l/NI£K£i6££iD£N
UMBlRG$lMI/NV£RL£D£N'H£RL£V£N
archieven en collecties
archieven en collecties
Het Centraal Archief DSM heeft
naast de kilometers papieren archiefma
teriaal ook een keur aan audiovisuele
archiefschatten onder zijn hoede. Het
resultaat van bijna zestig jaar georgani
seerd archiefbeheer, want in 1947 werd
het besluit genomen om een eigen en
zelfstandig 'archivariaat' op te richten
met gediplomeerde bedrijfsarchivisten.
Dit was uniek in het bedrijvig Nederland
van die tijd. Hiermee werd de grondslag
gelegd voor een degelijk en verantwoord
archiefbeleid. Het beschikbare archiefma
teriaal is tegenwoordig een unieke bron
voor de geschiedenis van het bedrijf en
de provincie, zeker nadat vele honderden
meters geïnventariseerde archieven zijn
overgebracht naar het Regionaal
Historisch Centrum Limburg te
Maastricht. Het audiovisuele archiefma
teriaal, met name de unieke bedrijfsfilms,
heeft het Centraal Archief DSM reeds
vele jaren geleden in bruikleen afgestaan
aan het Nederlands Instituut voor Beeld
en Geluid in Hilversum. Daar wordt het
authentieke filmmateriaal bewaard en
beheerd.
Jo Linden, afkomstig uit Kerkrade en
woonachtig in het Limburgse
Einighausen, is hoofd van het Centraal
Archief DSM. Als zoon van een mijnwer
ker heeft hij altijd iets bijzonders gehad
met het mijnbouwverleden van deze
regio. Hij is de drijvende kracht achter de
komst van de dvd-serie. Linden: "We
hadden steèds mensen aan de telefoon
met de vraag of wij bepaald beeldmateri
aal hadden. Kennelijk was er dus behoef
te aan. En zeg nu zelf, als je een paar old
timers hebt, laat je die toch ook niet in je
garage wegroesten. Dan zet je ze aan de
straatkant zodat ook anderen er plezier
aan kunnen beleven. Dat is met foto's en
films net zo. We hebben hier een archief
vol-met prachtig beeldmateriaal. Het zou
toch zonde zijn als daar niets mee gedaan
werd. De mijnen zijn immers de wortels
van dit florerende concern. Daar zijn we
ons terdege van bewust."
Hoe is het idee van de dvd-serie eigenlijk
ontstaan? Linden: "Het zal zo'n drie jaar
geleden zijn dat ik vanuit een gevoel het
idee had dat de mijnperiode nog steeds
leeft onder de Limburgse bevolking en
met name onder oud-medewerkers of
nazaten van hen. We hadden toen net de
grootscheepse viering van het eeuwfeest
van DSM achter de rug, waarbij destijds
vanzelfsprekend een beroep werd gedaan
op het Centraal Archief om allerlei
wetenswaardigheden uit het verleden
boven water te krijgen. Bovendien is in
die tijd ook een start gemaakt met het
digitaliseren, van film- en fotomateriaal,
waardoor verspreiding van dit
materiaal ook mogelijk is
geworden." Ook persoonlijke
motieven van Jo Linden lig
gen aan de dvd-serie ten
grondslag: "Het is ook een
soort van hommage aan mijn
vader, die mijnwerker was en
helaas is overleden. Het was
toch mooi geweest als ik
samen met hem naar die dvd's
had kunnen kijken en hij mij
zijn verhalen bij de beelden
had kunnen vertellen. Helaas.
Maar er zijn vast genoeg ande
re vaders en zonen die dit nu
wel kunnen doen en dat is
leuk!"
Na de geboorte van het
idee was het zaak dit om te
zetten in daden. Een financier
werd snel gevonden: DSM
Limburg BV. Hierna kon het
project beginnen. "We hebben
bij het samenstellen van de
dvd ontzettend veel hulp
gehad van uitgeverij
'Tijdsbeeld Media in Hilver
sum, en wel in de persoon van
Heieen Scheurwater," aldus
Linden. "Met haar heb ik in
Hilversum alle archieven
doorgeplozen, allerlei beeld
materiaal bekeken en de te
volgen strategie bepaald. We
hebben ervoor gekozen de meest recente
beelden als eerste uit te brengen. De vol
gende twee delen gaan steeds verder
terug in de tijd. De oudste beelden stam
men uit 1918."
