DigiCULT: waakhond vooiICT en erfgoed
Dig
de praktijk
de praktijk
DigiCULT registreert, bespreekt en analy
seert nieuwe ontwikkelingen en trends op het
gebied van ICT en erfgoed. Met de regelmaat
van de klok brengt DigiCULT publicaties uit
over uiteenlopende onderwerpen binnen dit
vakgebied. Naast verschillende forums op de
website verschijnen er 'Thematic issues',
'Newsletters' en 'Technology Watch Reports'.
Deze laatste uitgaven hebben de grootste docu
mentaire waarde, omdat ze zeer hand
zame informatie en gebruikerservarin
gen geven over nieuwe technologieën
die binnen de erfgoedsector gebruikt
(kunnen) worden. De beschrijvingen
van nieuwe technologieën zijn begrij
pelijk, en gaan uitgebreid in op de toepasbaar
heid in de culturele sector. Om de vaak techni
sche verhalen kracht bij te zetten, wordt gebruik
gemaakt van verschillende casestudies. Dit jaar
verscheen het Technology Watch Report 2:
Emerging Technologies for the Cultural and
Scientific Heritage Sector. Dit rapport richt zich
speciaal op de digitale ontsluiting van erfgoed.
De kracht van internet is interactiviteit. Ook in
de erfgoedsector wordt steeds meer gebruik
gemaakt van technologieën die deze interactivi
teit benutten. Instellingen streven er primair
naar de zorg voor het erfgoed te verbeteren, en
de samenleving besef en begrip voor het erfgoed
bij te brengen. Sommige toepassingen kunnen
hier enorm aan bijdragen. Technologie blijft
echter een instrument om ambities te verwezen
lijken, en is geen doel op zich.
Erfgoedinstellingen verliezen vaak het over
zicht door het grote aanbod en de diversiteit in
ICT-applicaties. Functionaliteit moet dan aan
den lijve worden ondervonden. Nieuwe techno
logieën volgen elkaar snel op, maar het onder
scheid is voor een archivaris of conservator vaak
FAN VAN
moeilijk zichtbaar. Om de kosten een beetje te
drukken nemen sommige instellingen hun toe
vlucht tot Application Service Providers (ASP's).
Een ASP is een organisatie die software en onder
steuning on line aanbiedt. De instelling kan
deze 'delen' met een andere instellingen, waar
door de kosten laag blijven. Het delen van de
software is vooral gunstig voor kleinere erfgoed
instellingen, zonder groot budget. Drie case-stu
dies van ASP-technologie worden besproken in
het Technology Watch Report 2. De ontwikke
ling van ASP-technologie staat in de kinder
schoenen, maar DigiCULT zet uiteen dat het
potentieel bij een dergelijke toepassing groot is.
Ook VR virtual re«//iy)-technoIogie komt aan de
orde. Ondanks het hoge science fiction-gehalte
van VR kan door deze technologie het verleden
visueel toegankelijk (en aantrekkelijk) worden
gemaakt. Zo kan het verleden aan een groot
publiek worden gepresenteerd. Een relatief nieu
we ontwikkeling als XML krijgt uitgebreid aan
dacht in deze publicatie. XML als markeertaal
wordt al breed toegepast in de erfgoedsector.
EAD (Encoded Archival Despription) is bijvoor
beeld gemaakt in XML, als standaard om toe
gangen op archieven te coderen voor digitaal
gebruik.
Internet heeft grenzen doen vervagen.
E-mail, prikborden en mailinglists zorgen voor
razendsnelle informatie-uitwisseling, binnen
één kantoor of tussen mensen op verschillende
continenten. Nieuwe communicatietechnieken
zorgen voor kennisuitwisseling door mensen
over de hele wereld, tegen zeer lage kosten. Peer-
to-peer-technologieën maken het mogelijk dat
mensen direct kennis en bronnen kunnen
delen. Virtual communities zijn inmiddels veel
vuldig op het web te vinden. Het volle poten
tieel van internet wordt eindelijk benut! Voor
archivarissen en historici biedt dit perspectie
ven. Een virtuele community voor historici -
onderzoekers, instellingen én belangstellenden -
behoort nu tot de mogelijkheden. Grenzeloze
uitwisseling van kennis is het idealistische doel.
De verschillende achtergronden van de deelne
mers aan de community brengen diversiteit in
benaderingen van thema's. Aan het begin van
dit jaar verscheen van DigiCULT het Thematic
Issue 5, over 'virtual communities in the heritage
sector'. Het hierboven geïntroduceerde
Technology Watch Report 2 bespreekt de tech
nologieën die hieraan ten grondslag liggen. Aan
de hand van voorbeelden passeren verschillende
vormen van virtual communities de revue, van
chatruimtes en weblogs tot peer-to-peer-netwer
ken. Peer-to-peer wordt hier omschreven als
equal-to-equal, wat zoveel betekent als dat ieder
een op het internet gelijk is, ongeacht maat
schappelijke achtergrond, leeftijd of nationali
teit.
