«te
Aanmelding
KVAN nieuws
Koninklijke Vereniging van Archivarissen in Nederland
KVAN Nieuws
Bureau KVAN
Redactie Archievenblad
Tel. (020) 462 77 27
Tweede Ketelaartezing gewijd aan 'hergebruik'
Op 14 oktober aanstaande zal voor de tweede
maal de Ketelaar-lezing worden gehouden. Deze
lezing is in 2002 ingesteld door het Nationaal
Archief bij het afscheid van prof.dr. Eric Ketelaar
(algemeen rijksarchivaris van 1989-1997) en
wordt georganiseerd in samenwerking met de
Koninklijke Vereniging van Archivarissen in
Nederland. In dit jaarlijks terugkerend evene
ment wordt op een bijzondere wijze een relatie
gelegd met archieven.
Nadat Gerard Rooijakkers vorig jaar op originele
wijze aandacht heeft besteed aan de selectiepro
blematiek, onder de titel Rituele depots: de droesem
van het leven, zal dit jaar de vermaarde Britse cul
tuurhistoricus Peter Burke zich buigen over de
problematiek van 'hergebruik'. De titel van zijn
lezing is: Palimpsests: reflections on the re-use of
archives.
Een palimpsest is een vel papyrus of perka
ment waarvan de originele tekst is gewist en
waarop een nieuwe tekst is aangebracht. Dat
gebeurde op grote schaal in de Oudheid en vroe
ge Middeleeuwen. In 691 werd er zelfs een verbod
uitgevaardigd om bijbelteksten of de geschriften
van de kerkvaders als palimpsest te gebruiken. De
waarde van een palimpsest zit vaak in datgene
wat men heeft willen vernietigen. Met UV-licht is
de oorspronkelijke tekst vaak weer zichtbaar te
maken. Waardevolle teksten uit de Klassieke
Oudheid zijn op deze wijze weer bekend geko
men.
Hoe Burke om zal gaan met palimpsesten en her
gebruik is niet te zeggen. Over de precieze inhoud
van zijn lezing wil hij nog niet veel kwijt. Alleen
dat hij zich bij het kijken naar archieven, en de
documenten die ze bevatten, laat inspireren door
het werk van de Franse historicus Michel de
Certeau. In 2002 heeft Burke al een artikel gewijd
aan deze origineel denkende jezuïet en historicus.
Tekstanalyse staat centraal in diens werk en dan
met name het 'afstropen' van teksten, het geven
van een steeds nieuwe betekenis aan wat er staat.
Vanuit deze achtergrond kan verwacht worden
dat de Ketelaarlezing dit jaar weer borg staat voor
verrassende inzichten in het onderwerp archie
ven. Een evenement om niet te missen!
Peter Burke (1937) studeerde geschiedenis in
Oxford, doceerde aan de Universiteit van Sussex
en is sinds 1979 verbonden aan de Universiteit
van Cambridge (Em
manuel college). Sinds
1996 bekleedt hij daar
een persoonlijke leer
stoel Cultuurgeschiedenis cultural history), de
enige leerstoel cultuurgeschiedenis in Engeland.
Daarnaast heeft hij gastdocentschappen vervuld
aan meer dan honderd universiteiten in alle vijf
de continenten. In 1997 ontving hij een eredoc
toraat van de universiteit van Lund (1997). Burke
is fellow van de Royal Historical Society (1970),
fellow van de British Academy (1995) en lid van
de Academia Europea. Burke is een veelzijdig
publicist. Hij schreef meer dan zestien boeken en
150 artikelen. Werk van hem is vertaald in meer
dan dertig talen.
Burke begon zijn carrière als historicus van
de Renaissance. In zijn boeken The renaissance
sense of the past (1969) en Culture and society in
Renaissance Italy (1972, herzien en herdrukt in
1974 en 1987) rekent hij af met het traditionele
beeld van de Renaissance als een tijd van indivi
dualisme en moderniteit. In plaats daarvan wijst
hij op continuïteit en middeleeuwse trekken en
het op meerdere plaatsen en tijdstippen voorko
men van een herleving van de belangstelling
voor de Klassieke Oudheid.
Evenals veel van zijn generatiegenoten heeft
Burke een grote waardering voor de historici uit
de Franse Annates-school. Hij heeft een grote rol
gespeeld bij het introduceren van de Annales-
school in Engeland, onder meer door het uitge
ven van de bundels: Economy and Society in early
modern Europe: Essays from the Annates (1972; arti
kelen uit de jaren 1955-1966) en A new kind of his
tory. From the writings of Lucien Febvre (1973). In
The French historical revolution (1990) beschrijft hij
de geschiedenis van de Annales-school in de
jaren 1929-1989. In het spoor van Franse historici
als Braudel is hij voorstander van totale geschie
denis, geschiedschrijving die verbanden legt tus
sen de verschillende velden van het menselijk
streven en is hij van mening dat historici en
sociologen veel van elkaar te leren hebben. Dat
alles bracht hij onder meer in de praktijk in zijn
beroemdste boek Popular culture in early modem
Europe (1978; in 1990 vertaald als: Volkscultuur in
Europa, 1500-1800), waarin hij de volkscultuur,
de cultuur beschrijft van de lagere klassen in de
periode 1500-1800 in heel Europa.
Het is ondoenlijk om in dit kort bestek in te gaan
42
Koninklijke Vereniging van Archivarissen in Nederland
KVAN nieuws
op al Burkes publicaties. De laatste jaren is Burke
onder andere bezig met geschiedenis van vert
alingen, van taal ('in de geschiedenis té belangrijk
om aan taalkundigen overgelaten te worden'),
van tekstanalyse en van kennis.