Het eerste deel heeft als titel 'Het einde
van een tijdperk 1956-1975'. Op deze
(dubbel)dvd staat onder andere de film
'Mijnwerkers van Morgen' uit 1956, die
gaat over de opleiding van jonge mijn
werkers op de Ondergronds Vakschool
(OVS). Daarnaast is de kleurenfilm 'De
mannen van de 546' op de dvd opgeno
men. Een documentaire over het onder
grondse bedrijf, die in 1973 is opgeno
men op de Staatsmijn Emma. Verder
bevat de dvd films over de opkomst van
de chemische activiteiten, Polygoon
materiaal met onder meer het bezoek van
koningin Juliana aan de Staatsmijn
Beatrix en foto's. De selectie van deze
foto's is gebeurd door medewerkers van
het Centraal Archief DSM.
Als bonusmateriaal bevat de dvd unieke
fragmenten over het dagelijks leven in
Limburg door de jaren heen. Dit prachti
ge materiaal, afkomstig uit de archieven
van het Nederlands Instituut voor Beeld
en Geluid, geeft een fantastisch beeld
van typisch Limburgse plaatsen en
gebruiken in vroeger jaren, zoals beelden
van het eerste Wereld Muziek Concours
Kerkrade in 1954, de processie in Eijsden
en het koningsvogelschieten in
Brunssum. Het tweede deel verschijnt
omstreeks oktober van dit jaar onder de
titel 'De hoogtijdagen van de
Staatsmijnen 1950-1955'. Deel drie ten
slotte heeft als titel 'De Staatsmijnen in
opkomst 1902-1949' en volgt medio april
2007.
"Ik heb zo ontzettend veel positieve
reacties ontvangen de laatste tijd, waar
onder één wel heel bijzondere," zegt
Linden terwijl hij een ingelijst chrono
gram, een zogenaamd 'jaartalvers' toont,
dat hem is aangeboden door D.W. Jacobs,
een oud-medewerker van de Staats
mijnen en DSM. "Geweldig zoiets, dan
weet je dat mensen het echt waarderen
wat je doet!"
Een laatste vraag aan Jo Linden: is er nog
materiaal ontdekt waarvan hij het
bestaan niet wist? "Dat is niet geval voor
wat betreft de films van de Staatsmijnen.
Die zijn in het verleden in kaart gebracht
en beschreven. Bij het Polygoon
materiaal zaten wel beelden die ik nooit
eerder had gezien."
Bestellen
Ter verduidelijking: DSM verdient in
principe geen geld aan dit project. Mocht
er uiteindelijk toch geld overblijven, dan
schenkt DSM dit aan een goed doel. De
dvd's worden tegen kostprijs aan mede
werkers en oud-medewerkers geleverd.
Andere belangstellenden kunnen deel 1
van de serie bestellen voor de prijs van
16,95 via de website van de uitgever
(www.winkelvandenostalgie.nl), via de
webshop van de regionale televisiezender
LI of via de boekhandels in Parkstad en
omgeving.
Overigens, de beelden op de dvd mogen
niet vrij worden gebruikt. Het materiaal
is auteursrechtelijk beschermd en mag
alleen vertoond worden in de huiselijke
kring. Iedere andere vertoning of verdere
verspreiding is niet toegestaan. Of DSM
in de toekomst nog meer dvd's gaat uit
geven, bijvoorbeeld met oude foto's,
hangt af van het succes van dit project en
de in de toekomst hiervoor beschikbare
tijd. Wellicht toch nog: wordt vervolgd!
29
Door Harry Strijkers*
Het recent uitgekomen eerste deel van de
dvd-serie 'De staatsmijnen in beeld' veroor
zaakte een heuse stormloop van geïnteres
seerden op de diverse verkooppunten. Een
tweede persing moest eraan te pas komen
om aan de vraag te kunnen voldoen. De
dvd's worden uitgegeven op initiatief van )o
Linden, hoofd van het Centraal Archief DSM
in Heerlen.
Oldtimers
Uitvoering
Jo Linden, hoofd van het Centraal Archief DSM.
Positieve reacties
Harry Strijkers is redacteur van het Archievenblad.
Het depot van het Centraal Archief DSM.
juli 2006
archievenblad
