SBOMEFA
e c e n s i e s
ignalementen
LOEK NIJHOLT
ARCHIEFSERVICE B.V
j i *f b I
Amerika's beroemdste Nederlander,
een biografie van Hendrik Willem van Loon
GOED ARCHIEFBEHEER HEEFT AANDACHT
NODIG. PERSOONLIJKE SERVICE. ONAFHANKELIJK
ADVIES. DAT KUNNEN WIJ U GEVEN.
l
1 Voor inlichtingen over tarieven en
plaatsing van zowel product- als
personeelsadvertenties kunt u
contact opnemen met:
Sales Services
Contact persoon Gerrit Kulsdom
Postbus 2317, 1620 EH Hoorn
Tel. 0229-211 211
Fax 0229 - 270 404
E-mail: snsdtp@planet.nl
sns@wxs.nl
literatuur
ISBN 90-8506-180-6, 447 blz., 34,50
Hij was groot in alles: 1.90 meter
lang, 135 kg. zwaar, een enorme werklust
en een gigantische productie (tientallen
boeken) en een heel groot ego: de
Amerikaanse Nederlander of Neder
landse Amerikaan Hendrik Willem van
Loon (1882-1944). Hij was een gigant in
het Amerika van de jaren twintig, dertig
en veertig van de vorige eeuw, maar
tegenwoordig is hij vrijwel vergeten.
Cornelis van Minnen, directeur van het
Roosevelt Study Center (een centrum
voor Amerikanistiek) te Middelburg en
gasthoogleraar Amerikaanse geschiedenis
aan de Universiteit Gent schreef een
boeiende biografie over deze grote man.
Het boek dat aanvankelijk in een iets
andere vorm in een Amerikaanse editie
verscheen (onder de titel Van Loon:
Popular Historian, Journalist, and FDR
Confidant, New York, 2005) werd van een
voorwoord voorzien door de historicus
Arthur M. Schlesinger Jr.
Van Minnens boek begint met een pro
loog, waarin de begrafenis van Van Loon
op 14 maart 1944 in het stadje Old
Greenwich in Connecticut wordt be
schreven. Het plaatsje werd overstroomd
door honderden mensen, merendeels
New Yorkers, die de laatste eer kwamen
bewijzen aan de populaire historicus,
journalist, illustrator en radiocommenta
tor die Van Loon was. Na dit begin met
het einde van de hoofdrolspeler is het
boek verder traditioneel chronologisch
van opzet en onderverdeeld in vijf delen
(De vormingsjaren, Op zoek naar een
plaats, De Jazz Age, De jaren van
Depressie, New Deal en dreiging en Het
grote gevecht voor vrijheid en vader
land), die tezamen 16 hoofdstukken
beslaan.
Hendrik Willem van Loon werd op 14
februari 1882 te Rotterdam geboren in
een juweliersgezin. Zijn moeder overleed
toen hij achttien was en met zijn vader
had hij een slechte verstandhouding.
Volgens eigen zeggen wist hij al op jeug
dige leeftijd dat hij historicus wilde wor
den. Hij voelde zich ook al vroeg aange
trokken tot zijn beroemde stadgenoot
Erasmus, van wie hij op latere leeftijd -
min of meer - meende een reïncarnatie
te zijn. Dankzij de Amerikaanse professor
Burr, een kennis van zijn oom dr. Jan
Hanken, kon Van Loon in Amerika (aan
Cornell en Harvard) gaan studeren. Na
een periode als journalist voor Associated
Press, die hem onder meer naar Polen en
Rusland voerde, studeerde hij in
München, waar hij in 1911 promoveer
de. Zijn dissertatie werd in 1913 in
Amerika uitgegeven onder de titel The
Fail of the Dutch Republic. Intussen was
Van Loon getrouwd met Eliza Bowditch,
dochter van een hoogleraar aan Harvard.
Hoewel het echtpaar twee zoons kreeg
was het geen gelukkig huwelijk, het werd
in 1920 ontbonden. Van Loon, gefixeerd
op vrouwenvoeten en -schoenen, zou tij
dens zijn niet zo lange leven vele affaires
hebben. Hij hertrouwde met de alcoholi
sche Eliza Helen Criswell, die zich
Jimmie noemde. Zelf dronk van Loon
niet, maar verzwolg wel enorme hoeveel
heden voedsel. Vanaf de jaren twintig
rees zijn ster als populariserend geschied
schrijver met boeken als The Story of
Mankind (1921), The Story of the Bible
(1925) en The Story of America (1927).
