Nederland van de hand van Cor Gout. De auteur is tekstdichter, zanger en schrijver. Hij interviewde in 1994 voor een IKON-radioserie diverse pioniers van de amusementsmuziek in ons land. Recentelijk breidde hij deze gesprek- kenserie aanzienlijk uit voor het Platen- Muziek in zwart-wit blad. Uitgeverij Aprilis bracht een en ander samen in een mooi vormge geven bundel, die met fraaie zwart-wit foto's, veelal afkom stig uit particulier bezit, geïllustreerd werd. Zo ontstond een soort oral history van de Nederlandse amusementsmuziek uit met name de jaren dertig, veertig en vijftig van de afgelopen eeuw. Als archivaris kun je uitgave van dit soort getuigenissen, waar van in de officiële archieven veelal niets te vinden is, natuurlijk alleen maar toejui chen. Gout geeft per hoofdstuk een korte inlei ding, waarna de betreffende artiest aan het woord komt. De vragen zijn - zoals meestal het geval is - weggelaten, waardoor een lopend verhaal ontstaat. Aan bod komen 14 artiesten, waaronder de joodse zanger Leo Fuld, die in 1940 naar de Verenigde Staten vertrok, Marcel Thielemans (zanger en trombonist van 'The Ramblers'), gitarist Theo Ehrlicher (van onder meer de 'Kilima Hawaiins'), pia niste Pia Beek, zanger en gitarist Eddy Christiani, violist Frans Poptie en 'toete raar' Toby Rix. Het boek bevat ook een stuk over het Jordaanlied en een gesprek met muziekjournalist en radiomaker Skip Voogd. Muziek in zwart-wit wordt besloten met een discografie, een bibliografie en - heel nuttig - een register van personen, locaties en instellingen. ISBN 90 5994 151 9, 159 blz., 29,00. Afgelopen jaar was het vijftig jaar gele den dat de 'Hongaarse Opstand' (tegen de Russische overheersing) plaatsvond. Deze opstand werd door de Russen bloedig neer geslagen en vele Hongaren vluchtten naar het Westen, waar grote sympathie voor hen bestond. Het boek Hongaren in Neder land, Nederlanders in Hongarije. Vijftig jaar na 1956 van Maria Douwes opent dan ook met een aantal zwart wit foto's van die op stand. Na een kort jaar tallenoverzicht van de geschiedenis van Hon garije volgt een hoofd stuk over de histori sche banden tussen Hongarije en Neder land. De bekendste betrekkingen betreffen personen, te weten Maria van Hongarije en Michiel de Ruyter. Maria was de zuster van Karei V. Zij was bijna 25 jaar landvoog- des van de Nederlanden. In 1556 vertrok Maria uit Vlissingen naar Spanje, waar zij in 1558 overleed. Vlissingen is de geboorteplaats van onze nationale zeeheld Michiel de Ruyter. Dit jaar wordt herdacht dat hij daar 400 jaar geleden werd geboren. De Hongaren herdenken hem echter ieder jaar. Want De Ruyter wist in 1676 Hongaarse pre dikanten uit Spaanse gevangen schap vrij te krijgen. Hij wordt daarvoor nog ieder jaar geëerd als de Hongaarse ambassadeur bloemen op zijn graf in de Nieuwe Kerk te Amsterdam komt leggen. Lees verder op pagina 37 februari 2007 35 Uitgeverij Walburg Pers (Zutphen 2006), Lodewijck Huygens' journaal archievenblad februari 2007 Hanno de Vries Uitgeverij Aprilis (Zaltbommel 2006), Cor Gout Peter Sijnke Uitgeverij Aprilis (Zaltbommel 2006), Maria Douwes archievenblad

Periodiekviewer Koninklijke Vereniging van Archivarissen

Archievenblad | 2007 | | pagina 18