c e n s i e
(ignalementen)
IrWm
Jan van den Broek (bew.), Het geheime dagboek van de Groninger
stadssecretaris Johan lulsing 1589-1594. Groninger Bronnen Reeks 2
A. van Drunen, 's-Hertogenbosch van straet tot stroom
Peter Sijnke, Nederpophelden, pioniers van de popmuziek in
Nederland 1960-1970
Jan van den Broek, oud-gemeentear
chivaris en -stadshistoricus van Gro
ningen, is bezig met een uitgebreide stu
die van de geschiedenis van het Stad en
Lande van Groningen in de periode
1580-1594. In deze roerige fase van de
Nederlandse Opstand heeft de stad
Groningen in 1580 de zijde van de
Spaanse koning gekozen, terwijl het
merendeel van de leiders van de
Ommelanden aan de Staatse kant gaan
staan, de kant van de opstandelingen.
Een van de door Van den Broek gebruikte
bronnen is het geheime dagboek van de
Groninger stadssecretaris Johan Julsing,
beslaande de periode december 1589 tot
8 augustus 1594, vlak na de overgave van
de stad aan de Staatse troepen op 23 juli
van dat jaar.
Julsing (geboren omstreeks 1545 en over
leden in 1604) is als tweede stadssecreta
ris een van de hoogste ambtelijke mede
werkers van het Groninger stadsbestuur.
De belangen van zijn stad Groningen
staan bij hem voorop. Op godsdienstig
gebied is hij een voorstander van het
nieuwe, calvinistische geloof; naaste
familieleden wonen over de oostgrens in
het protestantse Ost-Friesland. Maar de
troepen van de opstandelingen die de
stad belagen worden door hem in zijn
dagboek consequent 'de vijand' genoemd,
de koningsgezinde troepen 'de onzen'.
Het dagboek van Julsing geeft weer eens
aan dat zeker voor de beginfase van de
Nederlandse Opstand het zwart-wit den
ken (calvinist voor de Opstand, katho
liek voor de Spaanse koning als heer der
Nederlanden) lang niet altijd opgaat. Het
dorp, de stad, hooguit het gewest was de
leefwereld, het 'vaderland' van de lokale
bestuurders; de belangen van hun dorp of
stad veiligstellen stond voor hen op de
eerste plaats. De loyaliteit van Julsing aan
de Groningse zaak zal ook de reden zijn
geweest dat hij vanaf ca. 1570 tot zijn
dood onder alle besturen heeft kunnen
werken als stadssecretaris.
Julsing heeft rechten gestudeerd in
Orléans. Zijn dagboek laat zien dat hij
een geletterd man is, die er plezier in had
in vreemde talen te schrijven. Van de 86
pagina's zijn er 63 in het Latijn geschre
ven, de overige in het Nederduits en in
het Spaans. Citaten van Griekse schrij
vers zet hij in het Grieks weg. De
Hebreeuwse lettertekens gebruikt hij
eveneens, maar dan als een andere spel
ling voor Latijnse of Nederduitse woor
den. Behalve over de politieke en oor
logssituatie schrijft hij over zijn eigen
familie, overpeinzingen over het lot van
de (calvinistische) christenen en smeek
beden tot God om vrede. Van den Broek
geeft naast de feitelijke tekst van de bron
een vertaling
in modern
Nederlands
met toelich
ting, een uit
gebreide
inleiding,
een index op naam en een literatuurop
gave. De inleiding en het notenapparaat
zorgen voor de broodnodige achter
grondinformatie om de tekst van de bron
te kunnen begrijpen, anders zou veel
onduidelijk blijven.
In de inleiding wordt een helder beeld
geschetst van de opbouw en waarde van
de bron (deels al eens in 1866 uitgegeven
door W.B.S. Boeles), van Julsings achter
grond en van de bestuurlijke, kerkelijk-
godsdienstige en krijgskundige situatie in
de stad Groningen en de Ommelanden
in de periode 1580-1594. Topografische
kaarten en afbeeldingen van gebouwen,
personen en archivalia verduidelijken en
verlevendigen het boek.
Een uitstekende uitgave van dit egodocu
ment, een bron die anders ontoeganke
lijk zou zijn voor het gros van de geïnte
resseerden in de historie van Stad en
Ommelanden, de Nederlandse Opstand
en de cultuurhistorie van de tweede helft
van de zestiende eeuw.
Als bouwer heb ik dit fraai geïllus
treerde en uitermate goed gedocumen
teerde boek op een andere wijze gelezen
en ervaren dan de beide inlei
ders in hun woord vooraf.
Beiden hebben het vanuit hun
professie beoordeeld op het
minutieus beschrijven van pan
den met hun rijke bouwge
schiedenis met uiteraard de
argumenten waarom deze his-
émmm
ÉMWMË:
I'"
torische panden voor het
nageslacht bewaard moe
ten blijven.
Ad van Drunen is in staat
geweest de bouwgeschie
denis van een grote verza
meling van historische
Bossche panden in dit
boek samen te brengen
door de zorgvuldige archi
vering van deze objecten
door de gemeente 's-Her-
34
togenbosch. Deze gemeente is terecht
bijzonder 'zuinig' op de documenten
over alles dat binnen de gemeentegren
zen met bouwen van doen heeft. Een
goede archivering van bouwdocumenten
zal niet zelden een bijdrage leveren aan
het behouden van oude panden en
monumenten. De maatschappij veran
dert in een hoog tempo en daarmee ook
het functioneel gebruik van gebouwen.
