Woonomgevingsgeschiedenis in samenhan gepresenteerd
Lil
Het aantal websites op erfgoedgebied
groeit gigantisch. Dat brengt meteen ook
een probleem met zich mee: de zoeker
naar informatie raakt al gauw bedolven
onder het grote aanbod. Voor de in de
geschiedenis geïnteresseerde is er van
alles wat. Zo kan men voor genealogische
informatie terecht op de websites van
Genlias en TOP. Voor de ruimtelijke con
text waarin onze voorouders leefden, de
woonomgeving, zijn er weer andere web
sites beschikbaar, zoals De WoonOmgeving
van DIVA, waar de kadastrale kaarten van
1832 zijn te raadplegen. Er zijn websites
met oude kaarten, biografieën, foto's en
ander beeldmateriaal. In Overijssel bij
voorbeeld Overijssel in Kaart en Wie is wie
in Overijssel.
Kortom: het aanbod is versnipperd. De
zoeker naar informatie moet goed op de
hoogte zijn van waar hij wat kan vinden.
En dat terwijl wij, de archieven, wel
weten wat eigenlijk de vraag van de
gemiddelde bezoeker is. Globaal zal die
vraag hierop neerkomen: wie was mijn
overgrootvader, waar woonde hij, hoe
veel kinderen had hij, wat was zijn
beroep, en wat was zijn bezit?
Er zijn verschillende initiatieven om
de informatie meer vraaggericht aan te
bieden. Een van deze initiatieven is de
website Erfgoed Overijssel. De volledige
titel luidt dan ook: 'Digitaal Erfgoed
Overijssel in samenhang gepresenteerd'.
Het doel is het presenteren van diverse
soorten van informatie over een onder
werp, bijvoorbeeld een gemeente, op één
website. De informatie kan afkomstig
zijn van archieven, bibliotheken, histori
sche verenigingen, audiovisuele docu
mentatiecentra, archeologen, monumen
tenzorg, etc. De informatie is gegroe
peerd rond een gemeente. Er kunnen ver
banden worden gelegd tussen bewoners
en hun omgeving, hun kinderen, hun
beroepen etc. Dit alles in een context van
de plaatselijke geschiedenis, die met
behulp van literatuur wordt geschetst.
De doelgroep is tweeledig: de historisch
geïnteresseerden vinden hier informatie
over hun woonomgeving en de histori
sche verenigingen wordt een stramien
geboden waarin de lokale geschiedenis
kan worden vastge
legd en gepresen
teerd. Historische
verenigingen be
schikken vaak over
een grote hoeveel
heid informatie over
hun eigen lokale
geschiedenis.
Ladekasten met ge
nealogische gege
vens en bidprentjes,
op zolder nog dozen
met oude foto's,
banden met inter
views enz. En in de bezemkast oude kran
ten. De verenigingen hebben behoefte
aan een stramien waarin deze gegevens
van verschillende aard in samenhang
gepresenteerd kunnen worden. Waarbij
ook gegevens gekoppeld kunnen wor
den. Een overlijdensakte van de burger
lijke stand en een bidprentje van de over
ledene willen we bij elkaar zien, niet de
ene informatie in de kelder en de andere
op zolder.
Het stramien wordt aangeboden in de
vorm van Erfgoed Overijssel, de inhoud
wordt verzorgd door de historische ver
enigingen. Databases die door het
Historisch Centrum Overijssel beschik
baar zijn gemaakt op internet, kunnen in
het programma worden geïmporteerd.
Bijvoorbeeld gegevens van de burgerlijke
stand en de Kamer van Koophandel.
Het project Erfgoed Overijssel is
voortgekomen uit een sectoroverschrij
dend samenwerkingsverband tussen het
Historisch Centrum Overijssel, de
Overijsselse bibliotheekdienst en het
Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek,
en werd financieel ondersteund door de
provincie Overijssel.
Als pilot is gekozen voor de gemeente
Denekamp: Digitaal erfgoed in samen
hang gepresenteerd bebouwing Dene
kamp 1832-2002 (zie www.erfgoeddene-
kamp.nl). Historische informatie uit ver
schillende hoeken vindt hier een plek. In
de pilot hebben we als uitgangspunt
gekozen voor 1832, het jaar van de
invoering van het kadaster. De verzamel
de en nog te verzamelen informatie gaat
in deze pilot door tot 2002. Ook oudere
informatie kan in ditzelfde stramien wor
den geplaatst.
Met een aantal voorbeelden wil ik de
werking van de website verduidelijken.
