DC t Si"'
Restauratieatelier
'De Tiendschuur'
Mathilda van
Bij calamiteiten buiten kantooruren:
06 - 538 96 318
de archiefervaring
rti'ö p apy inn hdvo "tt -1133 Sm
rr-itt'S r-pn.vK^ armnao ntt dhuW
raVn ppn 1 ps: *vmi rips
na rn amst-i npp nh min
OelÜüFS Afeniét
3
Steen- en gips
restauratie
Telefoon
Fax
Calamiteiten
E-mail
0031 (0)10 - 234 02 91
0031 (0)10 - 460 34 37
0031 (0)6 - 38 26 30 77
info@artanddocumentconservation.
Papier
restauratie
restauratie
Kon. Wilhelminahaven ZZig
3134 KC Vlaardingen
Telefoon: 013 - 46 41 777 Fax: 013 - 46 41 771
E-mail: tiendschuur@diamant-groep.nl
onderdeel van Diamant-Groep Tilburg
Insulindestraat 5, 5013 BA Tilburg
Postbus 4123, 5004 JC Tilburg
Archiefrestauratie
Papierconservering
Charterrestauratie
Inlijstwerk
...TlfV-ïip Handboekbinderij
Vacuümvriesdrogen
Behandeling van brand-, roet- en waterschade
calamiteitenservice
archizfervarin
In het kader van mijn studie Hebreeuws
kreeg ik zo'n vijf jaar geleden de opdracht
een paper te schrijven op basis van een
nog niet eerder gepubliceerde Hebreeuw
se of Jiddische tekst. Na een kennisma
kingsronde langs de belangrijkste judai-
ca-collecties in Amsterdam - die berusten
bij het Joods Historisch Museum, de
Bibliotheca Rosenthaliana, de Ets
Haim/Livraria Montezinos en het
Gemeentearchief Amsterdam - be
sloot ik bij de laatste instelling mijn
keuze te maken.
Het Gemeentearchief Amsterdam
beheert een verzameling He
breeuwse en Jiddische boeken en
manuscripten van voor 1900 van
de joodse historicus en dichter Jaap
Meijer (1912-1993), die toen nog
niet geheel gecatalogiseerd was.
Daar zou vast wel iets geschikts tus
sen zitten.
Ik koos een Hebreeuwstalig lof
dicht, dat geschreven was ter gele
genheid van de installatie van
Eljakim Alvares Vega als voorzanger
bij de Portugees-Israëlitische Ge
meente te Amsterdam op 4 decem
ber 1885. Daar ik in het archief
geen nadere bijzonderheden kon
vinden over Mosjé Daniel Woud-
huijsen, de schrijver van het ge
dicht, besloot ik mijn zoektocht te
beperken tot de persoon over wie in
het gedicht de loftrompet wordt
gestoken. Op basis van archiefon
derzoek en secundaire literatuur
wist ik het leven van Eljakim
Alvares Vega te reconstrueren, waarvan
hier een beknopte samenvatting volgt.
Op 25 april 1846 in Amsterdam geboren,
begon Eljakim Alvares Vega op zestienja
rige leeftijd met een opleiding op de
'Kleine Medras' van 'Ets Haim' te Amster
dam, maar hij bracht het niet verder dan
'eerste rang'; dat wil zeggen een eenvou
dige godsdienstleraar. In 1873, hetzelfde
jaar als van zijn huwelijk met de vijf jaar
oudere Sientje van Monikendam, werd
hij aangesteld als voorzanger en gods
dienstleraar in de Portugees-Israëlitische
synagoge te Naarden. Nadat twaalf jaar
later de synagoge samen met de begraaf
plaats en andere bezittingen aan de
Hoogduitse Gemeente werd overgedra
gen, solliciteerde Eljakim Alvares Vega in
1885 naar de positie van tweede voorzan
ger bij de Portugees-Israëlitische Ge
meente te Amsterdam. Hij slaagde erin
samen met twee andere kandidaten door
de strenge voorselectie te komen, waarna
het aan de gemeenteleden was om op
basis van 'aprova's' (proefdiensten) die de
drie kandidaten ieder een week verzorg
den, een definitieve keuze te maken.
