oooowooooooo
W'oamèti
■ïv
v-./'li; In w
Archief Heilig Kerstmisgïlde naar Noord-Hollands Archief
Spaarnestad Fotoarchief ontsluit al zijn collecties
7
Oude familiedocumenten ondergebracht bij Haags Gemeentearchief
nieuws uit het veld
Het in Haarlem gevestigde Spaarne
stad Fotoarchief (SFA) is sinds zijn
oprichting in 1986 uitgegroeid tot hét
archief in Nederland van de (internatio
nale journalistieke en documentaire foto
grafie van de twintigste eeuw. De toena
me van het aantal collecties - doordat
(persfoto)bedrijven, instellingen en over
heden hun pers- en documentaire foto
materiaal afstootten en bij SFA onder
brachten - vroeg om een nadere inventa
risatie. Deelname aan Musip (het
Museum Inventarisatie Project, dat van
uit de provincies het cultureel erfgoed in
Nederland kaart brengt), was voor SFA
een uitgelezen kans de grote stap te
maken om voor het eerst al zijn 120 col
lecties globaal te ontsluiten.
Voor de medewerkers van SFA betekende
Musip 1.500 mensuren lang tellen en
beschrijven. Deze in vijf maanden vol
tooide krachtsinspanning leverde een
totaal op van 9,3 miljoen negatieven,
contactafdrukken, positieven en dia's.
Sommige collecties - vaak met in de
perswereld bekende namen als die
van Drukkerij De Spaarnestad, het ANP,
het Nationaal Fotopersbureau, Elsevier,
't Sticht en ABC Press -
lopen in de honderddui
zenden en zelfs miljoe
nen beelden. De 120 col
lecties geven een duize
lingwekkend beeld van
de uitdagingen van de
twintigste-eeuwse mens.
Om slechts enkele voor
beelden te noemen: er
kwam prachtig en over
vloedig materiaal boven
water van de Olympische
Spelen in Amsterdam in
1928, maar ook aangrij
pende beelden uit de
Eerste Wereldoorlog. An
dere collecties illustreren nagenoeg de
hele ontwikkeling van agrarisch Neder
land in de twintigste eeuw of het ont
staan van de televisie als medium. Plot
seling worden we geconfronteerd met
joodse vluchtelingen die in de jaren der
tig in Nederland arriveerden, terwijl
andere collecties een beeld geven van het
opkomend massatoerisme in de wereld.
Foto's van beroemdheden, politici en
kunstenaars staan naast overvloedig ma-
teriaal dat het dagelijks leven in de vorige
eeuw uitgebreid illustreert.
SFA wil dit fotografisch erfgoed veiligstellen
en bereikbaar maken voor de huidige en
toekomstige generaties. Deze eerste grote
inventarisatie is daartoe de eerste stap. De
gegevens over de collecties van SFA worden
gepubliceerd op www.musip.nl.
Sinds 1 december 2005 is Rob Kramer offi
cieel in de functie van hoofdinspecteur
benoemd. Na het vertrek van Marry
Molenaar in december 2004 heeft hij de
functie van hoofdinspecteur waargeno
men. Kramer was in 1997 de kwartierma
ker van de huidige Rijksarchiefinspectie.
Hij heeft zich de afgelopen jaren als
plaatsvervangend hoofd ingezet voor de
verbetering van het informatiebeheer bij
de centrale overheid en een belangrijke
bijdrage geleverd aan de strategie, kwali
teit van het inspectiewerk en de externe
communicatie van de inspectie. Kramer
heeft al een lange staat van dienst in het
archiefwezen. Voor 1997 vervulde hij ver
schillende functies bij de Rijksarchief
dienst. Hij is co-auteur van het boekje
'Archiefwet 1995 in 100 trefwoorden', was
onder meer lid van de redactie van de
Commissie Archiefterminologie, de Werk
groep Onderzoek Versterking Archiefin
spectiefunctie, en hij was geruime tijd
ook actief voor de SOD.
Rienk Jonker is sinds 1 januari 2006 be
leidsmedewerker informatiebeheer bij de
gemeente Leeuwarden. Voorheen was hij
werkzaam bij de Groninger Archieven.
Per 1 januari 2006 is H.H. Huitsing in dienst
getreden van het Regionaal Archief
Rivierenland in de functie van archiefin
specteur, tevens archivaris voor Culem-
borg. Daarvoor was hij werkzaam bij het
Streekarchivariaat Tiel-Buren-Culemborg,
het gemeentearchief van Rijswijk en
bij Van Lee en Van Everdingen Docu
mentaire Informatievoorziening.
Charles Noordam is per 1 maart 2006
benoemd tot directeur Dienst Open
bare Bibliotheek (DOB) van de ge
meente Den Haag. Op dit moment is
hij directeur van het Haags Gemeen
tearchief. Eerder was hij hoofd In
spectie, Registratuur en Acquisitie van
het Gemeentearchief van Amsterdam
en vervulde hij bij verschillende
gemeenten de functie van archivaris.
