[De@aak]
KVAN nieuws
n
KVAN Nieuws
Bureau KVAN
Redactie Archievenblad
De kosten van archiefdiensten
Een van de veranderingen van de afgelo
pen decennia is wel dat archivarissen zich
steeds meer bewust geworden zijn van de kos
ten van hun diensten. Was het in de jaren
zeventig van de vorige eeuw nog heel normaal
dat wetenschappers uitvoerige antwoorden
kregen op iedere vraag die ze per brief aan een
archiefdienst stelden, tegenwoordig is het heel
normaal dat er betaald moet worden als een
archivaris voor hem het onderzoek doet. Ook
bij acquisitie van particuliere archieven spelen
de financiën steeds vaker een belangrijke rol.
Als het archief niet voldoet aan de eisen voor
goede, geordende en toegankelijke staat,
wordt overlegd over een bijdrage van de eige
naar en in veel contracten van bewaargeving
staan bepalingen over compensatie bij vroeg
tijdig beëindigen van het contract.
Er kunnen zich ook situaties voordoen waar
uit blijkt dat het soms anders moet. Zoals
onlangs in Hongarije. Na de Hongaarse
opstand van 1956 is een koffertje met archief
stukken over de vroege geschiedenis van
Hongarije in Nederland verzeild geraakt. Na
allerlei omzwervingen is dat in 1974 aangebo
den aan het Algemeen Rijksarchief. Daar leid
de het een vergeten bestaan te midden van de
vele collecties van de toenmalige Tweede
Afdeling (meer over dit archief is te lezen in
het Magazine 2006/2 van het Nationaal
Archief, p. 4-9). In het kader van de herden
kingen van 50 jaar Hongaarse opstand herin
nerde een oudere medewerker zich het
bestaan van deze stukken. Er kwam een dis
cussie op gang over teruggave aan Hongarije
en uiteindelijk zijn de stukken afgelopen
maand naar Budapest gebracht. Dat werd daar
zeer gewaardeerd en trok de aandacht van de
media. In een televisieprogramma kreeg de
directeur van het Nationaal Archief de vraag:
'Waarom hebben jullie voor deze teruggave
geen geld gevraagd?' Wat leidde tot de veront
waardigde reactie: 'Wij zijn geen Russen!'.
Helemaal correct naar de beroepscode: de
archivaris dient er toe bij te dragen dat de archief
bescheiden in de meest geëigende archiefbewaar
plaatsen worden bewaard. De archivaris dient
zich coöperatief op te stellen bij de teruggave van
afgedwaalde archieven (art. 2). Even terzijde:
Rusland heeft enkele jaren geleden voor terug
gave van archieven, die na de Tweede
Wereldoorlog uit Duitsland waren meegeno
men, van Frankrijk en Nederland wel een ver
goeding bedongen, en gekregen.
Ook bij het vragen van geld voor onderzoek
door archivarissen bestaat een dergelijke
nuance. In principe wordt overal en voor elk
soort onderzoek dat door een archivaris op
verzoek van een gebruiker wordt uitgevoerd,
een tarief berekend. Voorkeursbehandelingen
en uitzonderingen voor wetenschappers beho
ren al sinds decennia tot het verleden. Netjes
in overeenstemming met de beroepscode (art.
6: de archivaris dient onpartijdig aan alle
gebruikers diensten te verlenen). Maar bij onder
zoek in archieven die beperkt openbaar zijn,
kan zich een probleem voordoen. Sinds de
verkorting van de overbrengingstermijn wor
den er meer beperkt openbare archieven over
gedragen. Soms is het mogelijk om een onder
zoeker, onder voorwaarden, toestemming te
verlenen om daaruit zelf bepaalde stukken in
te zien. Maar dat kan niet altijd. Er zijn archie
ven, die zulke privacygevoelige informatie
bevatten, dat daarvoor geen ontheffing van de
openbaarheidsbeperking kan worden gege
ven. Dan is het de taak van de archivaris om
die inlichtingen te verstrekken, die voorheen
door de archiefvormer werden gegeven. Mag
hij dan voor dat zoekwerk kosten berekenen?