In Denekamp bestond meer dan honderd
jaar lang het Hotel van Blanken. Als
resultaat van de zoekactie op 'Hotel van
Blanken' vinden we gegevens uit de
Kamer van Koophandel over de organisa
tievorm. Van daaruit kunnen we zoeken
naar 'gebruikte gebouwen' en zien we
achtereenvolgens de gebruikte adressen.
Eerst de adressen op basis van wijkaan-
duidingen (DD 210 te Denekamp, DD
283 te Denekamp, DD 277 te Denekamp)
en later straatnaam en huisnummer
(Grotestraat 18 te Denekamp van voor
1901 tot na 1931, Grotestraat 10 te
Denekamp in 2003), met als extra infor
matie 'Dit pand heette vroeger Hotel Van
Blanken. Tegenwoordig heet het het
Wapen van Denekamp'.
Bij 'documentatie' vinden we adverten
ties, archiefbronnen, tijdschriftartikelen
en de telefoonlijst uit 1915 en 1923 waar
in het Hotel van Blanken een rol speelt.
Bij de informatie over 'bewoners en
gebruikers' treffen we een lijst aan van
alle personen die op dit adres hebben
gewoond, bestaande uit leden van de
familie Hermelink. Van hieruit kunnen
we de familierelaties volgen: partners,
ouders, kinderen. We zien hier dat de
familie Hermelink eerst als beroep land
bouwer, dan ook logementhouder, en
rond 1900 uitsluitend logementhouder
had. Als documentatie wordt het bevol
kingsregister genoemd. We vinden foto's
van leden van de familie Hermelink, en
van het hotel.
Naast alle Hermelinks komt er een
vreemde naam in de lijst voor: Reinder
Havekes. Door op deze naam te klikken,
komen we erachter dat het gaat om de
eerste stationschef in Denekamp in 1903.
Hij kwam uit Apeldoorn en woonde in
het hotel. Het beviel hem kennelijk wel
in Denekamp. Hij trouwde een Dene-
kampse, Geertruida Dubbelink, volgens
de huwelijksakte op 22 mei 1906.
Linksonder in het scherm verschijnt at
random een gebeurtenis uit de betreffen
de tijd. Zo verschijnt in 1845 de eerste
synagoge in Denekamp, in 1810 wordt
een nieuwe hervormde kerk gebouwd en
in 1831 krijgt Denekamp een postdistri-
butiekantoor. Deze achtergrondinforma
tie is afkomstig uit boeken en tijdschrif
ten.
Zo zitten er allerlei verhalen in deze web
site. Zoek op veelvoorkomende namen in
Denekamp, zoals Knippers, Bonke of
Dingeldein, en je kunt er een heel stuk
familiehistorie uit halen.
De website zoals die van Denekamp
is nooit af. Op dit moment staan gege
vens van de dorpskern Denekamp in het
programma. Er wordt nog voortdurend
aan gewerkt. Voor de historische vereni
gingen is de website een platform, waar
op allerlei informatie gepresenteerd kan
worden. De kwaliteit en de uitgebreid
heid van de gegevens zijn direct afhanke
lijk van het enthousiasme van de leden.
In Denekamp ontbreekt het daaraan niet.
De website is interactief in die zin dat de
gebruiker op bepaalde pagina's de moge
lijkheid wordt geboden rechtstreeks te
reageren of aanvullingen te geven. Het is
aan de redactie van de website om even
tuele aanvullingen te controleren en
indien relevant toe te voegen aan de
webpagina.
Een belangrijk kenmerk van het pro
gramma is dat er een duidelijke scheiding
is tussen bronnen en de verbanden tus
sen de gegevens uit de bronnen. Aan de
ene kant worden bronnen ingevoerd (via
de invoertool). Vervolgens worden de
gegevens die in de bronnen worden
genoemd met elkaar in verband gebracht
door de redactie (door middel van de
redactietool). Op de website kun je altijd
weer terug naar de bronnen om te zien
waar de informatie vandaan komt.
De website voldoet aan de richtlijnen
van het 'Drempels Weg'-initiatief, dat
bedoeld is om websites toegankelijk te
maken voor gehandicapten. Twee voor
beelden: om slechtzienden tegemoet te
komen is de tekstgrootte van de website
in de browser gemakkelijk te veranderen,
wat ook handig is voor de oudere bezoe
kers van de website. Ook is rekening
gehouden met mensen met een verstan
delijke beperking, wat geleid heeft tot
een heldere navigatiestructuur en her
kenbare iconen. Deze voorzieningen die
met het oog op gehandi
capten zijn ingebouwd,
worden ook door andere
bezoekers zeer gewaar
deerd.