Ter illustratie noem ik kerken, kazernes,
ziekenhuizen en loodsen. Het behoud
van deze objecten heeft in hoge mate te
maken met 'wat weet ik ervan en wat kan
ik er mee en tegen welke prijs?'. In de
dagelijkse praktijk van het bouwen
ervaar ik helaas dat eigenaren en beheer-
Aprilis (Zaltbommel 2006), ISBN-13 978 90
5994 139 7, 192 blz., 24,50.
Over de vormingsjaren van de
Nederlandse popmuziek zijn naar ver
luidt weinig serieuze publicaties versche
nen. Met het boek Nederpoplielden, pio
niers van de popmuziek in Nederland 1960-
1970 probeert Peter Sijnke een historisch
overzicht te geven van de 'Gouden Eeuw'
in de popmuziek, zoals hij de periode
1960-1970 noemt. Aan de hand van 24
interviews met leden van verschillende
bekende bands, zoals The Motions, The
Golden Earrings en The Outsiders, wordt
een spraakmakende periode belicht. De
interviews, tussen 2003 en 2006 afgeno
men door Sijnke zelf, zijn integraal opge
nomen in het boek en worden aangevuld
met illustraties en soms een klein achter
grondverhaal.
Wat we eigenlijk missen in het hele ver
haal is de context. Jaap van Beusekom
van het Nationaal Pop Instituut zegt in
zijn voorwoord, dat sommige jongeren
niet eens weten wie The Beatles zijn. En
zo zijn er vermoedelijk genoeg mensen
die nog nooit van deze bands gehoord
hebben. Een achtergrondverhaal naast
ders van gebouwen niet bijzonder zorg
vuldig omspringen met bouwdocumen
ten. U begrijpt uit mijn verhaal dat een
goed gemeentelijk bouwarchief een
belangrijke bijdrage levert om het herge
bruik van deze objecten tot een bouw
kundig, financieel en economisch succes
te maken.
Door het raadplegen van een archief kun
nen waardevolle onderdelen behouden
blijven die tevens het eindresultaat ten
goede komen. Anderzijds zullen de gege
vens ondersteunend zijn bij het herge
bruik van een gebouw. De nieuwe
bestemming vereist bijvoorbeeld een
hogere vloerbelasting of verlangt extra
vloerniveaus. Op deze eisen of verlangens
de interviews zou dus verhelderend
geweest zijn.
De beatgeneratie - want om dat genre
gaat het toch vooral in dit boek - zal
smullen bij het boek en het feest van de
herkenning. Maar die jongere generatie,
die zich verder wil verdiepen en zich een
beeld wil vormen van een stuk recente
cultuurgeschiedenis, zonder het allemaal
meegemaakt te hebben, hoe vindt die
zijn weg in dit boek? Voor hen gaat deze
'oral history' alleen leven als het gestaafd
kan worden met een feitelijk verhaal. De
prachtige kleurrijke illustraties, groten
deels afkomstig uit de collectie van de
auteur, vullen de interviews verder aan.
De bronvermelding van de illustraties
blijft daarbij jammer genoeg veelal ach
terwege.
Nederpoplielden is een leesbaar boek, vol
smakelijke avonturen van groot gewor
den jongens die zonder het te weten de
Nederlandse popmuziek veranderden.
Hun muziek geniet nu wereldwijd aan
zien onder de verzamelaars. Zoals Henk
Smitskamp, bassist van The Motions, in
zijn interview zegt: "Toch was het hele
muziekgebeuren een soort vakantiever
liefdheid: vier jongens in een busje voor
vind ik, bijvoorbeeld in het Stadsarchief
van 's-Hertogenbosch, in de bouwdossiers
binnen een relatief kort tijdsbestek de
benodigde informatie. Als bouwer wens
je dat voor panden in het algemeen en in
het bijzonder voor alle monumentale
gebouwen in Nederland complete bouw
dossiers aangelegd en raadpleegbaar zijn.
Dergelijke dossiers verstrekken chronolo
gisch gearchiveerde, relevante informatie
over bouwprojecten vanuit het verleden
naar het heden. Hiermee leg je, als bou
wer, het fundament voor de her-, ver- en
nieuwbouw van vele klein- en grootscha
lige projecten.
altijd op schoolreis."
Nederpop in de periode 1960-1970,
belicht vanuit de eenentwintigste eeuw.
Toch is dit geen afgesloten hoofdstuk in
de geschiedschrijving. De meeste betrok
kenen uit die tijd zijn vandaag de dag
nog actief bezig in de muziek. Tijdens de
boekpresentatie op 25 oktober jongstle
den in het Nationaal Pop Instituut te
Amsterdam werd dit maar al te goed dui
delijk: een van de in het boek voorko
mende bands, The Zipp, speelde de tent
plat alsof de jaren zestig nog steeds niet
voorbij waren.
Dit boek is een echt bronnenboek gewor
den door de opgetekende herinneringen
van een groot aantal vaderlandse pop
pioniers. Het boek is dus geen naslagwerk
voor historici, maar wel degelijk een eer
ste aanzet tot een uitgebreidere publica-
Lees verder op pagina 37
35
Het geheime dagboek van de
Groninger stadssecretaris
]ohan )ulsing 1589-1594
Uitgeverij Van Gorcum (Assen 2006), ISBN 90
232 4234 3, 256 blz., 29,50.
Harold Wessels
Waanders Uitgevers (Zwolle 2006) Rijks
dienst voor de Monumentenzorg (Zeist
2006), ISBN 90 400 8846 2, 516 blz.,
49.95-
I's-Hertogenbosch
van straet tot stroom
'~rf
I J
archievenblad
december 2006
Ton Gijsbers, JVZ Ingenieurs Nijmegen
december 2006
archievenblad
