Geschiedenis
daagt je uit!
relatiebeheerder
archieven en
collecties
van
SCHEERES
Jan Blom
wBÊ
(m/v)
historischcentrumoverijssel
Boogschutterstraat 40, 7324 BA Apeldoorn
Postbus 4168, 7320 AD Apeldoorn
Tel. (055) 368 95 49 Fax. (055) 542 92 22
www.scheeres.nl
verkoop@scheeres.nl
Heeft u interesse in onze producten stuur of fax deze bon naar
onderstaand adres en informatie wordt u toegestuurd.
UniCompact verrijdbare archiefsystemen.
In de afgelopen 39 jaar hebben wij bij zeer veel organi
saties ruime ervaring opgedaan bij het oplossen van
archiveringsproblemen. Voor u, als verantwoordelijke
voor het archief, is het natuurlijk duidelijk dat de
authentieke archiefopslagmethodes allemaal één ding
gemeen hebben en dat is ruimtebesparing.
Echter andere zaken verdienen net zoveel aandacht; in
welke uitvoeringen kunnen de stellingen geleverd wor
den,wat zal de invloed zijn op de klimatologische
omstandigheden, welke aanpassingen zijn er aan het
product gemaakt om beschadigingen van uw archivalia te
voorkomen, wat zijn de veiligheidsvoorzieningen bij een
verrijdbaar archief enz
Kortom, er zijn genoeg aandachtspunten waarbij
Scheeres voor u een belangrijke én adviserende rol kan
spelen.
de archiefschat
Het hoogheemraadschap Amstel, Gooi
en Vecht bewaart een complete set van
vier lithografische stenen uit 1898 die
uniek is in Nederland. Soortgelijke ste
nen zijn bijna allemaal verloren gegaan
en daarom tegenwoordig uiterst zeld
zaam. Drukkerijen bewaren bij uitzonde
ring nog wel stenen zoals bij Joh.
Enschedé. De stenen laten zien met hoe
veel zorg in het verleden kaarten
gemaakt werden die betrouwbaar moes
ten zijn voor het bestuur en andere
betrokkenen bij het waterbe
heer. Het maken van kaarten
past in een lange traditie bij
waterschappen tot de komst
van de waterstaatskaarten
van de Topografische Dienst.
In de archieven zijn daarvan
nog vele voorbeelden te vin
den. Een deel is tegenwoor
dig ook digitaal voorhan
den.
Op de kaarten staat het
gebied van het hoogheem
raadschap Amstelland dat
bestaan heeft van 1525 tot
1990. Dat is het deel ten
westen van de Vecht binnen
het huidige gebied van het
hoogheemraadschap Amstel,
Gooi en Vecht.
Daarvoor waren in opdracht
van het hoogheemraad
schap al kaarten van hetzelf
de gebied gemaakt in 1772,
1848, 1860 en 1875 die
eveneens bewaard zijn. De
schaal van de kaart is
1:25.000. De oudst bekende
kaart van Amstelland dateert
van 1593.
Deze stenen zijn in spiegelbeeld met de
hand gegraveerd door L.J.W. Meijs. Hij
werkte eraan van 1893 tot 1898. Na
goedkeuring van het kaartbeeld zijn ze
gebruikt voor een honderdtal afdrukken
op papier. Na het graveren op de stenen
is een overdruk gemaakt voor een pro
ductiesteen voor afdrukken op papier en
voor het aanbrengen van wijzigingen.
Daarom staan aanpassingen zoals de
legenda en enkele details niet altijd op de
moedersteen, maar wel op de afdrukken
op papier. Een deel van de afdrukken is
verspreid over relaties bij het waterbe
heer of in het archief achtergebleven. De
kaarten werden gebruikt door het
bestuur voor het beheer van en het toe
zicht op de waterhuishouding. In totaal
betaalde het bestuur 1460 gulden.