Tegen deze achtergrond is DIVA begonnen
met het unieke project het Digitaal Genoot
schap van het Verleden. Het Digitaal Genoot
schap is een virtuele community die zich richt op
<5
de uitwisseling van historische informa
tie. Het grote voordeel is dat zowel parti
culieren als erfgoedinstellingen kunnen
bijdragen aan de discussie over histori
sche onderwerpen. Al eerder heeft u
hierover in het Archievenblad kunnen
lezen. In de eerstvolgende nieuwsbrief
van DigiCULT wordt bovendien aan
dacht besteed aan dit innovatieve pro
ject van DIVA. Het Digitaal Genootschap
heeft een project-site, waarop informatie
te vinden is over het doel en de achter
gronden van het project. DIVA hoopt
begin 2005 een bijzonder product neer te
zetten, uniek in Europa. DIVA hoopt dan
ook op brede aansluiting in het veld. Informatie
over het Digitaal Genootschap is ook in het
Engels beschikbaar. Zo zijn ondersteunende rap
porten in het Engels te vinden op www.digital-
past.nl en is de flyer eveneens in het Engels ver
schenen.
De doelstellingen van peer-to-peer-netwer-
ken klinken vreselijk idealistisch. Kennisuitwis
seling tussen liefhebbers en professionals uit alle
wereldstreken, ongedachte historische bronnen
in de toekomst voor iedereen toegankelijk...
DigiCULT benadert het onderwerp pragmatisch,
noemt vele voorbeelden, analyseert software en
schuwt geen kritiek. Een aanrader dus voor
medewerkers van erfgoedinstellingen die zich
verdiepen in de toekomst.
Wilt u verder praten over digitale communi
ties, technologische nieuwtjes of interactiviteit
op het internet? De website www.digitaalverle-
den.nl heeft een forum dat dient als ontmoe
tingsplek voor iedereen in de erfgoedsector of
daarbuiten, die zich verdiept in deze thema's.
Hier vindt u bovendien alle informatie over het
project van DIVA Digitaal Genootschap van het
Verleden. In Europa is dit project in dergelijke
opzet uniek! Gelieerde projecten worden bespro
ken door DigiCult. Ook de website van
DigiCULT beschikt over brede informatie over
virtuele communities en peer-to-peer-netwerken.
Alle besproken publicaties van DigiCULT zijn te
downloaden via www.digicult.info.
Voor informatie over het Digitaal Genootschap
van het Verleden kunt u contact opnemen met
DIVA, via info@digitaalverleden.nl.
4 12
13
Door Barbara Boender*
De wereld van erfgoed is in verandering.
Ontwikkelingen op het gebied van technologie en
ICT hebben grote invloed op de manier waarop pro
fessionals met erfgoed omgaan, maar ook publieks
diensten van erfgoedinstellingen ondergaan drasti
sche transformaties. DigiCULT (Digital Culture) biedt
een technologische wake voor de erfgoedsector. De
organisatie is voortgekomen uit onderzoek van de
Europese Commissie naar ontwikkelingen binnen de
digitale erfgoedsector. DigiCULT beoogt, naar eigen
zeggen, een 'Technology Watch Mechanism' te
leveren, met steun van experts uit het veld.
DigiCULT wordt geprezen door toonaangevende
wetenschappelijke instellingen, maar is DigiCULT
ook onmisbaar voor archivarissen?
Software
Interactiviteit
Pim Cluistra en Martijn Jas uit Amsterdam richtten zeven jaar
geleden de fanclub van hun favoriete zanger, Jacques Herb,
op. Naast zijn zangkwaliteiten, waardeert voorzitter Cluistra
deze artiest om zijn enthousiasmerende optreden. Hij vindt
dat Jacques Herb tot het handjevol artiesten behoort die er o
het podium nog een show van maken. Cluistra en Jas mocht®
van Herb uit diens plakboeken waardevolle gegevens halen
en van zijn zolder stoffige langspeelplaten en singles meene
men. Het tweetal besloot enige jaren geleden om een aantal
'collector's items' op de jaarlijkse fanclubavond te veilen. Vee!
singles en zelfs het trouwpak dat Jacques Herb op zijn derde
huwelijk droeg, gingen grif van de hand. De opbrengst, ruim
4800 gulden, ging naar oorlogsslachtoffers in Kosovo.
Digitaal Genootschap
De fandubcollectie bevat
nu vooral beeldmateriaal,
singles en Ip's en alle uit
gebrachte cd's. De door
Herb gesigneerde single
met het beroemde
'Manuela' en op de B-kant
het - aldus Cluistra - even
mooie nummer 'Ik wil nog
even met je praten' (Dureco, 1971) is twee jaar geleden voor
een tentoonstelling uitgeleend aan het Groninger Museum.
Voor een uitzending van 'RTL Boulevard' zijn Cluistra en Jas
geïnterviewd en werden optredens, gecompileerd door de
twee fans, van Jacques Herb getoond. De fanclubleden had
den geen idee van het bestaan van het Nationaal Popinstituut
en hebben nooit aan de mogelijkheid gedacht om hun collec
tie bij een archiefbeherende instelling onder te brengen.
Wie lid wil worden van de fanclub van Jacques Herb kan zich
aanmelden bij pimcluistra@mac.com. (Patricia Böschen)
Idealisme?
Forum
Barbara Boender is communicatiemedewerker van DIVA en
redacteur van het Archievenblad.
Emerging Technologies
for the Cultural and Scientific
Heritage Sector
Technology Watch Report 2
archievenblad
september 2004
september 2004
archievenblad