In Nederland is Burke geen onbekende. Een
eerste contact met Nederlandse archieven kreeg
hij bij het werk aan Venice and Amsterdam: a study
of seventeenth century elites (1974). Voor deze ver
gelijkende studie van de cultuur van de elites in
deze twee steden raadpleegde hij de archieven in
het gemeentearchief van Amsterdam.
Burke was de eerste houder van de Karei de Grote
leerstoel van de Katholieke Universiteit van
Nijmegen (1992-1993) en ook de eerste bezetter
van de Vonhoff-leerstoel van de Rijksuniversiteit
van Groningen (1998-1999). De colleges die hij
in Groningen heeft gegeven zijn gepubliceerd in
A social history of knowledge: from Gutenberg to
Diderot (2000). Voor archivarissen staat daarin
een belangrijke constatering: om de archiefstuk
ken goed te kunnen begrijpen, is het nodig de
processen van het vestigen, classificeren, contro
leren en aan de man brengen van kennis te
begrijpen. Dat is de basis van waaruit je bepaalt of
je op het materiaal kunt vertrouwen of niet. In
2005 zal Burke drie maanden in Nederland wer
ken, in het kader van een fellowship voor geleer
den van internationale allure, ingesteld door de
Koninklijke Bibliotheek en het NIAS (Netherlands
Institute for Advanced Studies). Hij wil zich in die
tijd bezighouden met de eerste versie van een
boek over de Braziliaanse historicus-socioloog
Gilberto Freyre (Burkes vrouw is Braziliaanse) en
het vervolg van zijn onderzoek naar vertalingen
in het vroeg-moderne Europa.
De Ketelaar-lezing zal worden gehouden op don
derdag 14 oktober 2004 in sociëteit De Witte te
Den Haag. Voor aanmelding zie nevenstaande
bon.
Zie voor een interview met Peter Burke: R. Aerts,
'Cultuur, kennis en carnaval. Een gesprek met
Peter Burke', in: Groniek. Historisch Tijdschrift 144
(april 1999) p. 327-344; Burkes artikel over
Michel de Certeau is gepubliceerd in het Zuid-
Afrikaanse tijdschrift Theoria (december 2002).
Algemene Ledenvergadering KVAN en
Ketelaarlezing 2004 in Sociëteit 'De Witte', Den Haag,
donderdag 14 oktober 2004
I
Bureau Koninklijke Vereniging
van Archivarissen in
Nederland.
Voor informatie over de KVAN,
bestelling van publicaties, aan
melding voor activiteiten en
wijzigingen in de ledenadmini
stratie kunt u contact opnemen
met het bureau. Kopij voor het
Archievenblad, berichten voor
deze rubriek en mutaties in
de Almanak van het Nederlands
Archiefwezen kunt aan het bureau
van de KVAN doorgeven.
Cruquiusweg 31
1019 AT Amsterdam
Fax: (020) 462 77 28
E-mail: bureau@kvan.nl
Internet: www.kvan.nl
Postbank Bureaurekening: 84767
Palimpsesten
Vermaard historicus
Veelzijdig publicist
archievenblad
september 2004
In Nederland geen onbekende
Vvonne Bos-Rops
Hp
13.30 uur
15.30 uur
Ontvangst leden KVAN met
Ketelaarlezing 2004
koffie/thee
door prof. Peter Burke:
'Palimpsests: Reflections on the
14.00 uur
Re-employment of Records'
Algemene ledenvergadering KVAN
(alleen toegankelijk voor KVAN-leden)
16.30 uur Borrel
Agenda
18.00 uur Einde
1. Opening
2. Notulen Algemene
Locatie:
Ledenvergadering 12 mei 2004
De Nieuwe of littéraire Sociëteit
(Gepubliceerd in Archievenblad
De Witte, Plein 24, Den Haag.
van juni 2004; jaargang 108
Voor routebeschrijving zie
nummer 5)
www.societeitdewitte.nl.
3. Mededelingen
De algemene ledenvergadering is
4. Bestuurssamenstelling
alleen toegankelijk voorleden. Aan het
5. Jaarstukken
bijwonen van de Ketelaarlezing zijn
6. Beleid gepensioneerde leden
geen kosten verbonden maar i.v.m. het
7. Commissie buitenland
beperkte aantal plaatsen is reserveren
8. Bureau KVAN
noodzakelijk. Reserveringen worden
9. Voorjaarsactiviteiten
verwerkt op volgorde van binnen
10. Archievenblad
komst. KVAN-leden hebben voorrang.
11. SNAAI
U kunt zich voor de Ketelaarlezing
12. Rondvraag
2004 vóór 7 oktober a.s. aanmelden
13. Sluiting
bij Mathilda van Geem, Bureau
KVAN, via e-mail bureau@kvan.nl
15.00 uur
met vermelding van uw naam en
Pauze leden KVAN ontvangst
adresgegevens en ofu wel/geen KVAN-
toehoorders Ketelaarlezing met
lid bent. U kunt ook gebruik maken
koffie/thee
van onderstaande bon.
Hierbij meld ik mij aan voor de Ketelaarlezing 2004 op 14 oktober 2004
Naam-
Adres'
Tel
F-mail-
Ik ben wel/geen lid van de KVAN
Gaarne opsturen naar: Bureau KVAN, Cruquiusweg 31, 1019 AT Amsterdam
september 2004 archievenblad