Deze moederstenen zijn gerestaureerd
omdat ze na ruim honderd jaar behoor
lijk waren vervuild en aangetast. De ste
nen bestaan uit kalk- en leisteen en
wegen elk circa 90 kilo. Omdat de meest
optimale bewaarcondities niet altijd
bekend waren, werden ze lange tijd in
een te koude en droge kelder gelegd waar
door de stenen brosser en kwetsbaar
waren geworden. Decennialang was ter
bescherming tegen beschadiging papier
(zuurhoudend) op de stenen geplakt met
Arabische gom, waarck^ftlj^t^aliteit van
de stenen vermindó& en kl^cVerschil-
len zijn ontstaan op plaatsen waar het
papier niet goed op de stenen hechtte. Na
restauratie door het Steendrukmuseum in
Valkenswaard zijn de stenen in een goede
conditie gebracht om verder verval te
voorkomen en om deze aan
belangstellenden te laten
zien.
Op de kaart zijn veel details
zichtbaar die inmiddels ver
anderd zijn. De legenda
geeft aan dat oude gebieds-
grenzen waren aangegeven
en waterstaatkundige wer
ken zoals (stoom)gemalen,
bruggen, sluizen, polderpei-
len, gebouwen en water- en
landwegen en topografische
namen. Het heraldisch wa
pen van het hoogheemraad
schap was destijds samenge
steld uit de wapens van de
districten, genoemd naar
gemeenten die deel uit
maakten van het werkge
bied: Ouder-Amstel, Die-
men, Mijdrecht, Uithoorn
en Baambrugge. Voor 1874
stond het wapen van Am
sterdam er ook nog bij,
omdat het toen deel uit
maakte van Amstelland.
Dankzij de zorg van het
hoogheemraadschap voor
het behoud van waardevol
cultureel erfgoed kan iedereen nu nog
nagaan op de steen hoe het gebied er in
de negentiende eeuw waterstaatkundig
uitzag. De stenen hebben een plaats
gekregen in het nieuwe waterschapskan
toor in Amsterdam. Daar kunnen mede
werkers en bezoekers met eigen ogen
zien welke veranderingen hebben plaats
gevonden in ons werkgebied.
jr6icfcHi--.L«P'ni"if
ui Huk-
tornt/m tsmCptim nwrC *»«f@
mc Oi aniwr «tr roa-r tf tn»Jir
Om mm nu gifonr muur HU/
Birnr gnjfoitt far wttt jiftuflt I
«fcrl itft nimf Mt is alir ftn"bik 1
OudT lacrDutiatjuocMMffr! ;w
8i 01 nuic imr «Mi* iw umirHr,
SöSaëasör
Het Historisch Centrum Overijssel laat op
uiteenlopende manieren zo veel mogelijk mensen
kennismaken met de rijke geschiedenis van Overijssel.
Onze archieven en collecties vormen de basis van
onze activiteiten. Om deze basis te
versterken zoeken wij per direct een
Organisatienaam
Naam contactpersoon MA/
Adres
Postcode
Telefoonnummer
Bel mij op voor een afspraak Ui
Eikenstraat 20 I Postbus 1510 I 8001 BM Zwolle
T 038 426 63 00 I F 038 426 63 33
info@historischcentrumoverijssel.nl I www.historischcentrumoverijssel.nl
Je ontwikkelt collectiebeleid, onderhoudt relatienet
werken en verwerft historische informatiebestanden.
Daarnaast adviseer je overheidsinstellingen over de
naleving van de Archiefwet 1995 en begeleid je archief-
bewerkingsprojecten
Kijk voor meer informatie op
www.historischcentrumoverijssel.nl
-> organisatie -> vacatures
Acquisitie naar aanleiding van deze advertentie
wordt niet op prijs gesteld.
november 2005
archievenblad
Jan Blom is archivaris van het hoogheemraadschap
Amstel, Gooi en Vecht. I