Verder publiceerde hij onder veel meer
over Rembrandt, geografie en de kunsten
{The Arts, 1937). Hoewel deze boeken in
vele talen, ook het Nederlands, vertaald
werden, voelde Van Loon zich door de
'officiële' historische wereld miskend.
Johan Huizinga had bijvoorbeeld geen
goed woord voor Van Loons werk over.
Dat kwam ook wel omdat de auteur het
niet altijd even nauw met de feiten nam.
Het ging hem om het grote verhaal. Hij is
wel de 'prins der popularisators' genoemd
en hij zag zichzelf als een volksopvoeder,
die kinderen en gewone mensen met
geschiedenis in aanraking wilde brengen.
Van Loon kon ook vaardig tekenen en
illustreerde veel van zijn werk zelf. Van
1928-1931 woonde hij in Veere, waar hij
goede herinneringen aan bewaarde (zijn
huis in Old Greenwich noemde hij
Nieuw Veere). Met name in de jaren der
tig werd hij heei beroemd in de
Verenigde Staten, mede dankzij zijn vele
radiocauserieën en krantencolumns. Hij
was een echte societyfiguur, die bevriend
was met mensen als president Franklin
Delano Roosevelt en diens vrouw
Eleanor, Albert Einstein, Thomas Mann
en burgemeester De La Guardia van New
York. Van Loon schuwde controverses
niet en ging graag discussies aan. Er
bestaan prachtige anekdotes over hem,
zoals het verhaal dat hij het portret van
een schrijver met wie hij in onmin leef
de, op zijn waranda schilderde op een
plek waar honden altijd tegenaan plas
ten. Dat hij niet door bescheidenheid
gehinderd werd bewijzen uitspraken als:
am the Dutch idea here' [in de V.S.], 7put
Holland on the map and that's the simple
truth' en 'Ik heb waarschijnlijk meer
mensen over geschiedenis laten lezen dan
alle geschiedenisprofessoren samen.'
Van Loon ageerde al vroeg tegen Nazi-
Duitsland en hield tijdens de Tweede
Wereldoorlog radiopraatjes, waarin hij
het bezette Nederland moed insprak. Hij
behield altijd een grote liefde voor zijn
geboorteland.
Van Minnen heeft met tussenpozen jaren
aan deze biografie gewerkt. Hij deed uit
gebreid onderzoek en raadpleegde vele
archieven en collecties, zowel in de
Verenigde Staten als in Nederland (opge
nomen op blz. 425-429), en voorzag het
boek van een zorgvuldig notenapparaat.
Een en ander leverde een degelijke en
heel leesbare publicatie op over een kleur
rijke en nu vrijwel vergeten, maar in zijn
tijd beroemde figuur, die veel voor de ver
breiding van de kennis over Nederland en
de popularisering van de geschiedenis in
de Verenigde Staten heeft betekend.
29
www.bomefa.com
Adres: Hulpdepot Rijksarchiefdienst,
Koningsweg 13 C, 68I6TC Schaarsbergen
Telefoon: 06-26042160 (directeur)
Kantoren: 026-445565 I Fax: 026-3700225
E-mail: info@lna-archivisten.com
Website: www.lna-archivisten.com
Archiefbewerking
Archiefopslag (evt. met opvraagservice, bewerking)
Tijdelijke werkplekken met archiefopslagmogelijkheid
ADVIES
Ook voor fotowerk, digitalisering
ICT-advies en applicaties voor archief- en post
registratie.
Wij zoeken voor projecten regelmatig ervaren
archivisten, SOD'ers en VVA'ers
T'tf"
Het volgende nummer van het Archievenblad
verschijnt in de tweede week
van april 2006. Vli.
tede
Ut advcittAity anti
A—pK—pl
iQ'cr-";"
Cornelis A. van Minnen
Boom, Amsterdam, 2005
Peter Sijnke, Zeeuws Archief en redacteur
van het Archievenblad
maart 2006
archievenblad
