boeiende KVAN.-studiedagen
culture
KVAN-studiedagen
KVAN-studiedagen
Prof. Paul Rutten (hoogleraar digitale
mediastudies, Universiteit Leiden) gaf
een algemeen overzicht van de ontwik
kelingen op het gebied van digitale
media. De archieven zijn volgens hem
vooral nog operationeel bezig, maar niet
strategisch (en daar ben ik het mee eens).
Uitgeven is zijns inziens het exploiteren
van toegangen tot informatie, waardoor
de archieven dus uitgevers zijn, maar dat
lijkt me wat te ruim geformuleerd. Hij
raadde een herpositionering en nieuwe
rol voor de archieven aan door het ont
wikkelen van nieuwe producten en dien
sten, het zoeken naar allianties en coali
ties en het zich realiseren dat er meer
mogelijk is en er meer verwacht wordt.
Het archiefveld zal een strategische visie
moeten ontwikkelen. (PS)
Het IOO is bezig met het ontwikke
len van een staalkaart van instrumenten
om de virtuele klant te leren kennen. De
staalkaart is een stroomschema waarmee
na het beantwoorden van diverse vragen
duidelijk wordt welke instrumenten
ingezet kunnen worden om de virtuele
klant te leren kennen. Enkele voorbeel
den van die instrumenten zijn: webstatis
tieken, webenquêtes, een virtueel bezoe
kerspanel en imago-onderzoek. De ins
trumenten gaan vier lagen van informa
tie bevatten namelijk:
basisinformatie (beschrijving instru
ment, resultaten en benodigde inzet);
achtergrondinformatie (methodologie,
concrete toepassingen, voorbeelden
etc.);
dynamische informatie (kennisbron
nen, mogelijke bureaus of leveranciers,
benchmarkresultaten, tips tricks
etc.);
toepassingshandvaten (voorbeeldvra
gen, standaardkenmerken bezoekers,
handleiding, stappenplan etc.).
Zodra de staalkaart klaar is, wordt dit
onder andere gecommuniceerd via het
Archievenblad. (DO)
van de speerpunten van de nieuwe stich
ting wordt vernieuwing, in het bijzonder
op het gebied van ICT.
Organisatorisch zal de stichting er als
volgt uitzien: een bestuur bestaande uit
zeven tot twaalf leden uit de diverse sec
toren van het erfgoedveld, 23 fte mede
werkers en één directeur. Elke sector
krijgt één coördinator en per sector komt
er een adviesraad van circa vijftien perso
nen die onder meer input leveren voor
het beleidsplan en het maken van pro
ducten.
De stichting kan bijvoorbeeld een bemid
delende rol spelen in de discussie over de
toekomst van de Archiefschool. De orga
nisatie begeleidt de discussie, verzamelt
alle standpunten en brengt hiervan ver
slag uit aan bijvoorbeeld het ministerie.
DEN doet niet mee aan de stichting van
wege het feit dat de visie op de rol van
De bestaande erfgoedkoepels voor
archeologie, archieven en monumenten
zorg en de stichting Erfgoed Actueel zijn
bezig met onderzoek naar het oprichten
van een nieuwe organisatie: de Stichting
Erfgoed Nederland. De overeenkomsten
tussen de verschillende koepels blijken
groter te zijn dan gedacht. De nieuwe
organisatie richt zich op het gehele erf
goedveld. Het doel is om de expertise van
de verschillende sectoren te bundelen en
in te zetten in het brede erfgoedveld. Eén
DEN is veranderd. DEN moet een meer
onafhankelijke, toezichthoudende orga
nisatie worden. Wel kunnen er enkele
taken van DEN naar de nieuwe stichting
worden overgeheveld. (DO)
Hoe werkt een digitaal depot nu in de
praktijk? Voor een digitaal depot gelden
dezelfde normen als voor het traditionele
depot, vindt Horsman: de primaire func
tie is opnemen en veilig bewaren. Het
bewaren garandeert geen duurzame toe
gankelijkheid (dus is preserveren,
beschrijven, beschikbaar stellen nodig)
en dezelfde alternatieve businessmodel
len gelden: doen we het zelf of besteden
we uit?
Participeren in e-culture is
meer dan digitaliseren. Het
is benutten van wat de
administratie biedt, maar
ook het herontwerp van
eigen systemen omdat er
één zoeksysteem nodig is.
