kwaliteit spreekt voor zich!
Op zoek naar een
echte specialist?
MEFA
£«&v\«si£Yfc en wetensdnappeh/k«eüÉWIÉ
afscheid ~jrank Kêw//^^//$MW
Rest
Restauratie Atelier Helmond bv
Restauratie en conservering van papier,
leer en perkament
Ondersteuning bij calamiteiten
Uw rechtstreekse partner voor gammastraling
LET OP! Per i november 05 is I
24 uur bereikbaar op: +31 (0)6 - 536 50 007
Tijdens kantooruren: +31 (0)492 - 55 39 90
Uw waardevolle documenten gaan
bij ons door vakkundige handen.
BI000 stationaire en verrijdbare archiefsystemen
I
BECIS is uw partij voor:
archieven en collecties
In zijn openingswoord lichtte
Maarten van Boven toe hoe de relatie
tussen archivarissen en historisch onder
zoek in de afgelopen eeuw is verschoven.
Terwijl in de negentiende eeuw de voor
naamste taak van de archivaris bestond
uit het wetenschappelijk bewerken van
de oude archieven ten behoeve van het
historisch onderzoek, lijkt een eeuw later
de zorg voor moderne archieven van de
overheidsadministratie de overhand te
nemen. Die verschuiving van weten
schappelijk naar administratief belang
van archieven heeft in de laatste decen
nia aanleiding gegeven tot hevige discus
sies onder archivarissen en historici.
Tegenwoordig worden historici wel
betrokken in het selectiebeleid. Maar,
zoals Van Boven opmerkte, "in de relatie
tussen het wetenschappelijk onderzoek
en de archieven heerst geen echte rust."
Aan de hand van zijn ervaringen als
student geschiedenis in de jaren zeventig
schetste de provinciaal historicus van
Drenthe, Michiel Gerding, een beeld van
de metamorfose die het Drentse rijksar
chief had ondergaan, nadat de leiding
van het archief was overgenomen door
Frank Keverling Buisman. Was aanvanke
lijk de bezoeker een ondergeschoven
kindje, begin jaren tachtig ontstond er
een klimaat waar de bezoeker welkom
was, en waar historisch onderzoek steeds
grotere belangstelling kreeg. Met name
het werk aan de Geschiedenis van Drenthe
(1985) is daarvan een tekenend voor
beeld. Ook in een breder kader is in
Drenthe de historische belangstelling
gegroeid. Zo werd de Drentse Historische
Vereniging opgericht, waarvan Keverling
Buisman de eerste voorzitter was.
Daarnaast zijn vele historische proef
schriften verschenen over Drentse onder
werpen, waarvoor zeer intensief bron
nenonderzoek in - vaak moeilijk toegan
kelijke - Drentse archieffondsen is ver
richt.
Gerding vroeg zich af of de archiefdien
sten door die ontwikkelingen niet te ver
zijn doorgeschoten in hun neiging om
hun bestaansrecht te bewijzen en de
samenleving te overtuigen van hun
maatschappelijk nut. Zo worden archie
ven vaak gepresenteerd als het 'geheugen
van de samenleving'. Gerding ziet hierin
juist de verdienste van de wetenschappe
lijk onderzoekers, die met hun werk bete
kenis geven aan het materiaal dat
bewaard is gebleven. Zij worden daarbij
wel geholpen door de steeds verder ont
wikkelde faciliteiten die door archief
diensten worden geboden, zoals het
raadplegen van inventarissen op inter
net. De studiezaal is veranderd van nood
zakelijk kwaad in een 'ontmoetingsplaats
voor onderzoekers en een marktplaats
waar uitwisseling van onderzoekssugges-
ties en andere tips plaatsvindt.'
Bij het in kaart brengen van het verle
den, speelt de archivaris een belangrijke
rol als wegwijzer. Jeurgens: "Een archief
ontsluiten en beschrijven is sinds Muller,
Feith en Fruin niet langer gericht op het
toegankelijk maken van de inhoud van
de archiefstukken, maar op het wijzen
van de weg naar de inhoud van dat
archief." Inventariseren is het doorgron
den van een bepaalde historische werke
lijkheid, namelijk de werkelijkheid van
de archiefvormer. Het blijft echter een
gebrekkige manier van doorgronden,
aangezien het vrijwel onmogelijk is om
de absolute grenzen van een archief aan
te duiden. We weten immers niet of het
hele archief overgeleverd is en of alles
wat tot een archief zou behoren ook
daadwerkelijk in het archief terecht is
gekomen. De moderne, functionele
archiefwetenschap lijkt een oplossing
voor dat probleem te willen bieden, door
archief te koppelen aan werkprocessen
als de documentaire neerslag van die
werkprocessen. Maar dat is alleen van
toepassing op recent gevormde archie
ven. Bovendien lijkt de werkelijkheid "in
toenemende mate aangepast te worden
aan de vooraf gedefinieerde structuur",
door de toepassing van allerlei communi-
catie-formats waardoor de gebruiker min
of meer gedwongen wordt om een proces
op een bepaalde manier uit te voeren.