Eljakim Alvares Vega werd met ruime
meerderheid van stemmen gekozen. Op
vrijdagmiddag 4 december 1885, net
voor het invallen van de sjabbat, werd
hij op plechtige wijze geïnstalleerd. Hij
heeft inaa-r liefst 39 jaar zijn ambt als
voorzanger bij de Portugees-Israëlitische
Gemeente kunnen uitoefenen. Daarnaast
was hij godsdienstleraar op de 'armen
school' en „.op de godsdienst-tussen-
school.
Eljakiem Alvares Vega is op 27 mei 1927
op 81-jarige leeftijd overleden. Uit de in
wan >r co ttmo y®
ma-i pibjbtp ytva
tó TJ> N31'b USB
nasi nmsh firn uw
r»
jj-33 -px' nab vto
to bv yny nosc pnoa
jj'b "o"t ab ten -isd1,
jvw -]Vi,73 rm mnvyi
i
•tkkb urn PNr V
ronyj -]k •n-iin'jiNi nowpijo roiepo-o
ixra ,L>3 'c b^tn^ o fiyv rs -p pn-y ranst
wfv p by 'rss'O xb px i-ip- m rmaa mnwi
r
nic'b x'jn uw ai niy
3-1' P-31J1 ip-jvby
nis' Bi' -iy Mo irbxn
1 3*5' "iy np*x'* -pi»!
p'É'ö tmocoft
psn jb*i>n TM p'f
yin roer-i nvxs itort
nr-isj *3 tt mn' noej
ytfin as ba cm -ns
ro—y '3rp3 snp <vw
3
•rm pr'-'DH r'33 -ic>o
ra-ip -IM33 pjrpj.' 'csn
'n'xn Tt'sï it nesnrt
nape —ty p-b.x S yyt
i
T>yov pv'J3 nar nnnn
memoria die na zijn dood in de
joodse periodieken verschenen,
komt een beeld naar voren van een
zeer vrome en plichtsgetrouwe man
die de liturgische teksten heel cor
rect en duidelijk voordroeg, maar
niet echt een mooie stem had. Hij
was heel principieel en stak zijn
mening niet onder stoelen of ban
ken en schroomde daarbij ook niet
om anderen te bekritiseren. Hoewel
als godsdienstleraar streng maar
rechtvaardig, was hij ook een vrolij
ke man die zijn leerlingen een
warm hart toedroeg. Dat het hem
niet altijd lukte om zijn leerlingen
voor het jodendom en de gemeente
te behouden, deed hem wel eens
verdriet. Hoewel zijn studie hem
niet verder heeft gebracht dan gods
dienstleraar, heeft hij door zelfstu
die een grote kennis weten te ver
werven waarmee hij veel bewonde
ring afdwong.
Nadat ik mij had verloren in de
zoektocht naar het leven van deze
man, bleek dat mijn studieopdracht
niet zo geslaagd was. Ik moest immers
geen biografie schrijven, maar een eerder
niet gepubliceerde tekst bespreken. Daar
kwam nog bij dat ik tussen de boeken in
de mediatheek van het Joods Historisch
Museum te Amsterdam ineens op een
klein, in eigen beheer uitgegeven boekje
stuitte, onder redactie van Jaap Meijer,
over het leven van Lou Vega, een nazaat
van 'mijn' Eljakim Alvares Vega. En wat
trof ik daarin aan, jawel hoor, 'mijn'
gedicht.
Mathilda van Geem is medewerker bij DIVA, waar zij
bureauactiviteiten voor de KVAN en het Archievenblad
verricht.
februari 2006
archievenblad