Expliciet staat dat nergens. De beroepscode
houdt zich bezig met principes, niet met geld.
In dit geval zou hooguit één bepaling van toe
passing kunnen zijn: de archivaris dient onrede
lijke beperkingen van de openbaarheid en het
gebruik van archief te ontmoedigen (art.6). In een
land waar het kosteloos raadplegen van over
gebrachte archieven wettelijk is vastgelegd,
kan het vragen van geld worden gezien als een
onredelijke beperking van het gebruik van het
archief. Het uitgangspunt zou dus moeten
zijn, dat een archivaris geen geld mag vragen
voor onderzoek, als de gebruiker dat niet zelf
kosteloos kan doen. Netjes in overeenstem
ming met artikel 14 van de archiefwet.
40
KVAN nieuws
Eerbiedwaardige ouderdom. 115
Onze vereniging bestaat dit jaar
115 jaar. Om precies te zijn: op 17 juni
1891 kwamen in Haarlem veertig
'archiefambtenaren1 samen en richtten
onze vereniging op. Enkele maanden
later, op 29 september 1891, werd
koninklijke goedkeuring verkregen.
Eerste doel van de jonge vereniging was
het "streven naar een regeling van het
archiefwezen bij wet". Dat zou nog heel
lang zo blijven; pas in 1918 kwam
immers de eerste Archiefwet tot stand.
Daarnaast zou men zich inzetten voor
het houden van bijeenkomsten rond
het vak, waarbij het bestuur nadrukke
lijk erkende dat ook "gezellige kennis
making en aanknoping van vriend
schapsbanden" daarbij zeker een rol
mochten spelen. Verder werd het
Nederlandsch Archievenblad in het leven
geroepen en zou men zich inzetten
voor de verbetering van de positie van
de archiefambtenaar.
jaar vereniging van archivarissen
Vele jaren zijn inmiddels verstreken, we
mogen ons inmiddels zelfs 'Koninklijk'
noemen, maar er blijft genoeg te doen.
Belangenbehartiging en deskundig
heidsbevordering zijn nog steeds onze
terechte doelen en nu DIVA ophoudt te
bestaan is de KVAN feitelijk de enige
organisatie die zich exclusief voor de
gehele beroepsgroep van archivarissen
en het archiefveld inzet.
Eén kwestie van het eerste uur is overi
gens nooit opgelost, het probleem van
de beeldvorming. Al in het eerste num
mer van het Archievenblad riep het
bestuur de leden op om ten strijde te
trekken tegen het verkeerde beeld dat
de buitenwereld had van archivarissen.
Ten onrechte werden de leden van de
beroepsgroep gezien als "merkwaardige
wezens, die zich in oud papier, stof en
schimmel het meest op hun gemak voe
len". Er is gelukkig wel het een en ander
veranderd, maar de relatie met oud
papier en stof wordt helaas nog steeds
gelegd. We moeten ons daar denk ik
maar niet om bekreunen, maar gewoon
voortgaan op de weg van virtuele infor
matievoorziening en het bieden van
historische sensatie, wellicht dat we zo
als vanzelf het stof van ons afschudden!
Ik maak van de gelegenheid gebruik om
u namens het bestuur plezierige feest
dagen toe te wensen en alle goeds voor
2007.
Hollen en stilstaan: SNAAI in 2006
Het jaar 2006 was een vreemd jaar
voor SNAAI. Onze sectie heeft een wat
stille tijd achter de rug. Afstuderen, ver
huizen, trouwen: allemaal beslomme
ringen waarmee ons beleidsplan van
tevoren geen rekening had gehouden.
Weer iets geleerd... en zodoende alsnog
aan een doelstelling van SNAAI vol
daan!
Onbewust hadden we die stille periode
misschien al wel aangevoeld. Maar als
ik nu terugblik, is het desondanks een
heel actief jaar geweest voor SNAAI. Zo
was de jaarlijkse scriptiemiddag in
maart met ongeveer veertig deelnemers
een groot succes. En in november
namen ongeveer dertig personen deel
aan de excursie naar de Tweede Kamer
in Den Haag. Met een film, rondleidin
gen en een lezing was het programma
vol en interessant.