Noordam zal op de komende leden
vergadering zijn functie van voorzit
ter van de KVAN neerleggen.
nieuws uit het veld
Mail uw nieuws naar: bureau@kvan.nl
k .0 Jjl'
'Op 6 maart 1528 kwamen de
Geldernaren en de Utrechtenaren verra
derlijk in Den Haag en plunderden de
plaats. Zij namen mijn vader gevangen
en voerden hem naar Utrecht, waar hij
drie weken lang gevangen zat Dit en
nog vele andere zaken noteerde de
Hagenaar Reinier Moons in zijn dagboek,
nadat zijn vader Pieter Moons door de
Gelderse veldheer Maarten van Rossum
als gijzelaar naar Utrecht was meegeno
men.
Het boekje van Reinier Moons is één van
de vele bijzondere en oude archiefstuk
ken die onlangs zijn overgebracht naar
het Haags Gemeentearchief. De docu
menten maken alle deel uit van het
archief van de familie Van Persijn. Leden
van deze vooraanstaande Hollandse
familie hadden reeds honderden
jaren geleden genealogische
belangstelling. Al aan het begin
van de zestiende eeuw zijn ze
gestart met het verzamelen van
archiefstukken. Dit heeft ertoe
geleid dat er in de loop der tijden
honderden papieren en perka
menten zijn verzameld, die
samen een interessante kijk
geven op het openbare en het
privéleven van een aantal zeven
tiende-, achttiende- en negen-
tiende-eeuwse Nederlanders,
waaronder zeer vele Hagenaars.
Vele telgen van deze oude Hollandse
familie woonden in Den Haag of waren
er werkzaam. Een van de pronkstukken
uit dit archief is het album amicorum van
,.iUv
het meisje Alithea van Wijnbergen uit de
periode 1608-1613. Behalve de vele
gedichtjes zijn er schitterende tekenin
gen in dit album opgenomen.
Op vrijdag 25 november 2005- kreeg
het Noord-Hollands Archief een belang
wekkende aanwinst. De deken van het
Heilig Kerstmisgilde, mevrouw Kutsch
Loyenga - Vos de Wael, droeg het archief
van dit gilde in bruikleen over aan de
directeur van het Noord-Hollands
Archief, Lieuwe Zoodsma.
Het is bijzonder dat een middeleeuwse
instelling nog steeds functioneert, maar
nog meer dat er vanaf de Middeleeuwen
archief bewaard is gebleven. Het is daar
om verheugend dat het archief van het
Heilig Kerstmisgilde in bruikleen is gege
ven aan het Noord-Hollands Archief in
Haarlem. Hierdoor wordt dit voor
Haarlem belangrijke erfgoed veiligge
steld. Het archief zal toegankelijk worden
gemaakt en onder optimale bewaarcon-
dities worden gehuisvest.
Het Heilig Kerstmisgilde was en is een
religieus gilde. Leden van het gilde kwa
men vroeger bijeen bij hun eigen altaar
in de Grote of Sint-Bavokerk om de
geboorte van Christus te gedenken.
Tegenwoordig heeft het gilde een altaar
in de Kathedrale Basiliek. Het gilde is zeer
waarschijnlijk niet lang na 1300 opge
richt. Bijzonder aan het archief is het
Ruyghe Boek, een register dat is ingebon
den in kalfsvel met de haren er nog aan.
De oudste inschrijving stamt uit 1371 en
hiermee is dit register het oudst bewaard
gebleven exemplaar.
Het gilde heeft een vastgesteld aantal van
54 leden, vroeger vooral mannen en
vrouwen uit Haarlem, nu komen de
leden uit heel Nederland en België. Het
lidmaatschap, ofwel het hebben van een
'stoel' in het gilde, kan door vererving,
verkoop of schenking op een ander over
gaan. Leden moeten echter wel katholiek
zijn.
In de Middeleeuwen werd er een jaarlijk
se mis in de parochiekerk gehouden,
waarbij alle broeders en zusters aanwezig
moesten zijn. De dag ervoor was er de
gemeenschappelijke gildenmaaltijd, ten
minste voor zover de financiën het toe
lieten. Tegenwoordig komen de leden
van het gilde tweemaal per jaar bijeen.
Het gilde stelt zich ten doel de geboorte
van Christus te gedenken. Een andere
doelstelling was en is nog steeds de uitoe
fening van de charitas, de liefdadigheid.
Een symbolisch aantal aantal armen,
namelijk dertien (het getal dat staat voor
Christus en de twaalf apostelen) werd
jaarlijks een maaltijd aangeboden. In de
vorige eeuw werden bewoonsters van
verschillende hofjes getrakteerd op een
uitje naar de ruïne van Bredero of
Kraantje Lek, met uiteraard lunch en
avondeten. Tegenwoordig zijn er meer
eigentijdse vormen van liefdadigheid
voor in de plaats gekomen en worden
met name subsidies aan charitatieve
instellingen gegeven.
NIEUWS
u i t
Florence. Eén van de 9,3 miljoen foto's uit het
Spaarnestad Fotoarchief.
archievenblad
februari 2006
het veld
De deken van het Kerstmisgilde, mevrouw Kutsch
Loyenga-Vos de Wael overhandigt het 'Ruyghe Boeck' aan
Lieuwe Zoodsma, directeur van het Noord-Hollands
Archief. Foto:Jos Fielmich, Noord-Hollands Archief.
februari 2006
archievenblad