Jeurgens: "Sommige dingen zijn niet wat
ze op het eerste oog lijken te zijn. Dat
simpele principe zou voor de archivaris
nog steeds een belangrijk uitgangspunt
moeten zijn. Bestaat het archief niet heel
vaak uit de restanten van een verwoest
labyrint waaruit de historicus zijn bouw
materialen haalt? En is het niet juist de
taak van de archivaris om door onder
zoek te proberen te achterhalen welke
gangen, doodlopende weggetjes en
muren dit labyrint ooit heeft gekend, om
daarmee de weg te wijzen?"
Pim Kooij, hoogleraar agrarische
geschiedenis in Wageningen en sociaal-
economische geschiedenis in Groningen,
Lees verder op pagina 20
Boeken, in leer en perkament
Charters en zegels
Prenten en tekeningen
Kaarten en affiches
Massaconservering
Inbinden van rapporten en tijdschriften
Brand- en waterschade
Schimmelbestrijding
Panovenweg 40,5708 HR Helmond (NL)
Tel.+3i (0)492- 55 39 90
Fax: +31 (0)492 -55 2442
E-mail: infoó>restauratie-atelierhelmond.nl
internet: www.restauratie-atelierhelmond.nl
Legermuseum Bronbeek
Postbus 36079 11020 MB Amsterdam 020-4031147 www.BECIS.nl info@becis.nl
Meer weten?
Op onze website vindt u een overzicht van onze
diensten en producten. Voor een vrijblijvend
gesprek of een offerte kunt u bellen met:
020-4031147.
BECIS, informatiespecialisten van deze tijd.
Interim Personeel;
Interim-en project management;
Advisering;
Digitalisering;
Archiefbewerking;
Projecten
www.bomefa.nl
info@bomefa.nl
Door Jorien Weterings*
Na bijna twintig jaar te zijn verbonden aan
het Rijksarchief in Gelderland, en later het
Gelders Archief, heeft Frank Keverling
Buisman per 1 juni zijn functie als directeur
neergelegd. Ter gelegenheid van zijn
afscheid werd op 31 mei in Villa Sonsbeek
te Arnhem het symposium 'Archieven en
wetenschappelijk onderzoek' georganiseerd.
Algemeen rijksarchivaris Maarten van Boven
trad op als dagvoorzitter. De lezingen wer
den verzorgd door Michiel Gerding, Charles
jeurgens en Pim Kooij, die allen op even
deskundige als anekdotische wijze hun
visie gaven op de ambivalente verhouding
tussen archieven en wetenschappelijk
onderzoek. De dag kreeg een zeer bijzonde
re afsluiting door de koninklijke onderschei
ding die Keverling Buisman ontving van de
Commissaris van de Koningin in Gelderland
C.G.A. Cornielje.
Marktplaats studiezaal
Spoorzoeken in het verwoeste labyrint
Charles Jeurgens, collega-archivaris en
hoogleraar Archivistiek aan de Universiteit
van Leiden, opende zijn betoog met een
literaire excursie naar De vleespotten van
Egypte. Een sotternij van Marnix Gijsen
(1953)» waarin op een gegeven moment
de geschiedschrijver wordt geportretteerd
als parasiet die teert op het verleden.
Hoewel dit uiteraard een vrij ongenuan
ceerd beeld is, zal iedereen het erover
eens zijn dat de historicus voor zijn mate
riaal afhankelijk is van het archief.
Jeurgens verwees naar The landscape of
history: how historians map the past van
de Amerikaanse historicus John Lewis
Gaddis (2002), waarin het verleden als
een historisch landschap wordt geschetst,
dat de historicus in kaart probeert te
brengen. Daarvoor moet hij zich noodge
dwongen baseren op de sporen uit het
verleden die zijn overgebleven. Dat beeld
juli 2006
van het verleden wordt door allerlei facto
ren vertroebeld, waardoor de geschiede
nis nooit opnieuw afgespeeld maar
slechts gemodelleerd kan worden.
Zonder archief geen dissertatie
archievenblad