In 2006 is SNAAI gegroeid. En dan heb
ik het niet alleen over het ledenaantal,
dat inmiddels zo tegen de
negentig personen loopt. We
waren ook herkenbaar present
tijdens de studiedagen van de
KVAN. SNAAI'ers hebben al
dan niet namens de sectie een
plaats in het bestuur van de
KVAN, de actiewerkgroep die
zich buigt over de toekomst
van het archiefonderwijs en de redactie
van het Archievenblad. Als dat nog niet
genoeg is, zijn we ook nadrukkelijk
betrokken bij het organiseren van stu
diedagen, het voorlichten van studen
ten over de opleidingen, bij het bestuur
van de SAP en we geven gevraagd en
ongevraagd onze mening en advies. We
hebben het er maar druk mee... Tijd dus
om zelfvoldaan achterover te leunen?
Natuurlijk niet: we gaan er ook in 2007
weer hard tegenaan! Het archiefonder
wijs mag blijven rekenen op onze
voortdurende aandacht, we zullen weer
leuke activiteiten organiseren, de websi-
te en de weblog zullen intensiever moe
ten worden gebruikt en zo meer.
In 2006 bestond het bestuur van
SNAAI, naast ondergetekende, uit
Tamara Groot, Elena Magnée-Smirnova,
Diana Oppelaar, Joost Salverda (tot 8
maart), Esmiralda Thieme en Jorien
Weterings. Vanaf 16 september was
bovendien Karei Engbers als aspirant
bestuurslid actief.
41
kvan
Bureau Koninklijke Vereniging
van Archivarissen in
Nederland.
Voor informatie over de KVAN,
bestelling van publicaties, aanmel
ding voor activiteiten en wijzigingen
in de ledenadministratie kunt u con
tact opnemen met het bureau. Kopij
voor het Archievenblad, berichten
voor deze rubriek en mutaties in de
Almanak van het Nederlands
Archiefwezen kunt aan het bureau
van de KVAN doorgeven.
Cruquiusweg 31
1019 AT Amsterdam
Tel. (020) 462 77 27
Fax: (020) 462 77 28
E-mail: bureau@kvan.nl
Internet: www.kvan.nl
Postbank Bureaurekening: 84767
De KVAN is een beroepsvereniging,
die alle mensen verenigt die werk
zaam zijn in het archiefveld. Het is
geen vereiste dat leden het diploma
archivistiek bezitten. Het archiefveld
is zo divers, dat mensen met zeer
verschillende achtergrond/opleiding
daarin werkzaam zijn. Allen zijn wel
kom als lid van de KVAN! De Ko
ninklijke Vereniging van Archivarissen
in Nederland stelt zich ten doel de
belangen van het Nederlands archief
wezen te behartigen en de deskun
digheid van archivarissen te bevorde
ren. De vereniging organiseert onder
meer studiedagen, internationale uit
wisselingen en buitenlandse oriënta
tiereizen. Leden van de KVAN ont
vangen kosteloos het Archievenblad en
de Almanak van het Nederlands
Archiefwezen. Student-leden en begin
nende beroepsbeoefenaars kunnen
tevens lid worden van de Sectie
Nieuwe en Aankomend Archivarissen
en Informatiespecialisten (SNAAI).
De contributie voor het lidmaatschap
van de KVAN bedraagt 61,- per
jaar (een hogere.bijdrage is welkom).
De contributie voor een student-lid
bedraagt 18,- per jaar.
Yvonne Bos-Rops
archievenblad
december 2006
kan
MIM.II'lrIJliHa
Fred van Kan
De KVAN organiseert op donderdag
25 januari 2007 een ALV. Deze vindt
plaats van 14.00 tot 16.30 uur in de
Koninklijke Bibliotheek in Den Haag.
Noteer deze datum alvast in uw agen
da!
Stemmen over stellingen tijdens de scriptiemiddag van
SNAAI (foto Elena Magnée-Smirnova/SNAAI).
Christian van der Ven, voorzitter
december 2006
archievenblad