De sessie werd geïllustreerd
door twee korte presentaties
van archiefdiensten die aan
de slag zijn gegaan met het
nadenken over de vormge
ving van het digitale depot
(GA Gemert-Bakel en de
inspectie van het Noord-
Hollands Archief). Het vei
ligstellen van vooral 'digital
born'-archief in het digitale
depot is snel nodig, Het
realiseren van een digitaal
depot is een kwestie van
meteen (binnen vijf jaar,
want dan komen de eerste
archieven eraan!) aanpak
ken, van op basis van de
nieuwe standaards een goed
plan maken voor de realisa
tie ervan en van de nodige
investeringen. (PS/RB)
Verkenning doelgroepen
archieven - Frank Huysmans
en Henrieke Wubs PeterWesterveld
De medewerkers van de scp-pubiicatie
het Sociaal Cultureel
Planbureau (SCP) Frank Huysmans en
Henrieke Wubs presenteerden de resulta
ten van hun onderzoek naar doelgroepen
van archieven. Op basis van vooral
Engelse literatuur verrichtten ze op ver
zoek van de Taskforce Archieven onder
zoek naar dit onderwerp. Dat mondde uit
in een rapport onder de titel: 'Snuffelen
en graven', dat al op de studiedagen kon
worden meegenomen. Ook hun onder
zoek 'Klik naar het verleden' (erfgoed-
breed) komt binnenkort - waarschijnlijk
in augustus - beschikbaar (zie:
www.scp.nl). Uit het onderzoek blijkt dat
veel informatie op internet niet wordt
gelezen en dat één op de vijf surfers niet
weet wat een archief is. Instructies op
sites worden niet gelezen. De zoeksyste
men en zoektermen moeten transparant
en eigentijds worden, archiefjargon op
de sites dient te worden vermeden en
alles moet op itemniveau met Google te
vinden zijn (ook informatie in de databa
ses). De beloning is dan dat het gebruik
van archiefsites met een factor zes zal
toenemen. (PS/RB)
In 2000 is het project Archipol
gestart bij het Documentatiecentrum
Nederlandse Politieke Partijen (DNPP).
Het doel van dit project is het archiveren
van de websites van Nederlandse politie
ke partijen. De redenen hiervoor zijn dat
deze informatiebron ook voor weten
schappelijk onderzoek bewaard wordt en
het feit dat wat voorheen in gedrukte
vorm uitkwam, nu vaak alleen op inter
net beschikbaar wordt gesteld.
In totaal zijn er 440 sites gearchiveerd.
Dit zijn niet alleen de sites van de diverse
partijen, maar ook die van specifieke par
tijleden en sites over specifieke discussies
(bijvoorbeeld de Afghanistan-kwestie). Er
wordt in principe eenmaal
per maand gearchiveerd,
maar indien nodig vaker. De
sites zijn toegankelijk
gemaakt via de website
www.archipol.nl. In verband
met auteursrechten moet
toestemming gevraagd wor
den voor gebruik van de site.
De problemen die tijdens
het project naar voren kwa
men, zijn de niet-archiveer-
bare onderdelen, de dynami
sche aspecten van een site
(bijvoorbeeld de
Stemwijzer), Flash, database-
gestuurde sites en oneindige
links. De les die uit dit pro
ject getrokken kan worden,
is: denk niet te lang na, maar
begin gewoon. Verder kost
de controle van de sites erg
veel tijd. De nieuwe uitda
ging voor het DNPP zijn de
intranetsites van de diverse
politieke partijen. (DO)
De wegwijzer voor het
opzetten van een beeldbank
is helaas nog niet klaar. Deze
wegwijzer is bedoeld voor
instellingen die willen star
ten met een beeldbank. Ook voor de
doorontwikkeling van al bestaande
beeldbanken zal de wegwijzer praktische
richtlijnen bevatten. Dit project is onder
deel van de landelijke Taskforce
Archieven (en verschijnt dit najaar ook
op hun website). (PS)
Bij het beschikbaar stellen van mate
riaal via internet krijg je te maken met de
auteurswet. Sinds 2004 zijn er speciale
beperkingen op het auteursrecht ten
Lees verder op pagina 25
23
Door Roelof Braad, Tamara Groot,
Oppelaar en Peter Sijnke
Diana
Met het onderwerp e-culture van de KVAN-
studiedagen voor ogen en gewapend met
een fraai programmaboekje, dat we ook nog
eens in een presentatiemap bij aankomst
kregen aangereikt, togen zo'n 190 collegae
naar de gloednieuwe onderwijstempel van
het Scheepvaart- en Transportcollege aan de
Rotterdamse Lloydpier. in de 'brug' van het
gebouw, op de bovenste verdieping, von
den de plenaire zittingen plaats, terwijl ver
spreid over deze en lagere etages in klas
lokalen de themasessies over e-bestuur,
e-cultuur en e-toegang plaatsvonden. Alleen
al voor het uitzicht over de Nieuwe Maas bij
het goede weer van de studiedagen was
een bezoek aan dit instituut de moeite
waard. Maar gelukkig ook vanwege de the
ma's. Zelfs oude rotten in het vak konden er
nog het nodige opsteken en waren soms
verrast dat er ook binnen ons vakgebied
grote stappen voorwaarts gezet worden op
de digitale snelweg. Hieronder een impres
sie van verschillende redacteuren van het
Archievenblad en studiedagenbezoekers.
(RB)
Van archief naar uitgever: cultureel erfgoed
in het digitale tijdperk - prof. Paul Rutten
Ken en volg uw virtuele klant - Koos van
Dijken
Diana Oppelaar van de commissie studiedagen staat klaar om de bezoekers te verwelkomen.
Stichting Erfgoed Nederland - Richard
Hermans
Digitaal depot absolute voorwaarde voor e-
culture - o.l.v. Peter Horsman en Jacqueline
Slats
-f
van het Regionaal Historisch Centrum Limburg heeft een exemplaar gescoord van
'Snuffelen en graven'.
De politiek van websites - Gerrit Voerman
Wegwijzer voor het opzetten
van een beeldbank - Yvette
Hoitink
Digitale beschikbaarstelling juridisch beke
ken - Annemarie Beunen en Tjeerd Schiphof
juli 2006
archievenblad