Het programma 'Erfgoed in
samenhang gepresenteerd'
is beschikbaar voor belang
stellenden, zoals histori
sche verenigingen en
andere organisaties, bin
nen en buiten Overijssel.
Er zijn handleidingen be
schikbaar, evenals instructieve cursussen
voor het werken met het programma.
Technische en inhoudelijke begeleiding
kan eveneens geboden worden.
Blijft er nog wat over voor de speurder?
De genealoog die zijn vrije tijd heeft
gereserveerd voor het uitpluizen van zijn
voorgeschiedenis? Het is absoluut niet de
bedoeling van dit nieuwe programma de
genealoog zijn hobby te ontnemen en
dat zal in de praktijk ook niet het geval
zijn. In het programma staan feiten, die
al dan niet zijn gekoppeld aan andere fei
ten. Het verhaal op basis van die feiten
moet nog geschreven worden.
16
rfgoed Overijssel:
Home Inlr^dlrvg
U It breid zodken Links Help
Door Margriet Noordman*
Het gebruik van internet door cultuurhistori
sche instellingen is allang geen nieuws
meer. Archieven zijn druk bezig hun infor
matie toegankelijk te maken door middel
van digitalisering en publicatie van gege
vens op websites. Meestal ging het hierbij
om de toegangen, de bronnen zelf lijken nu
aan de beurt te zijn.
Denekamp
«tr'S'T LD fmoMrt 20019
Coécroik Contact
Vraaggericht
Dae wtitwfce bevat de geschiedenis ven de denjskem
van 1832 V* heden. Oa histonicJii informatie
laat niet alccn bewerters met N.r> coi-ringe
rarrileraiatiei 2ian, maar cc*: gebouwen en
gebeurtemjp-n
Wife u weten wat voor gegevens u her* vinden? Z«kt u
dan eene naar haktnói O ene kampje namen zout "Huüö
keiierHotel var» Blanken tingelden" ci 'Knippers', of
tilinlcr eenein ale aanwe2t^e -^e^evene.
Pilot: Denekamp
Bronnen
'ru-kl I
ó.osism van «Mxua
c>
Q
UwMMnHOSp
Rewwn«rt rn wwt Hef W<|WII <t*n IR-nrk<mp
O «m c.hj nmkM
velwoi It GcRckvnp 16 auSttTOtfi 1006
8c*«Kr Mn irxiOLONK 1400 toe 10 1«9
Ocftortn u Otr.<l-a«i> «p 14 oecUoibo U-W
eo««a« «anal M ttpc«nt«r 16S«
tec«r>«fc3ff0 »p 2» Hptuyi UOJ
t< Vartl*s<M *0 IS t«bAdr> IW
w craTZSNtrttM 1*03
'Utwy H CuwUnsp tp I isuMu IMS
op 9 n» s«et
ïirttf i «cUMj&ot ivOS
Bladeren Alle nialMMÜi Gegevens roufeniedw
GóQuvvi'ri ïiï illufciliudii
Foto van Hotel va* Blanken
Mullkwdu
03 iiini-iiUlii'
I ulo van tloiel van tHarikeri
•ir lui i
Margriet Noordman is werkzaam bij het
Historisch Centrum Overijssel te Zwolle.
Erfgoedoverijssel.nl
De Werkgroep Digitalisering Erfgoed
Overijssel bestaat uit Stadsarchief en
Athenaeumbibliotheek, Audiovisueel
Documentatiecentrum Overijssel,
Historisch Centrum Overijssel,
Overijsselse bibliotheekdienst, Stichting
Bibliotheek Dinkelland en Stichting
Heemkunde Denekamp.
De realisatie van de website en invoer-
software wordt verzorgd door Heritas in
Enschede, de grafische vormgeving door
Grafisch bureau Creatype in Drachten.
De begeleiding is in handen van het
Historisch Centrum Overijssel. Voor
meer info: www.historischcentrumover-
ijssel.nl of info@hcov.nl.
Adressen van de in dit artikel
genoemde websites:
www.genlias.nl
http://top.archiefplein.nl
www.dewoonomgeving.nl
www.overijsselinkaart.nl
www.wieiswieinoverijssel.nl
www.erfgoeddenekamp.nl
archievenblad
mei 2005
mei 2005
archievenblad
